Bakı, 28 dekabr (AZƏRTAC). Dekabrın 28-i SSRİ-nin və Azərbaycanın Xalq Artisti, dünya şöhrətli müğənni Zeynəb Xanlarovanın doğum günüdür.

1936-cı il dekabrın 28-də Bakıda dünyaya göz açan Zeynəb Xanlarova hala uşaqlıq illərindən musiqiyə böyük həvəs göstərmişdir.

Z.Xanlarova 1956-cı ildə M.Ə.Sabir adına Bakı Pedaqoji Məktəbini, 1961-ci ildə isə A.Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumunu bitirmişdir. Elə həmin ildən Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının solistidir. O, əvəzsiz ifaçı olmasını Opera və Balet Teatrının səhnəsində yaratdığı bir-birindən maraqlı, bənzərsiz rollarla çoxdan təsdiqləmişdir. Onun Leylisi, Əslisi, Şahsənəmi teatr tariximizdə əbədi qalacaq obrazlardır. Sənətkar heç vaxt uğurları ilə kifayətlənməmişdir. Onun repertuarını xalqımızın milli kimlik pasportuna çevrilmiş muğamlarımız, təsnif və xalq mahnıları, böyük bəstəkarlarımız Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Tofiq Quliyev, Cahangir Cahangirov, Arif Məlikov, Ələkbər Tağıyev, Emin Sabitoğlu və başqalarının, eləcə də Şərq xalqlarının mahnıları bəzəyir.

Zeynəb Xanlarovanın XX əsr Azərbaycan ifaçılığında bəlkə də heç kəsin yüksələ bilməyəcəyi bir sənət zirvəsi vardır. Bu ecazkar səs, bu sənət gələcək nəsillərə, əsrlərə ünvanlanmışdır.

Xalqımızın istəklisi Zeynəb Xanlarovanın klassik xanəndələrimizin yaradıcılıq ənənələrinə əsaslanan müğənnilik sənəti milli musiqimizdə bir yenilikdir. Bu yenilik muğam, xanəndəlik sənətinə münasibətdə, səhnə davranışında, mahnı ifaçılığında özünü qabarıq göstərir.

Zeynəb Xanlarova üz tutduğu, konsert proqramları ilə çıxış etdiyi hər bir məmləkətə təkcə özünü və Tanrının ona bəxş etdiyi səsini aparmır, o, həm də həmin ünvanlara Azərbaycanı aparır. O, öz Vətəninin, xalqının adını, şöhrətini yaxın-uzaq ellərdə zirvələrdən-zirvələrə qaldırmaq üçün bu yola çıxmışdır, bəlkə də bu səbəbdən harada olursa, orada tükənməz bir Azərbaycan sevgisi qoyub gəlir.

Əvvəllər qadın xanəndələrin repertuarında əsasən “Şahnaz”, “Qatar” muğamları yer alırdı. Çünki bu muğamlar tessitura cəhətdən zil, diapazonca məhdud, həcmcə yığcamdır. Lakin Zeynəb Xanlarova bu ənənəni cəsarətlə pozmuş, qadınlar arasında ilk dəfə “Çahargah” kimi geniş monumental dəstgah oxumuş və böyük yaradıcılıq müvəffəqiyyətinə nail olmuşdur. Zeynəb Xanlarovanın ifasında bu muğam yeni başlanğıc, yeni nəfəs kimi dəyərləndirilirdi. Bütün muğamsevərlər və ustad sənətkarlar onun ifasındakı “Çahargah”ı yüksək qiymətləndirməklə yanaşı, bu səsin sahibinin gələcəkdə böyük sənətkar olacağına inamlarını böyük cəsarətlə bildirirdilər. Zeynəb Xanlarova bu inamı doğrultmağı bacardı və bir daha sübut etdi ki, çəkilən zəhmət mütləq bir gün öz bəhrəsini verəcəkdir. O, “Çahargah”la yanaşı, “Şur”, “Dilkəş” təsniflərini, “Mahur-hindi”, “Qatar”, “Xaric segah”, “Hümayun”, “Bayatı-kürd” muğamlarını ciddi-cəhdlə öyrənib oxumuşdur. Bu, onun üçün adi yaradıcılıq prosesi deyil. Zeynəb Xanlarova əsl novator ifaçı kimi hər bir musiqi əsərini tamamilə yeni səpkidə oxuyur. Bu səbəbdən onun muğam ifaçılığındakı üstünlüyü danılmazdır.

Zeynəb Xanlarova bu uğurlara heç də birdən-birə nail olmamışdır. Bu uğurların, böyük tamaşaçı sevgisinin kökündə yorulmadan, usanmadan çəkilmiş zəhmət dayanır. Zeynəb Xanlarova Azərbaycan xanəndəlik sənətinin, vokal ifaçılığının qüdrətli nümayəndələrinin yaradıcılıq çeşməsindən bəhrələnmişdir. Cabbar Qaryağdıoğlu, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Həqiqət Rzayeva və digər sənət korifeyləri onun yaradıcılıq yolunda örnək, məhək daşı rolunu oynamışlar. Zeynəb Xanlarova böyük sənətkarların hər birinin ifaçılıq üslubunu mənimsəyir, lakin böyük istedadı, iradəsi hesabına heç vaxt təqlid yolunu seçməmişdir.

Onun zəhməti həm qədirbilən xalqımız, həm də dövlətimiz tərəfindən həmişə yüksək dəyərləndirilmişdir. Zeynəb Xanlarova tək-tək sənətkarlara nəsib olan bütün fəxri adların hamısına layiq görülmüşdür. Dövlət mükafatı laureatıdır. Bununla yanaşı, Yəmən, Əfqanıstan, Əlcəzair, Türkiyə və bir sıra başqa ölkələrdə yüksək təltiflər qazanmışdır. Sinəsini neçə-neçə orden bəzəyir - keçmiş SSRİ-nin “Şərəf nişanı”, “Xalqlar dostluğu” ordenləri. Bütün dünyada məşhur olan “Melodiya” firmasının “Qızıl val” mükafatı da sənətkarın bənzərsiz istedadına, zəngin yaradıcılığına verilən layiqli qiymətdir. Onun üçün isə ən yüksək, ən ali mükafat müstəqil Azərbaycanın “Şöhrət” və “İstiqlal” ordenləridir.

Z.Xanlarova 1985-ci ildən Azərbaycan parlamentinin deputatıdır.

Təkcə doğulduğu zamanın deyil, bütün zamanların sənətkarı olan Zeynəb Xanlarovaya biz də çoxsaylı oxucularımız adından cansağlığı arzulayırıq.