Roma, 12 dekabr, AZƏRTAC

Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyevin anım günü ilə əlaqədar İtaliyanın akademik, mədəniyyət və diplomatiya aləminin nümayəndələrinin yerli mətbuatda fikirləri yer alıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Roma Sapienza Universitetinin tədqiqatçısı, Azərbaycanla bağlı çoxsaylı məqalə və kitabların müəllifi, professor Daniel Pommier deyib ki, tarix zaman-zaman elə şəxsiyyətlər yetişdirir ki, onlar gözlənilməz və çətin vəziyyətləri rasional şəkildə idarə etmək bacarığı ilə rəhbərlik etdikləri institutları və cəmiyyəti formalaşdırmağı bacarırlar. İtaliyalı professor vurğulayıb ki, Azərbaycana gələn hər kəs Heydər Əliyevin ölkənin ictimai həyatında irsini əyani şəkildə görür.

“Mən tələbələrə Azərbaycan tarixində Heydər Əliyevin rolunu izah edəndə tez-tez Türkiyənin Mustafa Kamal Atatürkünü misal çəkirəm. Mustafa Kamal kimi Heydər Əliyev də başqaları tərəfindən uduzulmuş müharibənin sonunda, ölkənin ərazi bütövlüyünə təhlükə olan, eləcə də vətəndaş müharibəsinin astanasında olan bir dövrdə ölkənin rəhbəri olub. Mustafa Kamal kimi Heydər Əliyev də müasir Azərbaycanı yenidən qurmaqla institusional, iqtisadi və sosial modernləşmə üçün fövqəladə səy göstərib. Mustafa Kamal kimi Heydər Əliyev də dərin institusional dünyəviləşməni təbliğ edirdi ki, bu da Azərbaycanın bu gün bütün İslam dünyasının bəlkə də ən dünyəvi ölkəsinə çevrilməsinə gətirib çıxardı. Aydındır ki, İtaliyanın postsovet məkanında ən mühüm tərəfdaşlarından biri olan bugünkü Azərbaycan Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə qurulub”, - deyə D.Pommier bildirib.

İtaliyanın nüfuzlu “Il Giornale” qəzetinin jurnalisti Emmanuel Pietrobon isə bu fikirləri qeyd edib: “Müasir Azərbaycanı soyuq müharibə dövründən etibarən xalqın taleyində böyük rolu olan və Birinci Qarabağ müharibəsindən sonrakı çətin dirçəlişin memarı olmuş Heydər Əliyev şəxsiyyətindən danışmadan başa düşmək olmaz. Heydər Əliyev həm rəhbər, həm də yol göstərən olub. Biz, xüsusən də İtaliya, illər sonra Azərbaycanla strateji tərəfdaşlığın yaranmasına səbəb olan o bünövrəyə görə məhz Heydər Əliyev borcluyuq. Həqiqət ondan ibarətdir ki, Heydər Əliyevin o zamankı qərarları onun davamçısı İlham Əliyevin təbii sərvətlərdən sosial və geosiyasi məqsədlər üçün istifadədən başlayaraq, İtaliya ilə münasibətlərin gücləndirilməsinə qədər qərarlarına təsir etmiş oldu”.

İtalyan jurnalist Domeniko Letizia isə bildirib ki, Prezident Heydər Əliyev İtaliyaya səfər edən, siyasi və iqtisadi qurumlarla görüşən, bu gün daha da güclənən mövcud siyasi və diplomatik əlaqələri birləşdirən ilk Azərbaycan prezidenti olub. “Heydər Əliyev 1997-ci ildə İtaliyaya səfər etmiş, Azərbaycanın İtaliyada səfirliyinin açılmasına qərar vermiş və sonradan daha da gücləndirilmiş əlaqələrin əsasını qoymuşdur. İki ölkə arasında münasibətlər davamlı və artan iqtisadi və mədəni mübadilələr və strateji layihələrin təşviqi ilə inkişaf etmiş, yaxın dostluq səviyyəsinə yüksəlmişdir”, - deyə jurnalist fikirlərini tamamlayıb.

2001-2005-ci illərdə İtaliyanın Azərbaycanda səfiri olmuş, hazırda isə Azərbaycan Respublikasının İtaliyanın Genuya şəhərində Fəxri konsulu olan Marqarita Kosta Ümummilli Liderlə bağlı fikirlərini bölüşüb. “Heydər Əliyev: mərdlik, zəka, həssaslıq, qayğıkeşlik, xeyirxahlıq. Prezident Heydər Əliyev bütün bu xüsusiyyətlərə malik idi”, - deyən M.Kosta Ulu Öndərin siyasi baxışının “Əsrin müqaviləsi”ndə necə ortaya çıxdığını və bu baxışın Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinə inşasına səbəb olduğunu bildirib.

“Heydər Əliyevin multikulturalizmə münasibəti 2002-ci ildə Papa II İohann Pavelin Azərbaycana səfəri zamanı özünü büruzə verdi. Belə ki, həmin səfər zamanı Ulu Öndər katolik kilsəsinin tikinti üçün torpaq sahəsi ayırdı və həmin tikintiyə dəstək göstərdi. Onun bu münasibəti bütün dinlərə son dərəcə hörmətlə yanaşan bütün Azərbaycanın təzahürüdür”, - deyə M.Kosta vurğulayıb.

O əlavə edib ki, 30 il ərzində Ermənistanın işğalı altında olmuş Azərbaycan əraziləri ötən ilin payızında Vətən müharibəsi nəticəsində azad edilib, məhz Heydər Əliyev o vaxt bildirib ki, Qarabağ Azərbaycana qayıdacaq. “İnsanlar arasında təmasları asanlaşdıran hər şeyi Heydər Əliyevin Azərbaycanında tapdım, bu münasibətlər bu gün İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə də davam etməkdədir”, - deyə M.Kosta fikirlərini tamamlayıb.

Roma Sapienza Universitetinin Avropa tarixi üzrə fəlsəfə doktoru Dariush Rahiminia da fikirlərini bölüşərək bildirib ki, Azərbaycanın küçələrində gəzərkən xalqın ümummilli lider Heydər Əliyevə bəslədiyi rəğbətin şahidi olursan. Heydər Əliyev Mərkəzi, Bakı Beynəlxalq Aeroportu kimi Azərbaycanda çoxsaylı yerlərin Ümummilli Liderin adı ilə bağlı olduğunu deyən italiyalı tədqiqatçı əlavə edib ki, tarix Heydər Əliyevin Azərbaycanın müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə və milli iqtisadi rifahına nə qədər böyük töhfə verdiyini, eləcə də azərbaycanlıların bu gün də Heydər Əliyevin şəxsiyyətinə bağlı olduğunu göstərir.

İtaliyada Azərbaycanla bağlı çoxsaylı kitablar nəşr etmiş Sandro Teti isə qeyd edib: “Heydər Əliyev bütün azərbaycanlıların ona verdiyi ada tam layiqdir: Azərbaycan millətinin atası, Vətənin atası. Heydər Əliyev Azərbaycan dövlətinin qurulmasına, güclənməsinə və uzunmüddətli inkişafına əvəzsiz töhfələr verib”.

Naşir vurğulayıb: “1993-cü ildə ölkə ümidsiz vəziyyətdə idi, ərazisinin təxminən beşdə biri Ermənistan qoşunları tərəfindən işğal edilmiş, yoxsulluq həddinə çatmış, müxtəlif problemlərlə zəifləmişdi. Məhz həmin ildə Heydər Əliyev prezident oldu və dəmir iradə, fövqəladə zəka və parlaq intellekti ilə mümkün ola bilməyən bir missiyanı həyata keçirməyi bacardı. Həqiqətən də Heydər Əliyev iqtisadiyyatı bərpa etmək üçün müvafiq iqtisadi resurslar tapmağa, hərbi işğaldan və ağır iqtisadi çətinliklərdən əziyyət çəkmiş milyonlarla azərbaycanlının mənəvi durumunu yüksəltmək üçün etik, mənəvi və vətənpərvərlik resursları tapmağa nail oldu. Dahiyanə “Əsrin müqaviləsi” dövlət idarəçiliyinin, təhsil, tədqiqat, tikinti, infrastruktur və hərbi sektorun maliyyələşdirilməsi üçün ilk konkret addım idi. Heydər Əliyevin ölkənin inkişafı ilə bağlı uzunmüddətli baxışlarının, dövlətin inkişafı konsepsiyasının reallaşması onun gözlənilməz və vaxtsız ölümündən sonra dayanmadı”.

S.Teti bildirib ki, sovet dövründə Heydər Əliyev SSRİ-nin aparıcı dövlət xadimlərindən biri olub və həmin dövrdə Azərbaycan üçün Moskvadan infrastruktur, universitetlər, elmi-tədqiqat mərkəzləri, fabriklərin tikintisinə böyük resursların ayrılmasına nail olub.

“Azərbaycanın böyük dostu və Heydər Əliyevin pərəstişkarı, onu şəxsən tanıyan fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı Jores Alferovun bir gün mənə dediklərini xatırlatmaq istəyirəm. “Qorbaçov Heydər Əliyevin böyük xarizmasından qorxduğu üçün onu uzaqlaşdırdı”, - deyə S.Teti qeyd edib.

O deyib ki, Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi yolda Prezident İlham Əliyev, onun hökuməti, bütün Azərbaycan xalqı məharətlə, əzmlə hərəkət edib və etməkdə davam edir. İyirmi ildən az bir müddət ərzində Azərbaycan fövqəladə iqtisadi yüksəlişə nail oldu, ölkə bütün sektorları əhatə edən fövqəladə modernləşmə prosesi yaşayır və bu proses 30 ilə yaxın müddətə Ermənistanın işğalı səbəbindən itirilmiş ərazilər üzərində suverenliyin bərpası ilə kuliminasiya nöqtəsinə yüksəlib.

Qeyd edək ki, İtaliyanın akademik, mədəniyyət və diplomatiya aləminin nümayəndələrinin fikirlərini əks etdirən məqalə “Kmetro0” analitik xəbər portalında dərc olunub.

Nihad Budaqov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Roma