Bakı, 16 iyun, AZƏRTAC

Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən xarici dil üzrə doktoranturaya qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanları iyunun 20-də, əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan iddiaçılar üçün Azərbaycan dili üzrə fəlsəfə doktoru imtahanı isə iyunun 21-də keçiriləcək.

DİM-dən AZƏRTAC-a bildirilib ki, bu il qəbul imtahanlarının məzmununda və strukturunda dəyişiklik edilməyib və əvvəlcədən elan edildiyi kimi, 2021-ci ilin iyun ayında keçiriləcək doktorantura səviyyəsinə xarici dillər üzrə qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanlarında iştirakçıların danışıq sahəsində bacarıq və vərdişləri yoxlanılmayacaq. İyun ayında keçiriləcək doktoranturaya və dissertanturaya xarici dillər üzrə qəbul imtahanı, həmçinin xarici dillər üzrə fəlsəfə doktoru imtahanları əvvəlki qaydada - dinləyib-anlama, oxuyub-anlama, dildən istifadə (leksik-qrammatik tapşırıqlar) və yazı bloklarından ibarət olacaq. Xarici dil üzrə fəlsəfə doktoru, əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan iddiaçılar üçün Azərbaycan dili imtahanı (yazı bloku istisna olmaqla) qəbul imtahanı ilə eyni strukturda keçiriləcək. Lakin gələcəkdə imtahan verəcək namizədlər və iddiaçılar nəzərə almalıdır ki, xarici dillər üzrə doktoranturaya növbəti qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanlarından başlayaraq iştirakçıların xarici dilləri bilmə səviyyəsi qiymətləndirilərkən onların digər dil bacarıq və vərdişləri ilə yanaşı, danışıq sahəsində bacarıq və vərdişlərinin də yoxlanılması nəzərdə tutulur. Əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan iddiaçılar üçün Azərbaycan dili üzrə növbəti fəlsəfə doktoru imtahanından etibarən onların Azərbaycan dili üzrə digər bacarıq və vərdişləri ilə yanaşı, danışıq sahəsində bacarıq və vərdişləri də yoxlanılacaq.

Xarici dillər üzrə yoxlanılıb-qiymətləndirilməsi nəzərdə tutulan bacarıqları ümumiləşdirilmiş şəkildə diqqətinizə çatdırırıq. Doktoranturaya xarici dillər üzrə qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanlarının məqsədi CEFR-in B2 səviyyəsinə uyğun olaraq, aşağıdakı bacarıqları qiymətləndirməkdir.

Dinləyib-anlama üzrə:

Müxtəlif tipli mətnləri dinləyərək anlamaq bacarığı;

Dialoji və monoloji nitq formalarını dinləyib-anlama bacarığı;

Dinləmə mətninin əsas ideyasının tapılması;

Dinləmə mətnində əsas fikirlərin müəyyən edilməsi;

Dinləmə mətnində xüsusi məlumatların tapılması;

Dinləmə mətninə əsasən nəticənin müəyyən edilməsi;

Mətni məntiqi baxımdan tamamlamaq;

Dinləmə mətnində tanış olmayan sözün, söz birləşməsinin, cümlənin mənasının tapılması;

Danışan(lar)ın niyyətinin, məqsədinin müəyyənləşdirilməsi;

Dinlənilən mətnin adekvat şəkildə qavranılması üçün zəruri olan dil və nitq materialının yoxlanılması.

Oxuyub-anlama üzrə:

Müxtəlif tipli mətnləri oxuyaraq anlamaq bacarığı;

Müxtəlif məzmunlu və tipli mətnlərin əsas ideyasının tapılması;

Mətndə əsas fikirlərin müəyyən edilməsi;

Mətndə xüsusi məlumatların tapılması;

Mətnə əsasən nəticənin müəyyən edilməsi;

Mətni məntiqi baxımdan tamamlamaq;

Mətnin hissələri arasında əlaqənin müəyyən edilməsi;

Müəllifin məqsədinin müəyyən edilməsi;

Oxu mətnində tanış olmayan sözün, söz birləşməsinin, cümlənin mənasının tapılması;

Oxunulan mətnin adekvat şəkildə qavranılması üçün zəruri olan dil və nitq materialının mənimsənilməsinin yoxlanılması.

Qrammatika və lüğət ehtiyatı üzrə:

CEFR-in B2 səviyyəsinə uyğun olaraq, dildən kommunikativ məqsədlə sərbəst istifadə etməyə imkan verən qrammatik minimuma və lüğət ehtiyatına yiyələnmə səviyyəsinin, yoxlanılıb qiymətləndirilməsi.

Məlum olduğu kimi, doktoranturaya qəbul imtahanında namizədlərin CEFR-in B2 səviyyəsinin meyarlarına cavab verən esse yazma bacarığı yoxlanılır.

Xarici dil üzrə fəlsəfə doktoru, həmçinin əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan iddiaçılar üçün Azərbaycan dili imtahanında isə iddiaçılara cədvəl, qrafik, diaqram, sxem və ya xəritə kimi vizual məlumat təqdim edilir və onlardan məlumatları öz sözləri ilə təsvir etmək, ümumiləşdirmək, müqayisə etmək və ya izah etmək tələb olunur. Onlardan vizual məlumatları müqayisə etmək, qanunauyğunluqları müəyyənləşdirmək, obyekti və ya hadisəni təsvir etmək istənilə bilər. İddiaçılar vizual məlumatı və ya hər hansı trendi – iqtisadi göstəriciləri, statistik rəqəmləri və s. izah etməli, müqayisə aparmalı, vizual məlumatı kənara çıxmadan öz sözləri ilə yazılı şəkildə təsvir etməlidirlər.

Məlumat verildiyi kimi, doktoranturaya qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanlarında iddiaçıların xarici dilə, əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan iddiaçıların Azərbaycan dilinə yiyələnmə səviyyəsini qiymətləndirmək üçün aşağıdakı blokların təqdim edilməsi nəzərdə tutulur:

1.Dinləyib-anlama bloku - mətnlərin sayı 2 ədəd (hər biri üzrə 5 qapalı formalı tapşırıq təqdim edilməklə), mətnlərin həcmi 200-350 söz, mətnlərin tipi - a) 1 monoloq, b) 1 dialoq.

2.Oxuyub-anlama bloku -mətnlərin sayı 2 ədəd (mətnlərin biri üzrə 10, digəri üzrə 5 qapalı formalı tapşırıq təqdim edilməklə), mətnlərin həcmi 250-500 söz, mətnlərin məzmunu və janrı - a) akademik məzmunlu elmi-kütləvi, b) ictimai-informativ, publisistik və digər janrlarda.

3.Dildən istifadə bloku - magistratura səviyyəsi üçün qüvvədə olan tədris proqramları həcmində 15 ədəd qapalı və açıq formalı leksik-qrammatik tapşırıq.

4.Yazı bloku- məlum olduğu kimi, bir tapşırıqdan ibarət olan bu blokda doktoranturaya qəbul olunmaq istəyən namizədlərdən verilmiş sərbəst mövzu əsasında giriş, əsas hissə və nəticədən (yekundan) təşkil olunan və həcmi 200-250 sözdən ibarət essenin yazılması tələb olunur. Yazı işində namizədlərin özləri haqqında hər hansı məlumat yazması və ya özlərini tanıtmaq üçün hansısa işarə vurması qadağandır. Belə hala yol vermiş namizədlərin yazı işləri „sıfır“ balla qiymətləndirilir. Seçilmiş xarici dildə yazılmayan, seçilmiş mövzudan fərqli mövzuda, həmçinin tələb olunan minimal həcmdən (minimum 180 sözdən) az həcmdə yazılmış esselər də “sıfır” balla qiymətləndirilir.

Xarici dil üzrə fəlsəfə doktoru imtahanı verən iddiaçılar, həmçinin Azərbaycan dili imtahanı verən əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər isə onlara təqdim olunan vizual məlumatı 200‑250 sözdən ibarət yazıda təsvir və izah etməli, bu zaman akademik lüğət ehtiyatından istifadə etməli, vizual məlumatdan kənara çıxmamalı, konkret olmalı, yazını giriş abzasından, əsas hissədən və yekundan ibarət olmaqla tərtib etməli, yazını tələb olunan həcmdə işləməli, yazı işində özləri haqqında hər hansı məlumat yazmamalı və ya özlərini tanıtmaq üçün hansısa işarə vurmamalıdırlar. Belə hala yol vermiş iddiaçıların, habelə tələb olunan dildə yazılmayan, verilmiş vizual məlumatdan kənara çıxan, həmçinin tələb olunan minimal həcmdən (minimum 180 sözdən) az həcmdə yazılmış yazı işləri “sıfır” balla qiymətləndirilir.

Yaxın günlərdə DİM-in internet saytında yazı bloku haqqında ayrıca məlumat veriləcək.

Həm xarici dil üzrə doktoranturaya qəbul və fəlsəfə doktoru imtahanlarında, həm də əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan iddiaçılar üçün Azərbaycan dili üzrə fəlsəfə doktoru imtahanında namizədlərin və iddiaçıların hər bir test tapşırığına düzgün cavabı bir balla qiymətləndirilir, səhv cavablar düzgün cavabların nəticəsinə təsir göstərmir. Esse yazısı və vizual məlumatın təsviri 10 ballıq şkala üzrə qiymətləndirilir. Beləliklə, imtahanda toplanıla biləcək maksimal bal 50-yə bərabərdir. Yuxarıda qeyd olunan hər bir blok üzrə balların minimum 20 faizini, ümumilikdə doktoranturaya xarici dil üzrə qəbul imtahanından azı 25 bal toplamış namizədlər, xarici dil üzrə fəlsəfə doktoru imtahanından azı 35 bal toplamış iddiaçılar və əcnəbilər üçün Azərbaycan dili üzrə fəlsəfə doktoru imtahanından azı 25 bal toplamış iddiaçılar imtahanın nəticəsinə qoyulan tələbi ödəmiş hesab edilirlər.