Bakı, 29 oktyabr, AZƏRTAC

İkinci Dünya müharibəsindən sonra dünya dövlətləri sülhün və təhlükəsizliyin əhəmiyyətini daha aydın dərk etdilər. Hərbi-siyasi bloklaşmaların bəşəriyyət üçün nə dərəcədə təhlükəli fərqinə varan əksər dünya dövlətləri qoşulmama ideyasını genişləndirdilər. 1955-ci ildə qəbul olunmuş Bandunq prinsipləri əslində dünyanın dinc, sülh və təhlükəsizlik şəraitində yaşamasını təmin edəcək on zəruri “resept” ifadə edirdi. Əslində Bandunq prinsipləri dövlətlərin təbii olaraq əməl etməli olduqları prinsiplərdir. Lakin dünyada xeyli sayda dövlətin bu prinsiplər əsasında ayrıca təşkilatlanması olduqca əhəmiyyətli idi. Qoşulmama Hərəkatının rəsmi yaranması tarixinə diqqət yetirsək, onun dünya üçün əhəmiyyətini daha aydın dərk edərik. Belə ki, hərəkatın 1961-ci ildə, Karib böhranından bir il əvvəl yaranması bəlkə də dünyanı böyük bəladan xilas etdi. Çünki belə bir təşkilatın yaranması haqqında ideyaların genişlənməsi sərt qlobal qütbləşməni müəyyən qədər əngəlləyə bildi. Hesab etmək olar ki, soyuq müharibənin üçüncü dünya müharibəsinə çevrilməsini əngəlləyən amillərdən biri rolunda məhz Qoşulmama Hərəkatı çıxış etdi.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında politoloq Elşad Mirbəşiroğlu bildirib.

Politoloq qeyd edib ki, soyuq müharibənin bitməsi və SSRİ-nin süqutu ilə təşkilatın aktuallığı gözlənildiyi kimi zəiflədi. Çünki ABŞ-ın başçılığı ilə tək qütbün əlamətləri özünü göstərirdi. Lakin dünya sürətlə dəyişir. XXI əsrin əvvəllərindən başlayaraq dəqiq bəlli oldu ki, dünya təkqütblü olmayacaq. Beynəlxalq münasibətlər sistemində digər aktorların da təsiri aydın hiss olunmağa başlandı. Bununla da, Qoşulmama Hərəkatının əhəmiyyəti soyuq müharibə dövründən zəif olmayaraq büruzə verdi.

Elşad Mirbəşiroğlu bildirib ki, Qoşulmama Hərəkatı insani və iqtisadi resurslarına görə kifayət qədər böyük və ciddi bir təşkilatdır. Bu təşkilat çərçivəsində əməkdaşlıq ən müxtəlif hədəflərə xidmət edə bilir. Belə ki, Qoşulmama Hərəkatı üzv ölkələri qlobal sülhün və təhlükəsizliyin qorunması üçün vacib olan prinsiplər əsasında birləşməsini təmin etməklə yanaşı, həm də bu ölkələr arasında digər sahələrdə də əməkdaşlıq və qarşılıqlı anlaşma mühitini daha da yaxşılaşdırır. 120 ölkə təşkilata qoşulmaqla hər şeydən əvvəl mövqelərini və beynəlxalq münasibətlər sistemində fəaliyyətlərinin prinsiplərini bəyan etmiş oldu. Yəni, onlar insan hüquqlarına hörmətlə yanaşmaq, dövlətlərin ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə xələl gətirəcək hərəkətlərdən çəkinmək kimi prinsipləri dəstəklədiklərini nümayiş etdirirlər.

Politoloq deyib ki, Azərbaycan Respublikası Qoşulmama Hərəkatının 2011-ci ildən tamhüquqlu üzvüdür. Bu vaxta qədər də müşahidəçi statusunda təşkilat çərçivəsində kifayət qədər fəallıq nümayiş etdirib. Nəzərə almaq lazımdır ki, 2011-ci ildə Hərəkata tamhüquqlu üzv statusunda qoşulan ölkəmiz çox qısa zamanda, cəmisi 5 il sonra, yəni 2016-cı ildə artıq ona sədrlik etmək hüququ qazandı. 2016-cı ildə 2019-2022-ci illərdə Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatına sədrlik edəcəyi haqqında qərar qəbul olundu. Bu da Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin böyük uğuru, diplomatiyasının keçərliliyi kimi qiymətləndirilməlidir. Bundan başqa, ölkənin bütün istiqamətlərdə potensialının yüksək olması üzv ölkələr tərəfindən qəbul edilir ki, bu da Azərbaycana olan marağı və dəstəyi gücləndirir. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan Respublikası BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilməsi üçün əsas dəstəyi məhz Qoşulmama Hərəkatına üzv olan ölkələrdən almışdı. Deməli, Azərbaycan elə ilk vaxtdan Hərəkata üzv ölkələrin diqqətini və rəğbətini qazana bilib. Bu, olduqca əhəmiyyətlidir. Çünki Qoşulmama Hərəkatı kifayət qədər təsir imkanlarına malikdir və dünya siyasətində korrektələr etmək iqtidarındadır. Bu platformada Azərbaycan özünün ərazi bütövlüyünün təmin olunması istiqamətində də səmərəli fəaliyyəti həyata keçirə bilir. 2012-ci ildən başlayaraq Hərəkatın Sammitinin yekun sənədlərində Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində tənzimlənməsinin vacibliyi aydın şəkildə vurğulanır.

Politoloq vurğulayıb ki, oktyabrın 25-26-da Azərbaycan Respublikası özünün müstəqillik tarixində ən böyük tədbirə ev sahibliyi etdi. Bu, Azərbaycanın bir daha tanıdılması, yeni əməkdaşlıq imkanlarının yaradılması baxımından yaxşı nəticələrə səbəb olacaq. Həmçinin Azərbaycan Respublikası bir daha nümayiş etdirdi ki, ən mühüm beynəlxalq tədbirləri yüksək səviyyədə təşkil etmək iqtidarındadır. Bu da Azərbaycanın beynəlxalq imicinin daha da yüksəlməsini təmin edir.