Tehran, 28 yanvar, AZƏRTAC

Yanvarın 28-də geniş tərkibli nümayəndə heyəti ilə İranda səfərdə olan Rusiya Dövlət Dumasının sədri Vyaçeslav Volodin Prezident Həsən Ruhani və digər rəsmi şəxslərlə görüşüb. Görüşlərdə bütün sahələr üzrə əməkdaşlıq əlaqələrinin genişləndirilməsi müzakirə olunub. İran Prezidenti ilə görüşdə iki dövlət arasında ticarət dövriyyəsinin artırılmasının vacibliyi qeyd edilib.

Regionun iki böyük dövləti arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması Azərbaycanın da maraqlarına cavab verir. Məsələnin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, ticarət əlaqələrinin genişlənməsində ilk növbədə nəqliyyat məsələsinin həlli zəruridir. İdxal-ixrac əməliyyatları zamanı yüklərin Azərbaycan üzərindən daşınması demək olar ki, artıq reallaşıb.

İranla Rusiya arasında yükdaşımaların dəmir və avtomobil yolları ilə daşınması daha sərfəlidir

Hazırda Rusiya, Azərbaycan və İranın fəal iştirakçısı olduğu “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi 3 seqmentdən ibarətdir. Bunlar dəmir, avtomobil və dəniz yollarıdır. İranla Rusiya arasında yükdaşımaların dəmir və avtomobil yolları ilə daşınması daha sərfəlidir. Yüklərin Xəzər dənizi vasitəsilə daşınması isə vaxt aparır və baha başa gəlir. Rusiyanın Həştərxan limanından çıxan yük gəmisi İranın Ənzəli limanına gəldikdən sonra yüklər burada boşaldılır və İranın digər regionlarına aparılması üçün təkrar avtomobillərə və ya vaqonlara yüklənir. Dəmir yolu ilə daşındıqda isə yüklər birbaşa nəzərdə tutulmuş məntəqəyə çatdırılır.

Təsadüfi deyil ki, İran Astarası ilə Azərbaycan Astarası arasında dəmir yolu xətti tikilib istifadəyə verildikdən sonra İran ilə Rusiya arasındakı ticarət dövriyyəsində artım müşahidə edilib. Əgər 2018-ci ildə bu ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsi 1 milyard 741 milyon dollar olmuşdursa, ötən ilin yanvar-sentyabr aylarında yükdaşımalar 2 dəfə artıb.

Azərbaycan-Rusiya-İran: üçtərəfli formatda əməkdaşlıq əlaqələrinin əsası Bakıda qoyulub

2016-cı ilin avqustunda Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Bakıda Azərbaycan, Rusiya və İran prezidentlərinin görüşü olub və üçtərəfli formatda əməkdaşlıq əlaqələrinin əsası qoyulub. Bu əməkdaşlıq çərçivəsində “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin formalaşması və birgə istifadəsi də müzakirə edilib. Azərbaycan Prezidentinin bu addımı heç də təsadüfi xarakter daşımırdı. Əvvəla onu qeyd edək ki, ölkəmizdə həyata keçirilən iqtisadi islahatların əsas məqsədi qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirməkdən ibarətdir. Prezident İlham Əliyev logistikanın müasir dünyada əhəmiyyətini nəzərə alaraq dəhlizin Azərbaycandan keçməsini və yüklərin ölkəmizin üzərindən daşınmasına nail oldu. Burada söhbət təkcə İranla Rusiya arasında olan yükdaşımalardan getmir.

“Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi Hindistan və Çinlə yanaşı, Cənub-Şərqi Asiya ölkələrini də çətinliklərdən xilas edir

Hindistan və Çinin artan iqtisadiyyatı ixrac potensialını da artırır ki, bu da Avropa ilə yeni nəqliyyat marşrutunun yaradılması zərurətini yaradır. Hindistan və Çinlə yanaşı, Cənub-Şərqi Asiya ölkələri də Avropa və Rusiya ilə daha qısa və ucuz başa gələn yükdaşıma dəhlizinin yaranmasında maraqlıdır. “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi bu dövlətlərin tələbatını ödəmək imkanına malikdir. Bu gün təkcə Çin ilə Avropa arasındakı ticarət dövriyyəsinin həcmi 450 milyard dollardan çoxdur. Yüklərin Avropaya göndərilməsi və əks istiqamətdə daşınması çox vaxt aparmaqla yanaşı, həm də baha başa gəlir. Gəmilər Mumbaydən çıxaraq Süveyş kanalı və Cəbəllütariq Boğazından istifadə edərək Avropaya gedirlər. Demək olar ki, bu gəmilər dünyanın yarısını dolanaraq yükləri mənzil başına 60 günə çatdırır və onlarla gömrük rəsmləşdirilməsi, eləcə də milyonlarla dollar rüsum və tranzit haqqı ödəmək məcburiyyətində qalırlar. Lakin “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi adıçəkilən dövlətləri bu çətinliklərdən xilas edir. Belə ki, yüklər Hindistan və Çindən gəmilərlə İranın Sakit Okean sahilindəki Çabahar və Körfəz sahilindəki Bəndər Abbas limanlarına daxil olur. Buradan isə qatarlara yüklənərək Qəzvin-Rəşt-Astara(İran)-Astara(Azərbaycan) dəmir yolu ilə Rusiya və Finlandiyaya çatdırılır. Bu marşrut məsafəni 60 gündən 15 günə, nəqliyyat xərclərini isə 2 dəfə azaldır. Təsadüfi deyil ki, Hindistan İranın Çabahar limanın yenidən qurulmasına və texniki təchizatına 2 milyard dollar sərmayə qoyaraq dəstək verir.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Avropadakı müttəfiqlərinin marağını və Əfqanıstanı nəzarətdə saxlamaq üçün onun iqtisadiyyatının dirçəlməsini nəzərə alan ABŞ Çabahar limanını sanksiyalardan azad edib.

Azərbaycan tranzit nəqliyyat qovşağına çevrilir

Beləliklə, yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq qeyd etmək yerinə düşər ki, Rusiya Dövlət Dumasının sədri V.Volodinin İrana səfəri zamanı “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi də müzakirə ediləcək. Rusiya və İranın bu dəhlizin tam olaraq işə düşməsində maraqlı olmaları bunu deməyə əsas verir ki, Qəzvin-Rəşt-Astara(İran)-Astara(Azərbaycan) dəmir yolu xətti tam istismara verildikdən sonra Azərbaycan tranzit nəqliyyat qovşağına çevriləcək. Yolun Qəzvin-Rəşt hissəsi artıq istifadəyə verilib. Rəşt-Astara hissəsində isə işlər davam edir. Ümumiyyətlə “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin hər 3 seqmenti Azərbaycandan keçir. Bu isə ölkəmizə tranzit gəlirləri ilə yanaşı, həm də siyasi zəmanət qazandırır.

Rabil Kətanov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Tehran