Bakı, 1 dekabr, AZƏRTAC

XV-XVIII əsrlərdə Avropa coğrafiyaçıları tərəfindən hazırlanmış xəritələrdə Qarabağın, Göyçənin və Zəngəzurun yer-yurd adları yalnız Azərbaycan türkcəsində qeyd edilib. Bu fakt həmin ərazilərin əzəli sakinlərinin Azərbaycan türkləri olduğunu bir daha təsdiq edir.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun böyük elmi işçisi Ramin Əlizadə deyib.

O bildirib ki, XIX əsr xəritələri içərisində alman coğrafiyaçılarının hazırladıqları xəritələr həm informasiya baxımından, həm də yaşayış məntəqələrinin dəqiq göstərilməsi baxımından xüsusilə fərqlənir. Alman kartoqrafı İohann Kristof Matias Reynekenin (1768-1818) hazırladığı “Qafqaz ölkələrinin xəritəsi” 1804-cü ildə Veymar şəhərində Coğrafiya İnstitutunun mətbəəsində nəşr edilib. Bu xəritənin üzərində verilmiş qısa arayışda Qafqaz xalqları içərisində osetinlərin, ləzgilərin, çərkəzlərin, gürcülərin və tatarların adları çəkilir: “Burada tatar dedikdə Azərbaycan türkləri nəzərdə tutulurdu. Bu xəritənin üzərində müəllifin Qafqaz xalqları haqqında hazırladığı arayışda ermənilərin adı çəkilmir. İ.K.M. Reynekenin “Qafqaz ölkələrinin xəritəsi”ndə Qarabağın, Bərdənin, Beyləqanın, Gəncənin, Şuşanın, Naxçıvanın, Culfanın, Ordubadın, Şəmkirin, Borçalının, Şəmşəddilin, Qazaxın, Şirvanın, Qədim və Yeni Şamaxı şəhərlərinin, Şəkinin, Muğanın, Cavadın, Abşeronun, Bakının, Salyanın, həmçinin Araz, Kür, Tərtər, Pirsaat, Suqayit (Sumqayıt), Kani (Qanıx), Əyri (Əyriçay), Göyçay, Gəncə, Şəmkir, Akstafa çaylarının və digər yaşayış məntəqələrinin adları Azərbaycan türkcəsində olduğu kimi çəkilib. Bu xəritədə Qarabağ ərazisində Qafqaz Albaniyasının Uti və Sicassene (Sakasena) vilayətlərinin, həmçinin qədim Varsan şəhərinin adları qeyd edilib (Mənbə: Charte der Laender am Caucasus nach den besten vorhandenen Charten, Reisen und Astronomischen Ortsbestimmungen gez. von I.C.M. Reinecke. Weimar, Verlag des Geographisch Instituts, 1804). İ.K.M. Reynekenin “Qafqaz ölkələrinin xəritəsi”nin 1808-ci il nəşrində Qafqaz xalqlarının 14-nün adı verilir: gürcülər, imeretilər, quriylər, minqrellər, svanlar, abazlar, çərkəzlər, basianlar, osetinlər, kistinlər, ləzgilər, kumıklar, trukmenlər (türkman) və noqaylar. Burada trukmenlər dedikdə azərbaycanlılar nəzərdə tutulur. Qafqaz xalqlarının bu siyahısında ermənilərin adı çəkilmir. Bu xəritənin 1810-cu il nəşrində də 1808-ci il nəşri əsas götürülmüş, burada da 14 Qafqaz xalqı içərisində ermənilərin adları çəkilmir. Beləliklə, məlum olur ki, XIX əsrin əvvəllərinə qədər Avropada çap edilmiş xəritələrdə Qafqaz coğrafiyasında ermənilərin yaşadığını sübut edən heç bir toponim mövcud deyil. Bu isə o deməkdir ki, ermənilər 1828-1829-cu illərdə çar Rusiyası tərəfindən Qafqaza köçürülüb. Deməli, bu xəritələrdən də göründüyü kimi ermənilər Qafqaz xalqı deyilsə Qafqazda hansısa ərazi iddiaları irəli sürmələri də tarixi və hüquqi cəhətdən əsassızdır”.