Bakı, 17 oktyabr, AZƏRTAC

Böyük ideallar, amallar uğrunda mübarizə aparmaq, mənsub olduğu xalqın, millətin varlığını, kimliyini özünün əməli fəaliyyətilə tarixdə yaşatmaq da bir qəhrəmanlıqdır. Belə bir müqəddəs vəzifənin daşıyıcısı olan mücahidlər bütün zamanlarda xalq tərəfindən böyük ehtiramla qarşılanıb. Əslində məsləki yolunda dönməz əqidəsi, hünəri və iradəsi ilə yana-yana yaşayanlar bu mübarizliyi özlərinin həyat tərzi kimi qəbul edir, hətta soydaşlarını da belə bir ruhda yaşamağa səsləyirlər. Bunun adı yurda, torpağa bağlılıqdır, millətinə sayğıdır, bütövlükdə Türkçülüyə, Turançılığa sevgidir...

İndiki məqamda qəhrəman, mücahid deyərkən Onu – böyük amallarla yaşayan Turan sevdalısı Özkan Hüseyni nəzərdə tutdum... İllərdir ürəyində əbədi məşəl kimi alışıb-yanan “Batı Trakya” dərdi, ağrıları ilə yaşayan, şair, ozan, könüllü araşdırmaçı kimi bütün Türk dünyasını, eləcə də bir çox Avropa ölkələrini gəzən millətdaşımız mübarizə yollarından bəhs edən kitabları ilə Azərbaycanda da tanınır və sevilir. O, dəfələrlə Bakıda olmuş, bir çox ədəbiyyat, mədəniyyət ocaqlarında keçirilən tədbirlərdə məsləki yolunda apardığı mübarizədən bəhs edərək, öz düşüncələrini bölüşüb. Özkan Hüseyn ölkəmizə hər gəlişində sənətsevərlər tərəfindən böyük coşqu və məhəbbətlə qarşılanıb. Ədəbi məclislərdə Batı Trakya türklərinin mədəniyyət dərnəkləri haqqında bilgi verir, bu dərnəklərin fəaliyyətlərindən danışır. Eləcə də doğulduğu Batı Traykanın aydın sabahları naminə ideoloji savaşlarından bəhs edən Özkan bəy, Türkçülük, Turançılıq amalı ilə ruhdaşımız olduğundan böyük sevgimizi qazanmış, doğmamıza çevrilmişdir.

Etiraf edim ki, indiyədək onun haqqında sısqa bir məlumata malikdim və bu türk oğlunu, “Batı Trakya Türkləri Araşdırma Mərkəzi”nin başqanı Özkan Hüseyni yaxından tanımamışdım. Bu günlərdə Abşeron rayonunun Xırdalan şəhərində yerləşən Mərkəzi Kitabxanasında onunla görüşə dəvət aldığımdan fürsəti qaçırmadan böyük həvəslə həmin tədbirə qatıldım. Özkan bəyin hər zamankı kimi doğulduğu yurdunun problemləri ilə bağlı sözü, söhbəti, bu yolda apardığı inadlı mübarizəsindən qor alan çıxışı, şair, yazıçı dostlarımızın ona həsr etdikləri şeirlər, mübariz insana sayğısı, “Türkün türkdən başqa dostu yoxdur” məsəlinin işığında aparılan söhbətlər möhtəşəm idi. Həmin tədbirdə diqqətimi özünün tərtibatı, sanbalı ilə göz oxşayan, üzqabığının üstündə sazı sinəsinə basmış bir ozanın şəkli olan kitab çəkdi. Mən artıq mövzumu seçdim. Düşündüm ki, Batı Trakya savaşçısı Özkan Hüseynin mübarizə yolundan, yaradıcılığından, türkçülük amalından bəhs edən bu kitabı oxuculara təqdim etmək daha maraqlı olar. Əzəl başdan deyim ki, kitabla ilk tanışlıqdan “Türkün səsi və sözü Özkan Hüseyn”in mənəvi zənginliyi, yüksəlişi və şəxsiyyətinin sanbalı ilə öndə olan qəhrəmanımızın həyat və fəaliyyətini güzgü kimi əks etdirdiyinin fərqinə vardım. Bu səbəbdən də ideya və mahiyyəti, məzmun-mündəricəsilə sanballı olan 490 səhifəlik kitabdan bəhs etməyi vacib sandım.

Nəzərə çatdıraq ki, adında ifadə olunmuş böyük mətləbi işıqlandıran belə bir mükəmməl, əhatəli kitabı tərtib edən və nəşrə hazırlayan şair-publisist, AYB-nin üzvü Şəfəq Sahibli, redaktoru isə sözlə işləməyi, onun gözəlliyini, qüdrətini duyan şair, yazıçı, AYB-nin üzvü Narıngüldür. İlk növbədə sənətkar xanımların hər birinin öz prizmasından, yaddaş işığından süzülən fikirləri ilə tanışlıq kitabın çox maraqlı bir şəxsiyyətin həyat yoluna həsr olunduğuna bizdə böyük əminlik yaratdı. Elə burdan başlayaq: Batı Trakya haradır və onun üzərinə çökmüş zülmət içində qaynayan dərd-sər nədən və hardan qaynaqlanır? Ş.Sahibli Batı Trakyanın siyasi təbəddülatlar zamanında tarixi taleyi ilə bağlı Ön söz statusunda olan girişində yazır: “1913-cü ilin 31 avqust tarixində Osmanlı ruhundan ilhamlanaraq ilk dəfə öz bağımsızlıq şərqisini oxudu “Batı Trakya Cümhuriyyəti”. Balkan savaşından sonrakı dönəmdə müsəlman əhalisi tərəfindən qurulan Batı Trakya Türk Dövləti 55 gün yaşasa da tarixdə mövcudluğunun bərpası amacıyla hələ də mücadiləsini davam etdirir...” Elə bu yığcam məlumatdan da Özkan Hüseynin məsləki, amalı, illərlə apardığı mübarizəsinin mahiyyəti aydın olur. Burada toplanmış bütün yazıların ruhundan duyduğumuz kimi, bizdə də belə bir əminlik yaranır ki, doğulduğu məkan Batı Trakyanın Sarıca kəndi olsa da, Türk dünyası Özkan Hüseynin vətəni, qibləgahıdır.

Kitaba daxil edilmiş yazılar – məqalə, esse, xatirə, müsahibə, reportaj, Uluslararası toplantılardan, konfrans və simpoziumlardan çıxışlar, şeirlər özünün çoxçeşidli olması ilə də oxucuda böyük maraq doğurur. Bir sözlə, Özkan bəy bir çox ədəbiyyat, sənət adamlarının nəzərində türkçülüyün aşiqi, təbliğçisi kimi, Batı Trakyanın mübariz təəssübkeşi olması ilə tanınan və sevilən türk oğludur.

Kitabda toplanmış yazılarda ifadə olunan fikirlər əslində qəhrəman türk oğlunun möhtəşəmlik kəsb edən mübarizliyinə millətdaşlarının sevgisinin, heyrətinin ifadəsidir. Təbii ki, Özkan Hüseyn kimi qəhrəman oğulların həyatı öz axarı ilə rəvan getmir. Mübarizələr içərisində keçən həyat necə rəvan ola bilər ki! Bu qəbildən olan insanlar öz ideyalarını toxum kimi şüurlara səpərək onun göyərdiyini görənə, səsinin, sözünün, mübariz çağırışlarının təsirini duyana qədər əzablı yollardan keçirlər. Başqa sözlə, məsləki naminə cığırdan böyük yola çıxanacan qovğalar yaşayır, lakin əqidələrindən dönmədən mübarizələrini davam etdirirlər. Bütün bunları özünün həyat yollarında yaşayan Özkan Hüseyni ümumən türk dünyasına sevdirən də məhz bu keyfiyyətləridir.

Onun ömür yoluna bələd olduqca görürük ki, Özkan Hüseyn təfəkkürinə toxum kimi səpilmiş fikirlərini, həyat yolunun ilk pilləsindən başlayaraq, bu günə qədər yaşadığı ağrılarını, Batı Trayka problemlərini, bu yolda yaratdığı dərnəklərdə, BATTAM-da gördüyü işləri tarixi ardıcıllıqla qələmə alıb. Əlbəttə, haqqında yazılmış belə bir mükəmməl topluda qəhrəmanın yeri, mövqeyi, əməli fəaliyyəti söz işığında düşüncəmizə aydınlıq gətirməsilə çox əhəmiyyətlidir.

Yazı müəlliflərinin Özkan Hüseynin tərcümeyi-halından, tale yolundan bilimləri bu qüdrətli şəxsiyyətin həyatına necə bir vurğunluqla bələd olduqlarından xəbər verir. Zənnimizcə, burda Özkan Hüseynin ömürlüyündən bəzi məqamları yada salmağımız yerinə düşər.

Özkan Hüseyn 1947-ci il ildə Batı Trakyanın Gümülcine bölgəsinin Sarıca kəndində doğulmuşdur. İlk təhsilini də elə öz kəndində alıb. O, 1972-ci ildə Almaniyaya gəlmiş, burada bir fabrikdə işə düzəlmişdir. Bundan sonra qəlbində Batı Trakya ağrılarını daşıyan türk oğlu doğma elinin, xalqının haqlarının bərpası uğrunda mübarizəyə atılmış, uzun bir yola çıxmışdır. Bu məqsədlə ilk olaraq məskun olduğu Münhendə türklərin mədəniyyət mərkəzlərinə ayaq açmış, özü də bu sahədə gördüyü işlərə imza atmağa başlamşdır. Bütün tədbirlərdə sözü, əməli ilə iştirak etmiş və böyük işgüzarlıqla bir-birinin ardınca dərnəklər, folklor, musiqi qrupları yaratmışdır. Batı Trakya Türklərinin tədbirlərində daim yanar ürəyinin ağrılarını bölüşməklə yanaşı, bir çox ideyaların təşəbbüsçüsü, rəhbəri olmuş, eləcə də Türk Dünyası qurultaylarında, konfrans və simpoziumlarda nümayəndə olaraq iştirak etmişdir. Həmişə də zamanın ona verdiyi fürsətdən yararlanaraq Batı Trakyanın dərdlərini, problemlərini mötəbər kürsülərdən hayqırmışdır. Bu gün də türk sevdalısı böyük zəhmətlərə qatlaşaraq, vətənpərvərlik eşqi ilə doğma yurdunun haqq səsini dünyaya yaydığından qürur duyur.

Özkan Hüseyn 1981-ci ildə “Batı Trakya Türkləri Ailə Birliyi” dərnəyinin təməlini qoymuş, bu xətlə böyük Turançılığa aparan yolda fəaliyyətinə davam etmişdir. Sonradan “Batı Trakya Türkləri Araşdırma Mərkəzi”ni (BATTAM) yaradan Ö.Hüseynin amalı yolunda apardığı mübarizəsində bu Mərkəzin böyük rolu olub. Şair, ozan, könüllü araşdırmaçının mərkəzin xəttilə 15 kitabı işıq üzü görüb. Yolunda sabit, əqidəsində dönməz olan Özkan bəyin bütün kitablarının mövzusu və bu mövzudan ayrılan istiqamətlər bir dastanın qolları kimi möhtəşəmdir. Başqa sözlə, kitablarının başlıca ideyası Batı Trakyadır, onun tarixinin, fəthinin, mənəvi ağrılarının, həsrətlə, nisgillə süslənmiş sözünün təsviri, vəsfidir. Burda qədim tarixə malik Batı Trakya mədəniyyətinin, folklorunun tədqiqi və təbliği istiqamətində apardığı araşdırmaları çox qiymətli məlumatlarla zəngindir. Birmənalı olaraq, Türk dünyasına qazandırdığı dəyərlərdən hesab etdiyimiz kitabları (“Batı Trakyanın fəthi tarixi: 1261-1367-ci illər”, “Batı Trakya türklərinin şeirləri”, “Batı Trakyanın mənəvi tarixi” (2 cilddə), “Uluslararası Batı Trakya Türkləri Araşdırma Mərkəzi”, “Azərbaycanda Batı Trakya”...), Özkan Hüseynin bu istiqamətdə apardığı tədqiqatları Batı Trakyanın tarixi ilə bağlı ciddi, səhih məxəzlərdən hesab olunmalıdır. Azərbaycanda Batı Trakya dərdinə dərddaşlığımızdan bəhs etdiyi “Azərbaycanda Batı Trakya” kitabı da Özkan bəyin xalqımıza qəlbən, ruhən yaxın olmasına, ölkələrimiz arasında mənəvi, mədəni bağlılığımıza parlaq bir nümunədir.

Özkan Hüseyn haqqında qələmə alınmış mətnlərin hamısı sanki nur işığında, sevgiylə yazılıb. Azərbaycan və Türkiyə türklərinin elm, sənət adamlarının sözündə, təsvirində Özkan bəyin türkçülük amalı, mübarizə yolu, el-aşıq mədəniyyət incilərinin təbliğ və tərənnümü söz-söz, varaq-varaq açılır, təqdim olunur. Bu mətnləri oxuduqca məndə belə bir fikir yaranırdı ki, müəlliflərin Özkan bəy haqqında sözü, fikri qəlblərindən işıq kimi süzülüb. Başqa sözlə, mətn onların qələmindən çox rahat, asanlıqla yazıya gəlib, yaxud da bilgisayarın yaddaşına sürətlə, birbaşa, biroturuma ötürülüb. Buna böyük İlhamı və imkanı elə Özkan bəyin zəngin, şərəfli həyat yolu, doğma yurduna, onun tarixinə, mədəniyyətinə bir Məcnun aşiqliyi verib. Bütün bunlar olmasaydı, sənətkarlar Türkçülük, Turançılıq amallı bu tutiya İnsanı belə vurğunluqla öyə bilməzdilər ki! Yazılarla bütövlükdə tanışlığımdan belə bir qənaətim də hasil oldu ki, müəlliflərin Özkan Hüseynin şəxsiyyəti, gördüyü işlər, türkçülük mövqeyi, amalı ilə bağlı deyimlərində özəlliklər olduğu kimi, üst-üstə düşən fikirlər də var. Lakin bunları təkrar kimi qəbul etmək də düzgün deyil. Əslində çoxluğun ifadə etdiyi fikirlərdəki eyniyyət qəhrəmanın məsləkinə sadiqliyi, mübarizəsində sabitqədəmliyi, qəlbində çağlayan Türkçülük, Turançılıq sevdasına inamın ifadəsi, eyni heyranlıq, məhəbbətlə yanaşılmasıdır. Təəssüf ki, müəlliflərin böyük qəlb atəşinin odunda yazdıqları ürək sözlərində ifadə olunmuş çox dəqiq, təsirli fikirlərindən ayrılıqda bəhs etmək mümkün deyil. İlk növbədə bu, onunla bağlıdır ki, Özkan bəyin fəaliyyət sahələri, gördüyü işlər çox, bunun da müqabilində təəssüratların sırası böyük və zəngindir.

Özkan Hüseyn bütün çıxışlarında həmişə şüar kimi həyəcanla bu sözləri səsləndirir: “Biz türklər hər zaman bir-birimizə sahib çıxmalıyıq! ” Bu, həm də o anlamdadır ki, türkün türkdən başqa yaxın dostu yoxdur... Azərbaycanlı və türk dostlarının məqalə və çıxışlarındakı fikirlər imkan verir ki, Özkan Hüseyni gerçəkdən bir türk ərəni olaraq, Batı Trakya savaşçısı, şair, aşıq könüllü araşdırmaçı kimi görüb tanımaqla yanaşı, yeri gəldikcə türkün böyük oğlu kimi də səciyyələndirək. Kitabda yer almış məqalə və çıxışlarda, şeirlərdə bütün növ xidmətlərinin timsalında Özkan bəyin xarakterizə olunmuş obrazı, təbiətindən doğan xüsusiyyətlər aydın və parlaq şəkildə əks olunur. Özkan Hüseyn Batı Trakya dərdləri ilə o qədər doludur ki, sözü, mübarizəsi də bitib-tükənmir. Zatən mübarizə həmişə var. Millətin yaşaması, yaratması, tarixin şanlı səhifələrində qalmasından ötrü mücahid, savaşçı daim mübarizədə olmalıdır. Özkan Hüseyn də qəlbində Batı Trakya sevgisi, yurdunun acı taleyi ilə barışmazlığı səbəbindən sinəsində sazı, səsi, sözü ilə dünyanı dolaşır. Bunun adı, amalı uğrunda mücahidlikdir. O, daim ideoloji mübarizədə, əməli fəaliyyətində, Batı Trakyanın haqqının tanınmasından ötrü, ümumən Turançılıq yolunda savaşdadır.

Qayıdaq kitabda toplanmış ədəbi-bədii nümunələr barədə mülahizələrin davamına. Bir çox yazılarda ifadə olunmuş fikirlərin təsiri çox qüvvətli olduğundan insanı düşündürür. Məsələn, Türkiyənin tanınmış şair, yazarı Günvar Kormaz onu Batı Trakyadan doğan Günəş adlandırır... Ankara Qazi Universitetinin öğretim görevlisi Yunus Zeyrek isə qəhrəmanımızı belə təqdim edir: “Özkan Hüseyn yadlaşmanın, əriyib yox olmanın vahiməsini ürəyində hiss edir və bunu yerliləri ilə paylaşmaq istəyir... Kim nə deyir desin, Batı Trakyanın sənə çox ehtiyacı var...” AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun əməkdaşı, doktor, şair Elçin Muradxanlı türkçülük sevdalısını Azərbaycanın böyük mütəfəkkirləri ilə bir sırada görür: “Özkan Hüseyn haqqında düşünərkən, yadıma XX əsrin əvvəllərində qayələri, amalları Azərbaycan olan millət fədailəri Məmməd Əmin Rəsulzadə, Nəsib bəy Yusifbəyli, Əlimərdan bəy Topçubaşov, Fətəli xan Xoyski gəlir. Ümumiyyətlə, Ağa bəyimiz Özkan əfəndi böyük insandır. O, türkün qürur mənbəyi, canlı özəyidir”... Özkan bəyin mübarizə yollarına heyranlığın ifadəsi olan belə dəyərli fikirlərin sırası böyükdür. Mənə görə tanınmış millətdaşlarımızın, şair və yazıçıların, sənət adamlarının Özkan Hüseynə həsr etdikləri məqalələr, çıxışlar, xatirə yazıları, şeirlər Günəşin saçdığı işığın zərrələri kimi ruhumuza qaynarlıq gətirmək gücündədir. Bu güc isə bizi Turançılığa aparan yolda qüvvəmizin birliyi deməkdir...

Kitabda deyilən sözün, fikrin əyaniliyini göstərən maddi dəlillər kimi, Özkan Hüseynin bir çox mötəbər məclislərdə, Türk dünyasının böyük şəxsiyyətləri ilə bir arada olmasını əks etdirən fotolar da ömür yolunu aydınladan gözəl vasitələr sırasındadır. Özkan bəyin ideoloji mübarizəsinə verilən dəyərlər, qazandığı təltiflər, mükafatlar, ödülləri də saya-hesaba gəlmir. Bir sözlə, onun obrazı qranitdən yonulmuş mükəmməl, möhtəşəm bir abidəni xatırladır. Gələcək nəslin həmin abidənin işığından güc alacağı mütləqdir...

Sözardı: Ürəyində bütöv Turan sevgisini yaşadan Özkan bəyin dostlarının sırası o qədər böyükdür ki, buna sevinməmək mümkün deyil. Elə bu səbəbdən də Türk dünyasının ədəbiyyat, mədəniyyət adamları, yurdsevər, sülhsevər insanlar bu qənimət insanı hər zaman hər yerdə sayğı, məhəbbətlə qarşılayır, haqqında böyük sevgi ilə danışırlar. Bütün bunlardan güc alan mücahid, dostlarının əhatəsində özünü güvənli, arxalı hesab edir. Turançılığa gedən yol Özkan Hüseyndən ötrü Məkkəyə, Mədinəyə gedən yol qədər müqəddəs və şərəflidir. Bu aydın yolda təkcə Batı Trakya deyil, bütün Turan elləri elə möhtəşəm görünür ki...

Şəfəq Nasir,

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, yazıçı-publisist

AZƏRTAC