Bakı, 18 dekabr, AZƏRTAC

Dekabrın 18-də Bakıda TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli komissiya və komitələrinin beşinci iclası öz işinə başlayıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, iclasın keçirilməsində məqsəd türkdilli ölkələrin UNESCO-da əməkdaşlıq imkanlarının araşdırılması, müxtəlif layihələrin həyata keçirilməsi, birgə nominasiyaların UNESCO-nun müvafiq siyahılarına daxil edilməsi kimi önəmli məsələlərin müzakirəsi və ölkələr arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsidir.

Tədbir iştirakçıları əvvəlcə “Biz sülh tərəfdarıyıq” adlı uşaq rəsmlərindən ibarət sərgi ilə tanış olublar.

Dövlət və hökumət rəsmilərinin, TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli komissiya və komitələrinin nümayəndələrinin iştirak etdikləri iclası xarici işlər naziri, UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının sədri Elmar Məmmədyarov açıb.

Nazir bildirib ki, bu il həm də UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyasının yaradılmasının 20 illik yubileyi qeyd edilir. TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli komissiya və komitələrinin beşinci iclası da Komissiyanın 20 illik yubileyinə həsr olunur. Bu illər ərzində ölkəmiz UNESCO ilə təşkilatın bütün vacib istiqamətləri, o cümlədən təhsil, elm, mədəniyyət, kommunikasiya və digər sahələr üzrə sıx əməkdaşlıq edir. Azərbaycan təşkilatın demək olar ki, bütün konvensiyalarına qoşulub, onun müxtəlif komitələrinin üzvü olub, bir çox beynəlxalq tədbirlərinə ev sahibliyi edib.

E.Məmmədyarov deyib: “Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasət ölkəmizdə sosial, iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə sürətli inkişafı təmin etməklə yanaşı, dövlətimizin dünyada sülhün, əmin-amanlığın, həmçinin qlobal mədəniyyətlərarası dialoqun və dinlərarası tolerantlığın gücləndirilməsi sahəsində fəaliyyəti də genişlənib. Bu istiqamətdə UNESCO və TÜRKSOY-un iştirakı ilə keçirilən Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq və Bakı Beynəlxalq Humanitar forumlarının əhəmiyyətini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Hər il təşkil olunan Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunda dünyanın tanınmış dövlət xadimləri, Nobel mükafatı sahibləri, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri və digər nüfuzlu şəxslər iştirak edərək öz dəyərli fikirlərini bölüşürlər”.

Qeyd olunub ki, eyni qədim tarixə, kökə, dil və mədəniyyətə malik olan xalqlarımız indi bir-birinə daha da yaxınlaşır. Mütəmadi olaraq dövlət başçıları səviyyəsində keçirilən türkdilli ölkələrin zirvə görüşlərində qəbul edilən qərarlara əsasən türkdilli dövlətlərin bir-biri ilə əməkdaşlıq imkanlarını daha da genişləndirən qurumlar yaradılır. Bu isə qardaş türk xalqlarının bir-birinə bağlanmasında və qarşılıqlı etimada əsaslanan möhkəm birliyə çevrilməsində vacib rol oynayır. Yaxın zamanlarda fəaliyyətə başlayacaq Türk İrsi və Mədəniyyəti Fondu da türkdilli xalqların mədəniyyətlərinin qorunması istiqamətində müxtəlif layihələri həyata keçirəcək, bu irsin gələcək nəsillərə ötürülməsinə öz töhfələrini verəcək.

Vurğulanıb ki, Azərbaycan-UNESCO münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi, mədəni irs nümunələrimizin dünyada təbliği, onların qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsində Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun gördüyü işlər xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın şifahi xalq ədəbiyyatının və musiqi irsinin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi, ölkəmizin maddi və qeyri-maddi irsinə qayğı göstərilməsində, həmçinin Azərbaycanda və xarici ölkələrdə tarixi, dini, mədəni abidələrin bərpası, məktəblər, uşaq bağçaları, səhiyyə ocaqları və s. elmi, mədəni və sosial mərkəzlərin açılmasında Heydər Əliyev Fondunun böyük xidmətləri var.

E.Məmmədyarov çıxışında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən də bəhs edib. Diqqətə çatdırılıb ki, iyirmi ildən artıqdır Azərbaycana məxsus Dağlıq Qarabağ və yeddi ətraf rayon Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır. Bir milyondan artıq soydaşımızın fundamental insan haqları kobudcasına pozulub və onlar qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşamağa məcburdur. Nazir deyib: “Bizim təşəbbüsümüzlə UNESCO-nun Silahlı münaqişələr zamanı mədəni mülkiyyətin qorunması üzrə komitəsi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş ərazilərdə mədəni mülkiyyətin qorunmasına dair qərar qəbul edib. Təəssüflər olsun ki, Ermənistan bu illər ərzində nə BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən qəbul edilmiş qətnamələrin, nə də UNESCO-nun bu qərarının tələblərini yerinə yetirməyib. Ermənilər işğal altında olan Dağlıq Qarabağda və digər ətraf rayonlarımızda bütün maddi mədəniyyət abidələrini məqsədyönlü şəkildə məhv edib, dağıdıb, habelə muzeylərimizi talan ediblər.

Xarici siyasət idarəsinin rəhbəri TÜRKSOY və UNESCO vasitəsilə ortaq mədəni irsimizin qorunması, dünyada tanıdılması istiqamətində əməkdaşlıq imkanlarının genişləndirilməsi və gələcək nəsillərə sağlam mədəni irsin çatdırılması işində səylərin qətiyyətlə davam etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Azərbaycanın beynəlxalq tədbirlərə uğurla ev sahibliyi etdiyini deyən TÜRKSOY-un baş katibi Düsen Kaseinov təşkilatın fəaliyyətinin UNESCO-nun ideya istiqamətlərinə uyğun olduğunu bildirib. O deyib ki, iki gün davam edəcək iclasda aparılacaq müzakirələr əməkdaşlığa öz töhfəsini verəcək.

Sonra TÜRKSOY-un baş katibi tərəfindən Azərbaycan tərəfinə xatirə hədiyyələri təqdim olunub.

Daha sonra UNESCO-nun baş direktoru İrina Bokovanın tədbir iştirakçılarına müraciəti oxunub.

Müraciətdə Azərbaycan-UNESCO münasibətlərindən bəhs edilib, əlaqələrin inkişafında Heydər Əliyev Fondunun rolu xüsusi vurğulanıb. Bildirilib ki, Bakıda keçirilən iclas milli komissiya və komitələr arasında mədəniyyət, elm, təhsil sahələrində vacib addımların atılması üçün daha bir fürsətdir.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti Akif Əlizadə, təhsil naziri Mikayıl Cabbarov, mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev, rabitə və yüksək texnologiyalar naziri Əli Abbasov, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası baş katibinin müavini Abzal Saparbekuli, Beynəlxalq Türk Akademiyasının prezidenti Darhan Kıdırali, TürkPA-nın baş katibi Jandos Asanov birgə əməkdaşlığın əhəmiyyətindən danışıb və iclasın işinə uğurlar arzulayıblar.

TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli komissiya və komitələrinin beşinci iclası öz işini plenar müzakirələrlə davam etdirib. Əvvəlcə TÜRKSOY-un fəaliyyətinə dair film nümayiş olunub.

Plenar iclasda “TÜRKSOY-a üzv ölkələrin UNESCO üzrə Milli komissiya və komitələri arasında əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi, fikir və təcrübə mübadiləsi, birgə layihələrin həyata keçirilməsinin perspektivləri” üzrə təqdimatlar olub.

UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikası Milli Komissiyasının baş katibi Günay Əfəndiyeva ölkəmizlə bağlı təqdimatla çıxış edərək iyirmi il müddətində qazanılan nailiyyətlər barədə danışıb. Qeyd edib ki, bir araya gəlməyimizdə və ortaq əməkdaşlıq imkanlarının müəyyən edilməsində TÜRKSOY-un rolu böyükdür. Bu görüş onu deməyə əsas verir ki, ölkələrimiz arasındakı işbirliyini belə davam və inkişaf etdirməyimiz xalqlarımızı bir-birinə daha da yaxınlaşdıracaq. Biz bu imkanları dəyərləndirməli və əməkdaşlığı daha da genişləndirməliyik.

Günay Əfəndiyeva vurğulayıb ki, Azərbaycan-UNESCO əlaqələrindən danışarkən Heydər Əliyev Fondu, onun prezidenti, UNESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyevanın xidmətlərini xüsusi qeyd etmək lazımdır. Təkcə Azərbaycanın deyil, dünya mədəni irsinin qorunub saxlanmasında, gələcək nəslə çatdırılmasında onun böyük zəhməti var.

Baş katib diqqətə çatdırıb ki, bu gün Azərbaycan bütün prioritet istiqamətlər üzrə UNESCO ilə sıx əməkdaşlıq edir.

G.Əfəndiyeva UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikası Milli Komissiyasının gördüyü işlərdən söhbət açıb və müvafiq təkliflər verib. Baş katib bu il səslənən ortaq mədəni irslə bağlı təklifin sonrakı görüşdə ikinci mərhələ kimi nominasiya faylına daxil edilməsinin zəruriliyini diqqətə çatdırıb. Qeyd edib ki, hər il səsləndirilən təkliflərin ikinci mərhələyə keçirilməməsi səmərəliliyi azaldır. Bu baxımdan hər ölkədən “dəyirmi masa”lar üzrə ən azı bir nəfər əlaqələndirici müəyyən olunaraq, onların mütləq digər görüşlərdə iştirak etmələri işin səmərəliliyini daha da artırar. Təcrübə göstərir ki, indiyədək təşkil olunmuş görüşlər çərçivəsində “dəyirmi masalar”da iştirak edən şəxs bir sonrakı toplantıya qatılmadığından onun yerinə gələn başqa nümayəndə əvvəlki illərdə müzakirə edilmiş məsələlərdən xəbərsiz olur.

Türk xalqlarının qədim tarixə və zəngin mədəniyyətə malik olduğunu deyən G.Əfəndiyeva bu mədəniyyətin antologiya və reyestr şəklində bir araya gətirilməsi, daha sonra UNESCO çərçivəsində qorunmasının təmin edilməsi ilə bağlı qərar çıxarılmasına dair təklifini də irəli sürüb. Bildirib ki, bununla əlaqədar 3 cilddən ibarət kitab hazırlanmalı və həmin kitab özündə maddi, qeyri-maddi və sənədli irsi əks etdirməlidir. Ölkələrin sahib olduğu irsin kitaba daxil edilməsi ilə bağlı öz təkliflərini göndərmələri məqsədəuyğun olardı. Eyni zamanda, onlar arasında ortaq mədəni irs nümunələrinin müəyyən edilərək UNESCO-nun siyahılarına daxil edilməsi üçün müvafiq iş aparıla bilər. Bu, sahib olduğumuz irsin başqaları tərəfindən mənimsənilməsinin qarşısını almağa da imkan verər.

2015-ci ildə UNESCO-nun 70 illik yubileyinin keçiriləcəyini deyən G.Əfəndiyeva bu yubileylə bağlı türk xalqlarının tarixi bütövlüyünü, mədəniyyətini, dilini və digər məsələləri özündə birləşdirəcək elmi konfransın təşkilini də məqsədəuyğun hesab edib. Baş katib deyib: “Biz, eyni zamanda, türk dünyası tarixinin, mədəniyyətinin araşdırılmasına gənc alimlərin də cəlb edilməsi məqsədilə müsabiqələr keçirə və mükafatlar təsis edə bilərik”.

Məlumat verilib ki, UNESCO üzrə Azərbaycan Respublikasının Milli Komissiyası Moldova üzrə Komissiya ilə ortaq layihə həyata keçirir. Hər iki xalqın folklorunda yer alan nağıllar uşaqların gözü ilə rəsm əsərlərinə çevrilir və bir folklor digər xalqın nümayəndələrinin düşüncəsində olduğu kimi, bir qədər fərqli çalarda təqdim edilir. Bir sözlə, bir əsərdə iki xalqa aid mənəvi keyfiyyətlər bir araya gətirilmiş olur.

Tədbir çərçivəsində “Biz sülh tərəfdarıyıq” adlı uşaq rəsmlərindən ibarət sərginin nümayiş olunduğunu xatırladan G.Əfəndiyeva qeyd edib ki, toplantılarımız, qəbul etdiyimiz qərarlar uşaqların da sülhə dair ideyalarına dəstək olacaq.

Plenar iclasda digər ölkələrin təqdimatları da dinlənilib.

Dekabrın 19-da işini davam etdirəcək iclas çərçivəsində mədəni və təbii irs, qeyri-maddi mədəni irs, təhsil və dünya yaddaşı proqramı üzrə dörd “dəyirmi masa” keçiriləcək.