Bakı, 7 iyun, AZƏRTAC

Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu (BAMF) azad edilmiş ərazilərdə basdırılan minaların xəritələrinin Ermənistan hökuməti tərəfindən Azərbaycana təhvil verilməməsi ilə bağlı BMT İnsan Hüquqları Şurasına yazılı müraciət ünvanlayıb.

AZƏRTAC müraciəti təqdim edir.

Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu Azərbaycan Respublikasının azad edilmiş ərazilərində qalan mina və partlamamış hərbi sursatların yaratdığı ağır vəziyyəti İnsan Hüquqları Şurasının diqqətinə çatdıraraq bildirir:

“2020-ci ilin noyabrında üçtərəfli razılaşma nəticəsində Ermənistan ilə Azərbaycan arasındakı münaqişəyə son qoyuldu. Qeyd edək ki, Ermənistan son 30 ilə yaxın müddətdə beynəlxalq səviyyədə rəsmən Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanınmış əraziləri işğal altında saxlayıb. İşğal dövründə Ermənistan həmin ərazilərdə çox sayda mina basdırıb. Bu minalar yalnız son 30 ildə deyil, hərbi əməliyyatlar dayandırıldıqdan və üçtərəfli razılaşma imzalandıqdan sonra erməni qüvvələrinin Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərindən geri çəkildiyi zaman qəsdən, təxribat kimi basdırılıb. Ermənistanda bu minaların yerləşdiyi əraziləri göstərən xəritələr var.

Münaqişənin başa çatmasından demək olar 200 gün keçməsinə rəğmən, Ermənistan minaların yerini bildirməkdən boyun qaçırır. Bu xəritələrin təhvil verilməsini yubatmaları həm bölgədə yaşayan ermənilər, həm də azərbaycanlılar üçün təhlükəlidir.

Ermənistanın minaların yerlərini müəyyən edən xəritəni təqdim etməkdən boyun qaçırması insan haqlarının ciddi şəkildə pozulmasıdır. Bu, hələ də minalar və partlamamış hərbi sursatların təsirinə məruz qalmış ərazilərdə yaşayanların yaşamaq hüquqlarını təhdid altına atır. Burada yaşayanlar arasında təqribən 30 min erməni də var.

Bu minaların həyat üçün təhlükəsi göz önündədir. 2021-ci ilin mayına olan məlumata görə, minalar nəticəsində 120-dən çox ölüm və ya yaralanma hadisəsi baş verib. Münaqişə bitəndən bəri mina partlayışları nəticəsində Azərbaycanın 20 vətəndaşı həyatını itirib. Bu ölüm hallarının hər birinin qarşısı alına bilərdi. Ermənistanın basdırdığı bu minaların insan həyatına son qoyması insan hüquqlarının açıq şəkildə pozulmasıdır.

2021-ci il aprelin 6-da Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü jurnalistlərin erməni qüvvələri tərəfindən basdırılan minaların yerini niyə vermədikləri ilə bağlı suallarını cavablandırmaqdan imtina edib. Elə həmin gün azad edilmiş ərazilərdə itkin düşmüş həmkarlarını axtararkən minanın partlaması nəticəsində iki Azərbaycan hərbçisi yaralanıb.

Bu, beynəlxalq humanitar hüququn qəsdən pozulması deməkdir. Ermənistan silahlı qüvvələrinin azad edilmiş ərazilərdən çıxarkən minalar qoyması evlərinə qayıdan köçkünlərin mümkün qədər daha çox itki verməsindən başqa məqsəd daşımır. Münaqişə bitdikdən sonra da minaların yerini bildirməkdən imtina etmək yalnız bu itkilərin sayını artırır.

Məcburi köçkünlərin Azərbaycanın Silahlı Qüvvələrinə aid olmadığını təkrarlamaq lazımdır. Onlar münaqişə səbəbindən evlərindən didərgin düşən və bundan son dərəcə acı çəkmiş ailələrdir. Onların yeganə istəyi evlərinə sağ-salamat qayıtmaqdır. Bu ailələrin bəziləri 30 ildən çoxdur ki, didərgin düşüb. Təsadüfi deyil ki, erməni işğalı nəticəsində 750 mindən çox azərbaycanlı hələ də evinə qayıda bilmir.

Ermənistan həmin ailələri mina qorxusu altında saxlayan və evlərinə etibarlı şəkildə getməyin qarşısını alan sanki bir kilidin açarını əlində saxlayır. Beynəlxalq təşkilatların Ermənistanı mina xəritələrini təqdim etməyə çağırmasına baxmayaraq, onlar hələ də minalar barədə məlumatları bölüşməkdən imtina edirlər.

Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondu (BAMF) vaxtilə münaqişə zonasında yaşayanların insan haqları ilə bağlı hazırkı vəziyyətindən çox narahatdır.

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən digər dörd QHT ilə birlikdə Ermənistan hökumətinə açıq şəkildə müraciət etdik və mina yerlərinin təsbit edilməsi üçün lazım olan xəritələri tələb etdik. Bu, çoxlarının paylaşdığı narahatlıqdır: burada hazırladığımız petisiya Change.org saytında ən çox imzalanan onlayn müraciətlərdən biri oldu.

Azərbaycanın xarici işlər naziri son həftələrdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibinə məsələ qaldırması üçün məktub ünvanlayıb.

Azərbaycan hökuməti minaların yerinin təsbit edildiyi təqdirdə onları təmizləmək imkanına sahib olduğunu bildirdi. Azərbaycan Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik (ANAMA) bu işə başlayıb və bölgədəki 20 milyon kvadrat metrdən çox ərazidə 1000-dən çox mina aşkar edib.

Birləşmiş Millətlər İnkişaf Proqramı (UNDP) və Avropa İttifaqı (Aİ) bölgəni həyati təhlükəli minalar və partlamamış hərbi sursatlardan təmizləmək üçün maliyyə yardımı və texniki ekspertiza təşkil ediblər. Son 20 ildə ANAMA və UNDP birlikdə Azərbaycanda 800 mindən çox mina zərərsizləşdirib.

Azərbaycan, eyni zamanda, Türkiyədən texnika alaraq bölgədən təhlükəli minaların çıxarılmasına kömək üçün qonşularına müraciət edib.

İşin son hissəsi kimi, Ermənistanın basdırdığı minaların yerini göstərməklə bağlı əməkdaşlığa razı olacağı müəmma olaraq qalır. Təəssüf ki, Ermənistan hökuməti bu mövzudan yayınmağa çalışır.

Azərbaycan dəstək üçün beynəlxalq tərəfdaşlarına etibar etməyə davam edir. Bu il fevralın 22-də Azərbaycan xarici işlər naziri Birləşmiş Millətlər Təşkilatından Ermənistanı azad edilmiş ərazilərdə minaların yerini təqdim etməyə çağırmasını istəyib.

BAMF-in son 30 ildəki işi əsasən Qafqazda, xüsusən də Azərbaycanda mina qurbanlarına dəstəyə yönəlib. BAMF həm də bölgədə mina təhlükəsi nəticəsində didərgin düşmüş qaçqın və məcburi köçkünlərə dəstək üçün bir çox layihəyə rəhbərlik edib. Minaların yaratdığı travmanı öz gözümüzlə görüb, şahid olduq.

Buna görə də İnsan Hüquqları Şurasındakı müşahidəçi mövqeyimizdən istifadə edərək narahatlığımızı rəsmi şəkildə təqdim etmək istəyirik. Eyni zamanda, İnsan Hüquqları Şurasını və üzvlərini Ermənistanın minaların yerini bildirməkdən boyun qaçırmasını pisləməyə çağırırıq”.

Qeyd edək ki, BAMF və Azərbaycanın müharibədən zərərçəkən regionlarında fəaliyyət göstərən bir qrup vətəndaş cəmiyyəti təşkilatı martın 31-də erməni hərbi birləşmələri tərəfindən Azərbaycanın minalanmış ərazilərinin xəritələrinin tələb edilməsi ilə bağlı BMT qurumlarına və beynəlxalq təşkilatlara müraciət ediblər.

Həmçinin həmin təşkilatlar aprelin 8-də Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin 30 illik işğalı, habelə münaqişədən sonrakı dövrdə Ermənistan hərbi birləşmələrinin geri çəkildiyi zaman bu əraziləri ciddi şəkildə minalaması, minalanmış ərazilərin xəritələrini verməkdən imtina etməsinə qarşı dünyada məşhur www.change.org saytında Ermənistana qarşı petisiyaya ilə çıxış ediblər. Bu günədək petisiyaya təxminən 15 min nəfər qoşulub.