Ankara, 21 oktyabr (AZƏRTAC). Türkiyə Böyük Millət Məclisinin (TBMM) oktyabrın 21-də keçirilmiş geniş iclasında Ermənistanla imzalanmış protokollarla bağlı xarici işlər naziri Əhməd Davudoğlunun məlumatı dinlənilmişdir.

Nazirin çıxışı zamanı millət vəkilləri dəfələrlə etiraz edərək onun sözünü kəsmişlər.

Sonra çıxış edən Milliyyətçi Hərəkat Partiyasından (MHP) olan millət vəkili Oktay Vural bildirmişdir ki, Ermənistanla imzalanan protokollar hələ müzakirə və paraf edilmə ərəfəsində uzun müddət türk millətinin iradəsindən gizli saxlanılmışdır. Halbuki 161 gün əvvəl bu sənədlərlə bağlı müddəalar, xüsusilə sərhədlərin açılması ABŞ Konqresində Devid Filip tərəfindən bəyan olunmuşdu. Aprelin 2-də paraf edilmiş bu protokollarda sonradan heç bir dəyişiklik edilməmişdir. ABŞ Konqresmeni o zaman “Türkiyənin milli mənafeləri Azərbaycanın girovu altında olmamalıdır”, - deyərək, sanki göstəriş vermişdir. Bütün bunlar göstərir ki, ictimaiyyət və millət vəkilləri ardıcıl olaraq yanlış məlumatlandırılmışlar. Bu protokollar türk millətinin mənafeyinə uyğun gəlmir. Ermənistanla əlaqələr Türkiyənin deyil, Ermənistanın özünün günahı üzündən korlanmışdır. Azərbaycan torpaqlarını işğal edən, Xocalıda qətliam törədən, 1 milyon insanı qaçqın edən Ermənistan deyilmi! Baş nazirə sual verirəm: Bu zülmü törədənlərlə normallaşma ortağı olduğunda bu suça şərikli olmurmusunuz?!

Millət vəkili bütün bunları “təslimçilik tarixi”nin yazılması adlandırmışdır. Əlavə etmişdir ki, 2005-ci ildə xarici işlər naziri olan Abdullah Gül bildirmişdir: Azərbaycan torpaqları işğaldan azad olunmadığına görə Ermənistanla diplomatik münasibətlər yaradıla bilməz. O gündən indiyədək nəyin dəyişdiyini millət vəkilləri bilmək istəyirlər. Ermənistan prezidenti bu gün də bəyan edir ki, Türkiyə ilə əlaqələrin normallaşdırılması “soyqırımı” həqiqətlərindən vaz keçmək demək deyildir.

Cümhuriyyət Xalq Partiyasından (CHP) millət vəkili Şükrü Ələkdağ bildirmişdir ki, Əhməd Davudoğlunun məlumatına baxmayaraq, Azərbaycanda Türkiyəyə qarşı olan etimadsızlıq və Azərbaycan bayrağına qarşı olan hörmətsizlik narahatedici amillərdir. Baş nazir Ərdoğan Azərbaycana söz vermişdi ki, Dağlıq Qarabağ problemi həll olunmadan Ermənistanla sərhədlər açıla bilməz. Bu sözlərə rəğmən, Türkiyənin Ermənistanla danışıqlarda Qarabağ məsələsini nəinki müzakirə etmək, hətta təsir etmək imkanında olmadığını göstərdi. Sürixdə protokolların imzalanması bu etimadsızlığı daha da artırdı. Bursada Azərbaycan bayraqlarının stadiona buraxılmaması da Azərbaycanda qardaşlarımızı incitmişdir. Halbuki Abdullah Gül Ermənistanda matça baxan zaman orada saxta Qarabağ bayraqları dalğalanırdı və o zaman etiraz etmək ağlınıza gəlmədi. Bu, qaş düzəldərkən göz çıxarmaqdır. Bu, təkcə Azərbaycanla deyil, bütün türk dünyası ilə əlaqələrə zərər verəcəkdir. Azərbaycanın olmadığı bir türk dünyasını təsəvvür edə bilərsinizmi?

Ermənistanla imzalanmış protokollarda Türkiyənin Naxçıvan üzərində qarantlığını təsbit edən Qars müqaviləsinin də kənarlaşdırıldığını bildirən Şükrü Ələkdağ demişdir ki, bu qarantlıq 1921-ci il 16 mart tarixli Moskva sazişinin 3-cü maddəsində də təsbit edilmişdir. Natiq xatırlatmışdır ki, 1992-ci ilin mayında Şuşanı işğal etdikdən sonra Ermənistan Naxçıvanın Türkiyə sərhədlərinin 10 kilometrliyində yerləşən Sədərək kəndinə hücum etmişdi. O günlərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının rəhbəri olan Heydər Əliyev Türkiyədən hərbi yardım istədi. Həmin günlər Macarıstanda olan Baş nazir Süleyman Dəmirəl təcili vətənə döndü və mayın 18-də Nazirlər Kabinetini topladı. Hökumətin Moskva və Qars anlaşması əsasında Ermənistana xəbərdarlıq etməsi qərara alındı. Baş nazirin müavini Ərdal İnönü Ermənistanın xarici işlər naziri Ovanesyanı telefonla tapıb Türkiyənin Naxçıvanın işğalı və sərhədlərin dəyişdirilməsinə icazə verməyəcəyini, bunun Ermənistan üçün ağır nəticəsi olacağını bildirdi. Quru Qoşunları komandanı, ordu generalı Nihat Yazıçıoğlu da ordunun tam hazırlıq vəziyyətinə gətirildiyini bildirdi. Nəhayət, Türkiyə Naxçıvanın işğalının qarşısını aldı. İndi hökumətin bu sazişlərdəki hüququndan vaz keçməsi anlaşılmazdır.

Müstəqil millət vəkili Məsud Yılmaz protokolların parlamentdə gündəlikdən kənar müzakirəsinə etiraz etmişdir. MHP-li Kamil Sipahi Türkiyə hökumətinin xarici siyasətini yanlış, Azərbaycan bayrağının təhqir olunmasını yolverilməz adlandırmışdır. Millət vəkili xanım Şenol Bal bildirmişdir ki, Türkiyə və Azərbaycanın zərər gördüyü, əksinə, Qərbin böyük şirkətləri və Ermənistanın qazandığı rüsvayçı protokollar Məclisə gətirilməməli idi. Bu, gələcək nəsillərə də hörmətsizlikdir. Digər xanım millət vəkili Canan Arıtman Ermənistanın strateji məqsədinin Türkiyə-Azərbaycan əlaqələrinə zərər vermək olduğunu xatırlatmışdır. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan yalnız eyni dili, dini paylaşdığımız qardaş ölkə deyil, güclü enerji resurslarına malik bir dövlətdir. Türkiyə bu protokollardan yalnız zərər görmüşdür.

Protokolları müdafiə etmək üçün iqtidar partiyasının millət vəkili kürsüyə çıxanda CHP və MHP millət vəkilləri iclas salonunu tərk etmişlər.

Oqtay Bayramov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Ankara