Bakı, 1 dekabr, AZƏRTAC

Dekabrın 1-də Milli Məclisdə Azərbaycan Respublikasının 2017-ci il üzrə dövlət büdcə zərfi əmək və sosial siyasət, səhiyyə, ailə, qadın və uşaq məsələləri, elm və təhsil, mədəniyyət komitələrinin birgə iclasında müzakirə edilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Hadi Rəcəbli büdcə zərfinə “Azərbaycan Respublikasında 2017-ci il üçün yaşayış minimumu haqqında”, “Azərbaycan Respublikasında 2017-ci il üçün ehtiyac meyarının həddi haqqında”, “Azərbaycan Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 2017-ci il büdcəsi haqqında” qanunlar, Milli Məclisin və Hesablama Palatasının 2017-ci il üçün xərclər smetalarının daxil olduğunu deyib.

İclasda çıxış edən maliyyə naziri Samir Şərifov bildirib ki, 2017-ci il dövlət büdcəsi layihəsi “Büdcə sistemi haqqında” Qanuna müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının strateji inkişaf prioritetləri, ortamüddətli büdcə və maliyyə siyasəti, sosial iqtisadi inkişaf göstəriciləri və makroiqtisadi proqnozlarının təhlili nəzərə alınaraq hazırlanıb. Təqdim olunan büdcə layihəsi son dövrlərdə ölkəmizdə mahiyyət etibarilə əvvəlki illərdən fərqli makroiqtisadi vəziyyətin yarandığını əks etdirir və yeni postneft iqtisadi inkişaf mərhələsinə keçidin şərtləndirdiyi çağırışları nəzərə alır. Dünya enerji bazarlarında təklifin artması, tələbin isə artımla zəif ayaqlaşması ölkə iqtisadiyyatı üçün əsas gəlir və valyuta daxil olmasının mənbəyi olan neftin qiymətinin hələ də aşağı səviyyədə qalmasını şərtləndirir. Cari ildə 2016-cı ilin fevral ayında büdcəyə edilən dəyişikliklər zamanı neftin bir barrelinin 25 dollar həcmində müəyyən edilməsindən sonra neftin dünya bazarında qiyməti orta hesabla 43 dollar civarında qalmaqdadır. Lakin buna baxmayaraq, qiymət hələ də aşağı səviyyədədir.

Neftin ucuzlaşması həm də xarici valyuta daxilolmalarının kəskin enməsinə səbəb olub, ölkəmizin tədiyə balansının xeyli pisləşməsinə gətirib çıxarıb.

Bildirilib ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında dayanıqlı iqtisadi artımın 2017-ci ildən başlayaraq bərpa olunması üçün cari ildə makroiqtisadi sabitliyin bərqərar olunması, struktur və digər islahatların sürətlənməsi istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirilməkdədir. İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft məhsullarının ixracının artırılması istiqamətində mühüm addımlar atılır. “Dövlət büdcəsi xərclərinin azalması, manat emissiyasının məhdudlaşdırılması valyuta bazarındakı təzyiqin nisbətən yumşaldılmasına, yəni manatın məzənnəsinin sabitləşməsinə və üzərindəki təzyiqlərin azaldılmasına kömək edəcək. Əsas məqsəd valyuta bazarlarında gərginliyi aradan qaldırmaqla ölkədəki makroiqtisadi sabitliyi təmin etməkdir”, - deyə maliyyə naziri vurğulayıb.

Nazir bildirib ki, növbəti ildə dövlət büdcəsi xərcləri optimallaşdırılaraq səmərəliliyin daha da artırılması, əhalinin həssas qruplarının sosial təminatının gücləndirilməsi, ölkənin müdafiə və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, mühüm investisiya layihələrinin həyata keçirilməsinin davam etdirilməsi, xarici öhdəliklərinin tam və vaxtında yerinə yetirilməsi əsas hədəflər kimi dövlət büdcəsi layihəsində nəzərdə tutulub.

Hesablama Palatasının sədri Vüqar Gülməmmədov deyib ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin müvafiq Fərmanına uyğun olaraq 2010-2011-ci il tədris ilindən başlayaraq mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün ali təhsil müəssisələri adambaşına maliyyələşmə prinsipini nəzərdə tutan dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak edirlər. Cari və əvvəlki illərin nəticələrinə əsasən qeyd olunmalıdır ki, dövlət ali təhsil müəssisələrinin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti üzrə dövlət büdcə gəlir və xərclərinin tərkibinə daxil edilməyən müvafiq göstəriciləri, o cümlədən gəlirləri və gəlirlərin əldə olunması ilə bağlı xərcləri, eləcə də digər öhdəlikləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada bəyan olunmayıb.

Palata sədri qeyd edib ki, dövlət ali təhsil müəssisələrinin də fəaliyyətinə artıq büdcə müstəvisində deyil, təsərrüfat münasibətləri müstəvisində baxmaq zərurəti yaranıb. Dövlət ali təhsil müəssisələri də özəl ali təhsil müəssisələri kimi, əldə etdikləri gəlirləri vergi öhdəliklərinin bəyan edilməsi baxımından açıqlanmalı, onların sərbəst qalan vəsaitlərinin vergiyə cəlb olunması məsələsinə baxılmalıdır.

V.Gülməmmədov ümumilikdə 2017-ci ilin dövlət büdcəsinin “Büdcə sistemi haqqında” Qanuna uyğun olaraq hazırlandığını söyləyib.

Milli Məclisin səhiyyə komitəsinin sədri Əhliman Əmiraslanov qeyd edib ki, bütövlükdə dünya iqtisadiyyatında mənfi meyilli proseslər artıq bir neçə ildir gedir. Şübhəsiz, bu proseslər ölkəmizin iqtisadiyyatından da yan keçə bilməz. Enerji daşıyıcılarının qiymətinin kəskin surətdə azalması, dollarlaşma, milli valyutanın qiymətdən düşməsi və digər mənfi hallar növbəti il üçün büdcənin formalaşdırılması və məqbul büdcə zərfini ortaya qoyulmasını mürəkkəbləşdirib. Büdcənin artıq bir neçə ildir sosial yönümlülüyü və sosial xərclərin xüsusi çəkisinin büdcədə 40,3 faiz təşkil etməsi Prezident İlham Əliyevin bu sahəyə diqqətinin və qayğısının bariz nümunəsidir. Səhiyyə xərcləri büdcədə keçənilki səviyyədə saxlanılıb və bu, ölkəmizdə əhaliyə tibbi xidmətin stabil vəziyyətdə saxlanılmasına imkan yaradacaq.

Elm və təhsil komitəsinin sədri İsa Həbibbəyli çıxış edərək bildirib ki, 2017-ci il dövlət büdcəsinin formalaşdırılması çox dəqiq hesablamalar, proqnozlar, təhlillər tələb edib. Çünki hazırda dünyadakı qlobal iqtisadi böhran Azərbaycana da təsir göstərir. 2017-ci ilin büdcə layihəsində Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xəttinin tamamlanması üçün vəsaitin ayrılması çox mühüm addımdır. Büdcədə elm və təhsil xərcləri də keçən illə müqayisədə demək olar ki, mümkün qədər qorunub saxlanılıb. Büdcə layihəsi ölkəmizdə təhsil sahəsində başlanılan islahatların davam etdirilməsinə imkan verir. Eyni zamanda, elm sahəsində aparılan islahatlar da davam edəcək.

Ailə, qadın və uşaq məsələləri komitəsinin sədri Aqiyə Naxçıvanlı qeyd edib ki, hökumət hər zaman olduğu kimi, 2017-ci ilin dövlət büdcəsi layihəsini mükəmməl səviyyədə hazırlayaraq Milli Məclisə təqdim edib. Gələn ilin büdcəsində əməkhaqlarının və təqaüdlərin artırılması üçün vəsait nəzərdə tutulub. Büdcəmiz həmişəki kimi sosialyönümlüdür. 2017-ci ilin büdcəsinə ölkənin bəzi şəhər və rayonlarında yeni tikilib istifadəyə verilən məktəb və məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin fəaliyyəti ilə bağlı dövlət ümumtəhsil məktəblərində uşaqların məktəbə hazırlığının təşkili məqsədilə tələb olunan vəsait proqnozlaşdırılıb. Həmçinin ümumtəhsil məktəblərində oxuyan şagirdlərin pulsuz dərsliklərlə təmin olunması, tədris laboratoriyalarına avadanlığın alınması, SOS Uşaq Kəndləri Azərbaycan Assosiasiyası üzrə tədbirlərin maliyyələşdirilməsi, gənc istedadlara xüsusi təqaüdlərin ödənilməsi ilə bağlı və digər təhsil tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün xərclər də nəzərdə tutulub. Bu xərclərin artırılmasında və gələcəkdə həmin xərclərin icra olunmasında nəzarətin gücləndirilməsinə böyük ehtiyac var.

“Azərbaycanda büdcə formalaşdırılarkən mədəniyyət sahəsinə ənənəvi yanaşma mövcuddur. Digər sahələr ölkə üçün nə qədər əhəmiyyətlidirsə və onlara hansı diqqət göstərilirsə, mədəniyyətə də o qədər diqqət ayrılmalıdır. Mədəniyyət ölkənin, xalqın simasıdır. Buna görə də büdcə formalaşdırılarkən bu sahəyə də diqqət yetirməliyik”, - deyə mədəniyyət komitəsinin sədri Rəfael Hüseynov vurğulayıb.

Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Səlim Müslümov çıxış edərək bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin düşünülmüş sosial-iqtisadi siyasəti və hərtərəfli islahatlar strategiyası qlobal miqyasda böhranın davam edən fəsadları və dünyanın siyasi, sosial və iqtisadi mənzərəsində müşahidə olunan proseslərdən qaynaqlanan ciddi çətinliklərin ölkəmizə təsirlərini minimallaşdırmaqla yanaşı, qarşıya qoyulan bütün vəzifələrin və sosial proqramların uğurla icrasını təmin etməkdədir. Hazırda Azərbaycan Prezidentinin ölkənin sosial müdafiə sistemi qarşısında qoyduğu əsas vəzifələr əhatəliliyin maksimum dərəcədə artırılması, səmərəliliyin yüksəldilməsi, ünvanlılığın və şəffaflığın tam təmin olunmasıdır.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi bu vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün çox ciddi tədbirlər görür. Belə ki, Dünya Bankı mütəxəssislərinin hesablamalarına görə, hazırda ölkənin sosial müdafiə sistemi geniş əhatəliliyə malikdir və yoxsulluğun azaldılmasında mühüm rol oynamaqla yoxsul sayıla biləcək əhalinin 90,1 faizini əhatə edir. Bu sistem vasitəsilə ödənilən pensiyalar, müavinətlər və sosial yardımlar hesabına yoxsulluq səviyyəsinin 5-6 faiz civarında saxlanılması təmin olunur.

Nazir məlumat verib ki, hazırda ölkədə sosial müdafiə sistemi vasitəsilə 1 milyon 312 min nəfər əmək pensiyası, 506,1 min nəfər müxtəlif növ müavinətlər, 162 min ailənin 706,8 min nəfər üzvü isə ünvanlı sosial yardım alır. Bu insanlara dövlət büdcəsindən və Dövlət Sosial Müdafiə Fondu büdcəsindən hazırda aylıq olaraq 316 milyon manat vəsait ödənilir. Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 2017-ci il büdcə layihəsi cari ilin keçən dövründə ölkə iqtisadiyyatının inkişaf meyilləri və növbəti illərdə sosial-iqtisadi inkişafın əsas proqnozları, Fondun 2015-ci il və 2016-cı ilin ötən dövrü üzrə büdcəsinin icrası nəticələri, 2016-cı ildə əhalinin gəlirləri və məşğulluq göstəriciləri, demoqrafik inkişaf meyilləri, sığorta-pensiya sisteminin əsas parametrlərinin dəyişməsi göstəricilərinə istinadla tərtib olunub.

2016-cı ilin 10 ayı ərzində Fondun büdcəsinin sığorta-pensiya sisteminin gəlirləri keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 200,3 milyon manat artaraq 2631,1 milyon manata çatıb. Qeyri-büdcə sektoru üzrə sosial sığorta daxilolmalarındakı artım tendensiyası cari ilin 10 ayında da davam edib. Bu dövrdə məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə daxilolmalar ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 5,5 faiz və ya 80,6 milyon manat artaraq 1533,7 milyon manata çatıb.

S.Müslümov qeyd edib ki, Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 2017-ci il üçün xərcləri 3400,0 milyon manat proqnozlaşdırılır. Bu da 2016-cı ilin gözlənilən icra göstəricisindən 247,7 milyon manat və ya 7,9 faiz çoxdur.

Növbəti ildə əhaliyə ödənişlər Fondun xərclərinin 97,6 faizi səviyyəsində və ya 3318,2 milyon manat proqnozlaşdırılır. Əhaliyə ödənişlərin 2017-ci il üçün nəzərdə tutulmuş proqnozu 2016-cı ilin gözlənilən icra göstəricisindən 234,3 milyon manat və ya 7,6 faiz artıqdır. Təqdim olunmuş büdcə layihəsində 2017-ci il üçün yaşa görə əmək pensiyasının baza hissəsinin orta aylıq məbləği 110 manat götürülüb. 2017-ci ildə yaşa görə əmək pensiyasının baza hissəsinin maliyyələşdirilməsi xərclərinin (pensiyanın baza hissəsinə “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 19-cu maddəsi ilə müəyyənləşdirilmiş əlavələr daxil olmaqla) 1718,0 milyon manat təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır.

2017-ci ildə əmək pensiyalarının sığorta hissəsi 1495,8 milyon manat məbləğində nəzərdə tutulur. Məcburi dövlət sosial sığorta haqları hesabına verilən müavinətlərin proqnozu 104,4 milyon manat məbləğində nəzərdə tutulur ki, bu da 2016-cı ilin gözlənilən icra göstəricisinə görə 5,6 milyon manat və ya 5,7 faiz çoxdur.

Fondun 2017-ci il üçün gəlirlərinin 3400,0 milyon manat həcmində proqnozlaşdırıldığını bildirən nazir diqqətə çatdırıb ki, növbəti ildə dövlət büdcəsindən ayırmalar 2016-cı illə müqayisədə 24 milyon manat və ya 1,9 faiz artaraq 1270,0 milyon manat olacaq. Dövlət büdcəsindən nəzərdə tutulan transfert illik proqnozlaşdırılan xərcin 37,4 faizinin (2016-cı ildə 37,7 faizinin) maliyyələşməsini təmin edəcək.

İclasda Milli Məclisin deputatları “Azərbaycan Respublikasının 2017-ci il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsi ilə bağlı fikirlərini bildirib, təkliflərini səsləndiriblər.