Bakı, 28 mart (AZƏRTAC). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Naxçıvan Bölməsinin Tаriх, Etnoqrаfiyа və Аrхeologiyа İnstitutunun böyük elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Sara Hacıyevanın ermənilərin Azərbaycana ərazi iddialarını ifşa edən “Naxçıvan bölgəsinin xatirə abidələri üzərindəki təsvirlər tarix-mədəniyyət abidəsi kimi” monoqrafiyası çapdan çıxmışdır.

AMEA-dan AZƏRTAC-a bildirmişlər ki, monoqrafiyada Naxçıvanda olan qayaüstü təsvirlər, arxeoloji qazıntılar zamanı qəbirlərdən aşkarlanan maddi-mədəniyyət nümunələri, eyni zamanda, orta əsr məzar daşları üzərində bədii təsvirlər elmi əsaslarla araşdırılır. Həmçinin muxtar respublika ərazisində aparılan tədqiqatlarda bu bölgənin tarixinin məhz yerli etnik soykökə bağlılığının sübutu zəngin faktlarla göstərilir. Naxçıvan ərazisində aşkarlanan beynəlxalq ekspedisiya məlumatları, araşdırmalar, aparılan elmi tədqiqatlar qazıntılar zamanı əldə olunan materialların Azərbaycan türklərinə məxsus olduğunu sübut edir.

Geniş oxucu kütləsinə təqdim edilən nəşr “Ön söz”, giriş, üç fəsil, nəticə, istifadə edilmiş ədəbiyyat siyahısı və fotoşəkillərdən ibarətdir.

Yeni nəşrdə Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki orta əsrlərə aid qəbiristanlıqlarda zəmanəmizədək gəlib çıxan, bir qismi muzeylərdə mühafizə edilən qəbirüstü xatirə abidələri və onların üzərindəki təsvirlər təhlil edilmiş, bu abidələrin hazırlandığı bədii daşyonma mərkəzləri, sənətkar sexləri haqqında məlumatlar öz əksini tapmışdır.

Müəllif tərəfindən tədqiq olunan bölgələrdən toplanılmış zəngin çöl materialları ilə yanaşı, müxtəlif vaxtlarda nəşr olunmuş ədəbiyyat və mətbuat materiallarından, Azərbaycan tədqiqatçıları ilə yanaşı türk alimlərinin tədqiqatları, habelə müxtəlif dövrlərdə bölgəyə səfər edən əcnəbi səyyah, coğrafiyaşünas və tarixçilərin qeydləri və əsərlərindən də istifadə olunmuşdur.

Monoqrafiyanın “İslamda təsvir-rəsm və heykəl məsələsi” adlı ilk fəslində islamda rəsm, təsvir və heykəllərlə bağlı məsələlərə toxunulmuş, təsvir və rəsm əsərlərinin əhalinin mədəniyyət tarixini göstərdiyi dolğunluğu ilə öz əksini tapmışdır.

Monoqrafiyada region ərazisindəki bədii daşyonma sənəti nümunələri tarixinə nəşrin “Naxçıvan ərazisi bədii daşyonma sənəti üzrə mərkəzlərdən biri kimi” adlı başlığında nəzər salınmış, Naxçıvan ərazisində daşyonma sənətinin tarixi, inkişaf yolu, bədii daşyonma sənətinin ən qədim nümunələrindən bəhs olunmuşdur.

Nəşrin III fəslində xatirə abidələri üzərindəki təsvirlərin təsnifatı verilmişdir. Bu fəsildə canlı təsvirlər (insan, heyvan, quş və s.), sənətkarlıqla, səma cisimləri ilə, hərb sənəti və ovçuluqla bağlı təsvirlər, nəbati və həndəsi ornamentlərdən söz açılmışdır.

Monoqrafiyanın elmi redaktoru və “Ön söz”ünün müəllifi tarix elmləri doktoru, professor Fəxrəddin Səfərlidir.