Bakı, 19 sentyabr, AZƏRTAC

“Şuşa İli” çərçivəsində Cəfər Cabbarlı adına Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyi tərəfindən həyata keçirilən “Cənnətim Qarabağ” adlı rubrika davam edir.

Muzeydən AZƏRTAC-a bildirilib ki, layihə çərçivəsində növbəti təqdimat Əməkdar artist Cəlil bəy Bağdadbəyova həsr olunub.

Təqdimatda Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında mühüm xidmətləri olan Cəlil bəy Bağdadbəyov 1887-ci ildə Şuşada Qarabağ əsilzadələrindən olan Əmrah bəyin ailəsində dünyaya göz açıb. Atası şəhərin hörmətli bəylərindən biri olduğu üçün elmə, təhsilə yüksək qiymət verirdi. Bu səbəbdən oğlunun mükəmməl biliyə yiyələnməsinə böyük diqqət yetirirdi. Orta məktəbi Şuşada bitirdikdən sonra təhsilini Peterburq gimnaziyasında, ardınca Azərbaycan Dövlət Teatr Texnikumunda davam etdirən Cəlil bəy aktyor və teatr sənətinə dərindən bələd olmaq üçün Moskvada peşəkar teatr təcrübəsi də toplayıb.

Tələbəlik illərində dəftərxana işlərində çalışan Cəlil bəyin peşəkar səhnə ilə tanışlığı 1907-ci ilə təsadüf edir. “Nicat” mədəni-maarif cəmiyyətinin dram truppasında aktyorluq etdiyi dövrdə o, səhnədə Hüseyn Ərəblinski, Əbülfət Vəli, Xəlil Hüseynov, Mirzə Muxtar Məmmədov, Hüseynqulu Sarabski kimi teatr fədailəri ilə tərəf müqabili olur.

Yaradıcılığı boyunca C. Bağdadbəyov aktyor kimi “Nicat”, “Səfa" teatr truppalarında, Hüseynqulu Sarabskinin təşkil və rəhbərlik etdiyi "Müsəlman opera artistləri" dəstəsində, "Zülfüqar bəy və Üzeyir bəy Hacıbəyli qardaşlarının müdiriyyəti"ndə, Milli Dram Teatrının truppasında, Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrında, Hüseynqulu Sarabski adına Füzuli Dövlət Dram Teatrında, Üzeyir bəy Hacıbəyli adına Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrında, Seyid Əzim Şirvani adına Şamaxı Dövlət Dram Teatrında, Mirzağa Əliyev adına Şəmkir Dövlət Dram Teatrında və digər sənət ocaqlarında rejissor kimi fəaliyyət göstərib. Bakının Bibiheybət və Balaxanı qəsəbələrindəki dram dərnəklərinə rəhbərlik edən Cəlil bəy, fərqli illərdə Salyan, Ağdaş, Zaqatala, Ağdam, Naxçıvan, Ordubad şəhərlərinin dram dərnəklərində həm aktyor, həm də rejissor qismində çıxış edib. Həmçinin Bakıda, Dərbənddə, Naxçıvanda, Vladiqafqazda müxtəlif janrlı pyeslərə səhnə quruluşu verdiyi də məlumdur. Ərəb, fars, fransız, rus, habelə özbək, tacik dillərini sərbəst bilən Bağdadbəyov uzun illər Teatr Texnikumunda dərs deyib və bir çox əsərləri ana dilimizə tərcümə və təbdil edib. O cümlədən Azərbaycan dramaturqlarının pyeslərini özbək, tacik və türkmən dillərinə çevirib, hətta bəzilərinə səhnə quruluşu da verib. Bundan əlavə Orta Asiyaya ezam olunaraq orada teatrın təşəkkülündə və inkişafında müstəsna rol oynayıb.

XX əsrin əvvəllərində Milli Teatr səhnəmizdə müsəlman qadın aktrisaların yoxluğu ucbatından tamaşalarda qadın rollarını oynamağa məcbur olan aktyorlardan biri də C. Bağdadbəyovdur. Mənbələrdə göstərilir ki, Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” operasında Leyli rolunu Cəlil bəy özünəməxsus ustalıqla ifa edib. Cüssəli bədən quruluşuna malik olduğundan dostları hətta zarafatca onun Leylisini “erkək Leyli” adlandırıblar. Eyni zamanda, aktyor müxtəlif illərdə həmin tamaşada İbn Səlam, Məcnun, Məcnunun anası, o cümlədən Ü. Hacıbəylinin digər opera və operrettalarında - “Əsli və Kərəm”də Əsli, Şeyx Nuran, “Şah Abbas və Xurşid Banu”da Xurşid Banu, “Arşın mal alan”da Süleyman, Əsgər partiyalarında dəfələrlə çıxış edib.

C. Bağdadbəyov müxtəlif teatr truppalarında Ə. Haqverdiyevin “Ağa Məhəmməd şah Qacar”, “Dağılan tifaq”, “Pəri cadu”, N.Nərimanovun “Nadir şah”, N. Vəzirovun “Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük”, H.Cavidin “Şeyx Sənan”, J.B.Molyerin “Zorən təbib”, F.Şillerin “Qaçaqlar”, U.Şeksprin “Otello”, “Kral Lir”, H.Heynenin “Əl Mənsur”, Ş.Saminin “Dəmirçi Gavə” və s. əsərlərin tamaşalarında İbrahim xan, Nəcəf bəy, Dərviş, Rza xan, Hacı Qənbər, Şeyx Kəbir, Təbib, Rotsman, Rodriqo, Qraf Kent, Don Dieqo, Təhmas kimi bir sıra yaddaqalan obrazlar yaradıb.

Bütün ömrünü teatr sənətinin tərəqqisinə, xalqın mənəvi-əxlaqi yüksəlişinə, mədəniyyətin inkişafına sərf edən Cəlil bəy Bağdadbəyov 1951-ci il aprelin 21-də Bakıda vəfat edib.