Hörmətli cənab sədr! 

Xanımlar və cənablar!

Hər şeydən əvvəl, mən məruzəçiyə minnətdarlığımı bildirmək istərdim. Çox əhatəli olan bu məruzə hazırda Xəzər regionunda baş verən prosesləri tamamilə əks etdirir. Eyni zamanda, məruzədə gələcəkdə görüləcək işlər də tam əksini tapmışdır.

Azərbaycan dünyada ilk dəfə neft hasil edən ölkədir. Azərbaycan həm də dəniz yataqlarından ilk dəfə neft çıxaran ölkə kimi tanınır. Bu gün isə, dövlət müstəqilliyi qazandıqdan sonra ölkəmiz xarici sərmayələri Xəzər dənizinə cəlb etməyin pioneridir. Azərbaycan həm də beynəlxalq miqyasda tanınan, sayılan neft şirkətləri ilə birgə işləməkdə də region ölkələri arasında birinci olmuşdur. Azərbaycan həm də o ölkədir ki, əslində, Xəzər dənizini beynəlxalq neft şirkətləri və xarici sərmayələr üçün açmışdır.

1994-cü ildə ölkəmiz beynəlxalq neft şirkətləri ilə pay bölgüsü müqaviləsi imzaladı. Sonradan bu “Əsrin müqaviləsi” adlandırıldı. O vaxtdan bəri Azərbaycan xarici tərəfdaşları ilə pay bölgüsünə dair 20-dən çox müqavilə imzalamışdır. Bu müqavilələrə əsasən, ölkəmizə 50 milyard dollardan artıq sərmayə qoyulacaqdır. Ölkəmizdə əlverişli sərmayə mühiti yaradılmışdır. Xarici sərmayələrin Azərbaycan qanunvericiliyi ilə qorunması, ölkəmizdəki ictimai-siyasi sabitlik həmin mühitin yaranması üçün əsas amil olmuşdur. Məhz bunun nəticəsində ötən qısa müddət ərzində Azərbaycanın neft və qaz sektoruna 5 milyard dollar birbaşa sərmayə qoyulmuşdur. Növbəti 2-3 ildə daha 10 milyard dollar sərmayə qoyulacağı gözlənilir. Yeri gəlmişkən deyim ki, Azərbaycan adambaşına düşən xarici sərmayənin həcminə görə keçmiş Sovet İttifaqı məkanında, habelə Şərqi və Mərkəzi Avropanın bir sıra ölkələri arasında liderdir. Bu liderliyi hələ 5 ildən artıq müddətdə də saxlayacağımız gözlənilir.

Neft sahəsindəki inkişaf iqtisadiyyatımızın ümumi yüksəlişinə də imkan vermişdir. Son altı il müddətində yerli məhsulların istehsalında 60 faizdən çox artım müşahidə olunur. Əlbəttə, ümid edirik ki, neft yataqlarının işlənilməsi və hasil ediləcək neftin nəqli gələcəkdə ölkəmizin daha da inkişafı üçün yaxşı və möhkəm iqtisadi zəmin rolunu oynayacaqdır. Biz həm də ümid edirik ki, Xəzər dənizinin hüquqi statusu tezliklə həll olunacaqdır. Eyni zamanda düşünürük ki, bu həll kiminsə hesablamalarına, illüziyalarına, arzularına deyil, dünyada qəbul olunmuş beynəlxalq praktikaya, ədalətə əsaslanacaqdır.

Xəzəryanı hər hansı ölkə kimi, Azərbaycan da özünün enerji ehtiyatlarını inkişaf etdirmək hüququna malikdir və dediyim kimi, 1994-cü ildən bəri bu hüququnu əsas tutaraq işləyir. Xəzərin Azərbaycan sektoruna cəlb olunmuş çox böyük həcmdə sərmayələr barədə yuxarıda xatırlanan rəqəmlər onu göstərir ki, ölkəmizin bu mövqeyi beynəlxalq aləm tərəfindən qəbul olunur və haqlı hesab edilir. Yeri gəlmişkən deyim ki, mən kiminsə çıxışına şərh vermək istəmirəm. Amma aydınlıq gətirmək istəyirəm ki, Xəzər dənizinin sektorlara bölünməsi barədə Azərbaycanın təklifinin özü də 1994-cü ildə verilmişdir. Daha sonra bu təklif Rusiya tərəfindən də qəbul olundu və Azərbaycan ilə Rusiya arasında Xəzər dənizinin dibinin həmhüdud sahələrinin bölünməsi haqqında imzalanmış ikitərəfli sazişdə öz əksini tapmışdır. Bu, əməkdaşlığımızın çox gözəl nümunəsidir. Burada çıxış edən Rusiya nümayəndələrindən kimsə bu barədə ölkəsinin rəsmi mövqeyini bilmirsə, öz mövqeyindən çıxış etsin. Rusiyanın rəsmi mövqeyindən çıxış etməsin, çünki Rusiyanın rəsmi mövqeyi fərqlidir. Bəlkə də, mən bunu sizə deməməli idim, ancaq, sadəcə, düşündüm ki, məsələyə aydınlıq gətirmək lazımdır.

Nefti beynəlxalq bazarlara daşımaq üçün bizə boru kəməri lazımdır. Azərbaycan okeana çıxışı olmayan qapalı ölkədir. Boru kəməri olmasa, bizim enerji daşıyıcılarımızı dünya bazarına çıxarmaq mümkün deyildir. Artıq indi işləyən iki boru kəməri vardır – biri Rusiyaya, digəri Gürcüstana çəkilmişdir. Üçüncü, əsas ixrac boru kəmərinin tikintisinə başlanmışdır və Azərbaycanın yataqlarından çıxarılacaq neft Gürcüstan ərazisindən keçməklə, Türkiyənin Aralıq dənizi sahilindəki Ceyhan limanına çatdırılacaqdır.

Türkiyəyə, daha sonra Yunanıstana və oradan da Avropanın digər ölkələrinə qaz nəql etməklə bağlı planlarımız da var. İndi danışıqlar prosesindəyik. Ümid edirəm ki, bu danışıqlar uğurla başa çatacaqdır.

Çıxışımın sonunda demək istərdim ki, Azərbaycanın son 10 ildə həyata keçirdiyi neft strategiyası özünün düzgün olduğunu sübut etdi. Artıq yaxşı iqtisadi nəticələr əldə edilib və bu, gələcəkdə xalqımıza firavanlıq, regionumuza təhlükəsizlik gətirəcək və ölkəmizin müstəqilliyini daha da möhkəmləndirəcəkdir. Çox sağ olun.

X X X

Azərbaycan deputatları müzakirələrdə fəal iştirak etmişlər. Gültəkin Hacıyeva çıxışında demişdir ki, Xəzərin enerji ehtiyatlarından səmərəli istifadə olunması region ölkələri ilə yanaşı, bütün Avropanın iqtisadi maraqlarına xidmət edir. Enerji ehtiyatlarından istifadə region ölkələrində iqtisadiyyatın inkişafına, sosial problemlərin həllinə istiqamətləndirilmişdir. Təəssüf ki, Xəzər regionunda mövcud olan problemlər, ilk növbədə ərazi iddiaları ilə müşayiət edilən münaqişələr qlobal əhəmiyyətə malik neft və qaz layihələrinin təhlükəsizliyini şübhə altına alır, regionun gələcək inkişafı və tərəqqisi təhlükə qarşısında qalır.

Deputat daha sonra demişdir ki, Azərbaycan ərazisinin 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğal edilməsinə, bir milyon qaçqın və məcburi köçkünün olmasına baxmayaraq, ölkəmiz Xəzərin enerji ehtiyatlarından istifadə sahəsində müstəqil siyasi mövqe nümayiş etdirir ki, bu da regiona xarici sərmayələrin cəlb olunmasına imkan yaratmışdır. Azərbaycandan fərqli olaraq, Ermənistan təcavüzkar siyasəti ilə özünü regional layihələrdən kənarda qoymuşdur.

G.Hacıyeva vurğulamışdır ki, Xəzərin enerji ehtiyatlarından daha səmərəli istifadə edilməsi üçün Avropa Şurası münaqişələrin həlli yolu ilə regionda sülhün və sabitliyin bərqərar olmasına, enerji layihələrinin həyata keçirilməsində beynəlxalq maliyyə qurumlarının daha yaxından iştirakına nail olmalıdır.

Milli Məclisin deputatı Asim Mollazadə də müzakirələrdə çıxış etmişdir.

X X X

Avropa Şurası Parlament Assambleyası sədrinin müavini və Büro üzvü İlham Əliyev həmin gün “Atılmış uşaqların vəziyyətini yaxşılaşdırmaq haqqında” məsələ müzakirə olunarkən iclasa sədrlik etmişdir. Azərbaycan nümayəndəsinə göstərilmiş bu etimad Prezident Heydər Əliyevin başçılığı ilə respublikamızın bütün dünyada müstəqil və demokratik bir dövlət kimi tanındığını və onun beynəlxalq aləmdə nüfuzunun günbəgün yüksəldiyini bir daha əyani şəkildə sübut edir.

AŞPA sədrinin müavini və Büro üzvü İlham Əliyev həmin gün Azərbaycan televiziyasına, Lider telekanalına, Ukraynanın “2000” və “Delovaya nedelya - FT” qəzetlərinə müsahibələr vermişdir.

Əsgər Əliyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Strasburq