Bakı, 26 aprel, AZƏRTAC

Son vaxtlar 17 mindən çox saxta əlillik, 90 minə yaxın pensiya işi ləğv edilib və bu məsələ vətəndaşlar arasında bir sıra suallar doğurur.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Dövlət Tibbi Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyinin sədr müavini Mətanət Məmmədova həmin məsələyə aydınlıq gətirərək deyib: “Sosial sahədə aparılan islahatların hədəflərindən biri əlilliyin qiymətləndirilməsinin tam şəffaflaşdırılması, əsassız əlillik təyinatına yol verilməməsi və saxta əlillik təyinatlarının aşkar edilərək ləğv edilməsidir. Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il dekabrın 30-da verdiyi qərara əsasən heç bir müayinədən keçmədən müddətli əlilliyi olanların əlillik müddəti beş il uzadılıb. Müayinədən keçmədən əlillik dərəcəsi aldıqlarına görə elə təəssürat yaranırdı ki, onlara müddətsiz əlillik təyin olunub. Onlara ödənilən müavinət dayandırıldığına görə bunu əlilliyin ləğv edilməsi kimi qəbul edirlər. Halbuki onların arasında əlillik səviyyəsində olmayanlar da var. Lakin əslində əlilliyin müddəti bitdiyinə görə onlar təkrar müayinədən keçərək mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq göndəriş tərtib olunandan sonra əlillik təyinatı üçün müraciət edə bilərlər. Onu da qeyd edim ki, mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq əlillik müddətli və müddətsiz təyin olunur. Geridönməz və bərpa olunmayan hallarda dərəcəsindən asılı olmayaraq müddətsiz əlillik təyinatı təyin edilir. Müddətli əlillik dərəcəsi isə xəstəliyin bərpa edilmə potensialı nəzərə alınaraq beş il müddətinə təyin edilir.

Bu il yanvarın 13-də Vətən müharibəsi iştirakçılarının əlillik təyinatı ilə əlaqədar komissiya yaradılıb, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi, Səhiyyə və Müdafiə nazirliklərinin, İcbari Tibbi Sığorta Agentliyinin nümayəndələrinin daxil olduğu komissiya üzvləri hər bir Vətən müharibəsi iştirakçısını evində və ya xəstəxanada ziyarət edir, onların sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar videoçəkiliş aparır. Hazırda 400 nəfərə yaxın Vətən müharibəsi qazisinin əlillik təyinatı aparılıb, 524 qazi müxtəlif bərpa vasitələri,16 qazi aşağı ətraf protezləri ilə yəmin edilib, 40-a yaxın qaziyə isə yuxarı ətraf protezi hazırlanması ilə əlaqədar ölçülər götürülüb və onlar 4-6 həftə ərzində həmin protezlərlə təmin olunacaqlar.

Əgər hansısa səbəbdən komissiya üzvləri tərəfindən Vətən müharibəsi qazisinə baxış keçirilməyibsə, onlar yaşadıqları region üzrə tibbi-sosial ekspert komissiyalarına müraciət edə bilərlər və bu barədə onlara lazımi yardım göstərilər. Müraciət edənlərin əlillik səviyyəsi olduqda bununla əlaqədar videoçəkiliş aparılaraq əlillik təyinatı üçün müvafiq tədbirlər görülür. Ümumiyyətlə, səbəb və nəticədən asılı olaraq Vətən müharibəsi iştirakçılarına mərkəzi hərbi-həkim komissiyası tərəfindən şəhadətnamə yazılır, həmin şəhadətnamə və mövcud müayinələrin əsasında rəsmi göndəriş verilir və yekunda bütün bunların nəticəsində əlillik təyinatı aparılır”.

Sədr müavini daha sonra deyib: “Saxta əlillik təyinatları müxtəlif dövrləri əhatə edir və bu sahədə mütəmadi olaraq həm əyani olaraq, həm də sənədlər əsasında müayinələr aparılır. Əksər hallarda göndərişin tərtib edilməsində də saxtakarlıq halları aşkara çıxarılır. Həmin halların hər hansı birində saxtakarlıq üzə çıxarılanda əlillik təyinatı ləğv edilir. Növbəti illərdə əlillik təyinatı dərəcələrlə deyil, əmək qabiliyyətinin itirilməsi faizi ilə müəyyən ediləcək.

Əlillik təyinatı hazırda adsızlaşdırılmış qaydada aparılır, 88 nömrəli forma əsasında göndəriş rəsmiləşdirilir, sonra adsızlaşdırılmış qaydada Əlillik altsisteminə daxil edilir və heç bir məmur-vətəndaş təması olmadan təyinat aparılır. Əksər hallarda göndərişin natamam tərtib edildiyi, yaxud müalicə potensialı tükənmədiyi, onun davam etdirilməsinə ehtiyac olduğu halda və diaqnoz əlillik əlaməti təyin etmədiyi hallarda imtina qərarı verilir. Göndərişin düzgün tərtib olunmaması və müalicə prosedurunun davam etdirilməsi ilə əlaqədar səbəblər heç də əlillik təyinatının aparılmaması və ya xəstənin əlillik səviyyəsində olmaması demək deyil. Bir sıra hallarda diaqnoz əsaslandırılmır, halbuki hər bir diaqnoz və onun ağırlaşmaları instrumental laborator müayinələr və anamnestik məlumatlarla əsaslandırılmalıdır. Həmin hallarla əlaqədar yanlışlığa yol verildiyi hallarda əlilliyin düzgün qiymətləndirilməsi çətin olur”.

O, əlillərin müalicə və reabilitasiyası barədə danışarkən deyib: “Hazırda həmin proses əsaslı şəkildə təmir edilmiş 11 müəssisədə növbəli qaydada aparılır. Pandemiya şəraiti ilə əlaqədar olaraq həmin müəssisələrə vətəndaş qəbulu məhdudlaşdırılıb və pandemiya başa çatandan sonra bərpa müalicələri davam etdiriləcək”.