Bakı, 14 noyabr, AZƏRTAC

Bu gün istər şifahi, istərsə də yazılı nitqdə Azərbaycan dilinin qaydalarının pozulduğu müşahidə edilir. Eləcə də KİV-lərdə və internetdə dillə bağlı müəyyən nöqsanlara yol verilir. Zəngin leksik tərkibə və aydın qrammatik quruluşa malik olan Azərbaycan dilinin imkanlarından yetərincə və düzgün istifadə edilməməsi halları, təəssüf ki, geniş yayılıb. Prezident İlham Əliyevin 2018-ci il noyabrın 1-də imzaladığı “Azərbaycan dilinin saflığının qorunması və dövlət dilindən istifadənin daha da təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Fərmanı dövlətimizin başçısının ana dilimizin tətbiqi, təbliği, onun saflığının qorunması və inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğıya daha bir nümunədir.

Bu sözləri AZƏRTAC-a müsahibəsində Azərbaycan Universitetinin Azərbaycan dili və ədəbiyyat kafedrasının dosenti Lalə Əliquliyeva deyib.

Bəzi televiziya və radio proqramlarında, mətbuatda, reklamlarda, ticarət və iaşə obyektlərində Azərbaycan dilinin qaydalarının müntəzəm pozulduğunu deyən Lalə Əliquliyevanın fikrincə, bu cür halların qarşısının alınmasında ölkə vətəndaşları, xüsusilə ziyalılar və gənclər fəal mövqe nümayiş etdirməlidirlər. Əcnəbi söz və ifadələrin yersiz işlədilməsi Azərbaycan ədəbi dilinin normalarına, qrammatik quruluşuna pozucu təsir göstərir. İstər telekanallarda çıxış edənlər, istərsə də bu və ya digər materialları KİV-lərdə dərc edilən müəlliflər dilimizin normalarına, leksik, qrammatik və orfoqrafik qaydalarına riayət olunması baxımından özlərində bir məsuliyyət hiss etməlidirlər. Mövcud vəziyyət bu sahədə hüquqi tənzimləmənin və daimi nəzarətin həyata keçirilməsini tələb edir. Dövlətimizin başçısının müvafiq Fərmanına əsasən Azərbaycan Respublikasının Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzinin yaradılması ana dilimizin qorunmasına öz müsbət töhfəsini verəcəkdir.

Müsahibimiz diqqətə çatdırıb ki, televiziya və radio aparıcılarında, xüsusən gənclərdə ünsiyyət və diskussiya mədəniyyəti, danışıq etikası, qarşısındakı şəxsin nitqini dinləmə bacarığı, mimika və jestdən istifadə qaydaları, yaşa, vəzifəyə və münasibətə görə müraciət formalarından düzgün istifadə olunması vərdişlərinin aşılanması zəruridir. “Azərbaycan dilinin zənginliyindən bəhrələnmək, ədəbi dilimizin normalarını mənimsəmək və mənimsətmək, onlardan düzgün istifadə etmək ölkəmizin hər bir vətəndaşının əsas vəzifələrindəndir”, - deyən Lalə Əliquliyeva müvafiq istiqamətdə maarifləndirmə xarakterli görüşlərin keçirilməsini də məqsədəuyğun hesab edir. O vurğulayıb ki, Azərbaycanın hər bir vətəndaşı əcnəbi söz və ifadələrin yersiz işlədilməsi hallarına qarşı mübarizə aparmalı, ədəbi dilimizin qorunmasına çalışmalıdır.

Lalə Əliquliyevanın fikrincə, ali təhsil müəssisələrində Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi, tarixi qrammatika, nitq mədəniyyəti, ümumi dilçilik, Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası və digər fənlərin müasir dövrün tələbləri baxımından öyrədilməsi, milli kurikulumun, yeni texnologiyaların dil tədrisində tətbiqi qarşıya qoyulan məqsədlərdən olmalıdır. Eləcə də dərs prosesində günün aktual problemlərinin geniş müzakirəsinə yer ayırmaqla ana dili, mədəniyyət, dünya sivilizasiyası, qloballaşma və digər məsələlərin şərhini tədris prosesi ilə əlaqələndirmək bütün ali və orta məktəblərdə Azərbaycan dilinin tədrisinin əsas qayəsini təşkil etməlidir.