Bakı, 4 avqust, AZƏRTAC

Müasir dünyada əsas qlobal problemlərdən biri mövcud ehtiyatları əhəmiyyətli dərəcədə azaldan şirin suyun çirklənməsidir. Bu çirklənmənin bir sıra səbəbləri var. Əhalinin sayının artması, sənayenin və kənd təsərrüfatının inkişafı ilə şirin suya ehtiyac kəskin şəkildə artır. Son onilliklərdə dünyanın bir çox bölgəsində su çatışmazlığı hiss olunur. Su ehtiyatlarının kəmiyyətcə və keyfiyyətcə tükənməsi prosesi gedir, bu da keyfiyyətsiz suyun istifadəsi ilə əlaqədar əhalinin xəstəlik hallarının artmasına səbəb olur və iqtisadiyyatın, o cümlədən kənd təsərrüfatının su tələb edən sənaye sahələrinin inkişafında səbəb olur.

Xatırladaq ki, iyulun 23-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin yanında su təsərrüfatının vəziyyətinə həsr olunmuş videoformatda müşavirə keçirilib. Prezident İlham Əliyev giriş nitqində su təsərrüfatında mövcud olan problemlər və görüləcək işlər haqqında danışıb, infrastruktur layihələrin ardıcıl şəkildə icrasını vurğulayıb, son illərdə Azərbaycanda həyata keçirilən nəhəng su layihələrinin vəziyyətinin tamamilə müsbət tərəfə dəyişməsindən, içməli su və meliorasiya problemlərin həlli istiqamətində görülmüş işlərdən və su resurslarının ekoloji tarazlığa, kənd təsərrüfatının inkişafına böyük təsirlərindən, içməli su və meliorasiya layihələrinin mövcud çatışmazlıqlarının bundan sonrakı illərdə aradan qaldırılmasından, vahid idarəetmə mexanizminin işlənib təqdim edilməsindən və ardıcıl olaraq qısamüddətli, ortamüddətli və uzunmüddətli fəaliyyət planlarının icrasından bəhs edib. İyulun 27-də Azərbaycan Prezidenti su ehtiyatlarından səmərəli istifadəni təmin etmək üçün əlavə tədbirlər haqqında Sərəncam imzalayıb. Su ehtiyatlarını artırmaq, istehlakçılara içməli və suvarma suyu ilə təminatını yaxşılaşdırmaq üçün 2020-2022-ci illər üçün su ehtiyatlarından səmərəli istifadəni təmin etmək üçün Tədbirlər Planı təsdiq edilib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev çıxışında qeyd edib: “Ona görə də bu gündən etibarən içməli su və meliorasiya layihələri ən vacib məsələlər olaraq gündəmimizdə olacaqdır. Su həyat, inkişaf və təhlükəsizlikdir. Ona görə də bu məsələlərə laqeyd yanaşılmamalıdır".

Dövlət başçısının son sərəncamlarına uyğun olaraq bu problemin vacibliyini və aktuallığını nəzərə alaraq, 2020-ci ilin iyul-avqust aylarında BMT İP, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi Respublika Uşaq-Gənclər İnkişafı Mərkəzinin (RUGİM) birgə əməkdaşlığı ilə məktəblilər və müəllimlər üçün maarifləndirmə proqramı həyata keçirməyə başlanılıb. Bu sözləri AZƏRTAC-a müsahibəsində Təhsil Nazirliyi Respublika Uşaq-Gənclər İnkişafı Mərkəzinin direktoru, “EkoSfera” Sosial-Ekoloji Mərkəzinin rəhbəri, BDU-nun Ekologiya və Torpaqşünaslıq fakültəsinin dosenti Firuzə Sultan-zadə bildirib.

Onun sözlərinə görə, onlayn tədbirin əsas məqsədi Azərbaycanda su mənbələri ilə bağlı mövcud problemlərin qarşısını almaq üçün məktəblilər arasında maarifləndirici işin təşkili, həmçinin məktəblilərin, məktəbdənkənar müəssisələrin müəllim və metodistlərinin içməli suya diqqətlə yanaşması sahəsində bilik və praktiki bacarıqlarının artırılmasıdır.

Hər şənbə günü iki saat ərzində mütəxəssis hidroloqların, ekoloqların, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin aparıcı əməkdaşlarının, RUGİM-in mütəxəssislərinin, jurnalistlərin, ekoloji QHT nümayəndələrinin iştirakı ilə məlumatlandırıcı onlayn vebinarlar keçirilir.

Onlayn tədbirlərdə “Su probleminin yaranma səbəbləri”, “İqlim dəyişmələrinin su ehtiyatlarına təsiri”, “Maarifləndirmə: amalımız - sudan qənaətlə istifadədir!”, “Sudan səmərəli istifadə, həyata keçirilən layihələr” və s. mövzularında Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyindən Umayra Tağıyeva, Faiq Mütəllimov, Rafiq Verdiyev, İradə İbrahimova, su problemləri üzrə müstəqil ekspert Rövşən Abbasov, KİV nümayəndəsi Orxan Kərimov, BMT İP baş proqram müşaviri Çingiz Məmmədov, BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə konvensiyasına dördüncü Milli Məlumatın hazırlanmasına texniki yardım” layihə assistenti Elana Əlizadə və Təhsil Nazirliyi Respublika Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzinin direktoru Firuzə Sultan-zadə iştirak edirlər.

Uşaq və gənc auditoriya və müəllimlər üçün təqdimatlar, interaktiv sorğular hazırlanıb, animasiya filmləri və sosial videoçarxlarlar nümayiş etdirilib, sual və cavablar üçün vaxt verilib.

İçməli və sənaye su anlayışının fərqləndirilməsi və ondan səmərəli və ehtiyatlı istifadə problemləri müzakirə edilib, su anbarlarının istismarı, çay ehtiyatlarından istifadənin transsərhəd problemləri, torpaq su ehtiyatlarının və Xəzər dənizinin çirklənməsi problemləri, ailədə və məktəbdə suyun istifadəsi və məişət suyundan istifadənin azaldılması üçün praktiki tövsiyələr verilir. Bölgələrdə uşaq və gənclərin inkişafı üçün məktəblər və mərkəzlər üçün pilot layihələrin ideyaları müzakirə olunur.

Vebinarlar 300 iştirakçıdan ibarət bir qrupda onlayn olaraq keçirilir və sosial şəbəkələrdə canlı yayımlanır, hər bir maraqlanan uşaq və böyüklər onlayn yayımlara qoşulmaq və suallarını vermək və ya bir mütəxəssisə qulaq asmaq üçün linki əldə edə bilirlər. Proqrama məktəblilərlə yanaşı, respublikanın 50-dən çox rayon mərkəzi də artıq qoşulub. Keçirilmiş üç vebinarda Bakı şəhəri və bölgələrin təhsil müəssisələrinin şagirdləri, Təhsil Nazirliyinin Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzlərinin direktorları və metodistləri, ekoklubların rəhbərləri, məktəblilərin valideynləri fəal iştirak ediblər. Vebinarlar sosial mediada yerləşdirilib və indiyə qədər baxış sayı 4000-i ötüb. Şagirdlərə içməli suyun qənaət edilməsi ilə bağlı praktik tövsiyələr verilib, regional mərkəzlər, məktəblər və ev təsərrüfatları üçün pilot layihələr məsələləri müzakirə edilib.

Bu məsələyə böyük maraq və gənc nəsil arasında maarifləndirmə işinin əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, layihəni planlaşdırıldığı kimi 4 məlumat sessiyası ilə başa çatdırmamaq, sentyabr ayına qədər vebinarları davam etdirmək və maarifləndirici məlumat işləri üçün gələcək iş planını hazırlamaq qərara alınıb.

F.Sultan-zadə onu da bildirib ki, Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi arasında əməkdaşlığa dair 2018-ci il tarixli Anlaşma Memorandumuna uyğun olaraq Respublika Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi tərəfindən Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin mütəxəssislərinin iştirakı ilə respublikanın məktəblərində və məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində, ekoklublarda uşaqlarla elmi-praktik və tədris tədqiqat işləri genişləndirilir, ekoloji təlimlər keçirilir. Tədris ili ərzində mərkəzin metodistləri və müəllimləri ölkənin müxtəlif bölgələrindən olan məktəblilərlə müxtəlif ekoloji aksiyalar, sərgilər, müsabiqələr, dəyirmi masalar, düşərgələr təşkil edirlər. Tədris ili ərzində modul interaktiv təlim proqramında iqlim dəyişikliyi, meşə təsərrüfatı və abadlıq problemləri, biomüxtəlifliyin qorunması, ölkənin flora və faunasının öyrənilməsi, ətraf mühitin qorunması, bioetika, ekoloji turizmin inkişafı, ekoloji əkinçilik, enerjiyə qənaət və suyun mühafizəsi və s. məsələlərinə baxılır.

“Sudan səmərəli istifadə” haqqında tədris proqramı üzrə məktəblilərə və pedaqoji heyətə təlimlər keçirilir, ekoklub üzvləri ekologiyanın əsaslarını öyrənməklə su resurslarının davamlı istifadəsi sahəsində xüsusi bilik və bacarıqlara yiyələnirlər.

Eyni zamanda, 2016-cı ildən etibarən Bakı və regional ümumtəhsil müəssisələrində Təhsil Nazirliyi Respublika Uşaq-Gənclər İnkişaf Mərkəzi tərəfindən “Yaşıl şəbəkə” ekoloji maarifləndirmə proqramı çərçivəsində hər il “Ekolojiyönümlü və enerji effektli məktəblərin yaşıl şəbəkəsi” layihəsi həyata keçirilir. Bu layihənin beş istiqamətindən biri məhz tədris ilində şagirdlərin özləri tərəfindən məktəblərdə su təbii ehtiyatlarının qorunması, məktəb su istehlakının monitorinqi, habelə məktəblərdə suyun səmərəli istifadəsi problemlərinin həlli yollarının tapılması və içməli suyun mühafizəsi sahəsində praktik təcrübənin artırılması, evdə və məktəbdə suyun səmərəliliyi üçün texnoloji fikirlərini və pilot layihələrinin təklif edilməsidir. Eyni zamanda, proqram vasitəsilə uşaqlar evdə suyun iqtisadi istifadəsi barədə ictimaiyyətin məlumatlandırılmasına kömək edirlər. Bu layihə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin mütəxəssisləri tərəfindən də fəal şəkildə dəstəklənir.