Qax, 26 noyabr, AZƏRTAC

“Qaxacı gecələr ayaz, gündüzlər günəş qurudar” - Qaxın ucqar İlisu kəndinin köhnə kişiləri belə deyərmişlər.

Qaxac hazırlama ənənəsini qoruyan yerli sakinlər hazırladıqları məhsulun dad və keyfiyyətinə də xüsusi diqqət göstərirlər. Təsadüfi deyil ki, Qaxın qaxac əti “Dünya dad gəmisi” kataloquna daxil edilib.

AZƏRTAC-ın əməkdaşı xəbər verir ki, rayonda qurudulmuş qaxac ətlə hazırlanan xörəklərin səsi-sorağı dünyanın bir çox ölkəsindən gəlir. Noyabr ayından başlayaraq Qaxda, xüsusən İlisu və Sarıbaş kəndlərində qaxac ətin hazırlanma prosesi daha geniş vüsət alır.

Bu günlər rayonun əksər yaşayış məntəqələrində, xüsusən də ucqar dağətəyi kəndlərdə hansı qapını açsanız həyətdə qaxacla qarşılaşmaq mümkündür. Dağların ətəyində yerləşən, ilin bütün fəsillərində qonaqlı-qaralı olan qədim İlisuda kənd sakinləri tarixdən gələn bu ənənəni qoruyub saxlayırlar.

İlisu təkcə Şimal-Qərb bölgəsində deyil, ölkəmizdə, eləcə də yaxın xaricdə qaxac ət qurudan mərkəz kimi tanınır. İlisulu Məmmədovlar da dördüncü nəsil olaraq bu tarixi ənənəni yaşadır. Bayram Məmmədov qaxlıların istehsal etdiyi qaxac ətin hazırlanma texnologiyasının daha təminatlı və keyfiyyətli olduğunu əminliklə deyir. Çünki burada keçmişin ənənələri bir nəsildən digərinə ötürülür, insanlar dədə-babadan gördüklərini övladlarına, yaxınlarına təlqin edir.

Bayram kişi bildirir ki, qoyun sürüləri, mal-qara yaz gələndən ta oktyabr, bəzən noyabrın bu günlərinə kimi yaylaqlarda qalır: Orada hər cür dərman bitkisi yetişir. O yaylaqlarda otlayan heyvanların əti çox dadlı olur. Payızda qışlağa düşərkən onları seçib daha yaxşısını qaxac ət üçün kəsirik”.

“Bayram müəllim dediniz ki, ulu babalardan qalan ənənəni siz bu gün həm tətbiq edir, həm də övladlarınıza aşılayırsınız. Bəs qaxac əti neçə hazırlayırsınız”, - deyə sual edirik.

“Qaxac ət üçün ayrılan qoyun, ya da keçi kəsiləndən sonra cəmdəyi bir gün soyuq yerdə saxlamaq lazımdır ki, buzlasın. Sonra qaxacın içi açılır və duzlanır. Bir ya iki gün də xüsusi qabda saxlandıqdan sonra ayazlı gecədə həyətdən asılır ki, şaxta görsün”, - deyən Bayram Məmmədov el arasında dolma, yaxud kolbasa deyilən qaxac növünün də hazırlanmasının çətin, lakin çox dadlı olmasından bəhs edir.

B.Məmmədov qaxacın bu növünə yerli və xarici bazarlarda daha çox tələbat olduğunu bildirir.

Qaxac ətin hazırlanması nə qədər keyfiyyətli olsa da, onun xörəklərdə tətbiqi tamam başqa dad verir. Öyrənirik ki, qaxacın hissələrinə görə ondan müxtəlif xörəklər hazırlanır. Bu sırada qaxacın döş ətindən istifadə etməklə qarğıdalı unundan xəngəl, boyun hissəsindən lobya şorbası, qabırğa, yaxud dolma hissəsindən sülhüllü xörəkləri hazırlanır. Sadalanan bu xörəklər isə payız və qış aylarında Qaxda ən çox tələb olunan yeməklər sırasındadır.

Bayram Məmmədov aqroturizmin bu istiqamətdə inkişafına böyük maraq olduğunu bildirir. O, bu sahəni daha da genişləndirmək və inkişaf etdirmək məqsədi ilə ötən il Türkiyədə səfərdə olub, fermerlərlə təcrübə mübadiləsi aparıb. İndi əsas məqsəd tarixi ənənələri bir yerə cəmləmək və daha yaxşı xidmət göstərməkdən ibarətdir. Belə ki, İlisuda qaxac ət və sülhüllü mərkəzinin açılması və bu sahənin inkişaf etdirilməsi onun başlıca məqsədidir.