Bakı, 17 fevral, AZƏRTAC

1924-cü ildə Tiflisdə yerləşən Qafqaz Hərb Tarixi Muzeyindən təhvil alınmış Gəncə, Bakı, Şəki, İrəvan, Təbriz və Xoy xanlıqlarının on iki bayrağı arasında olan bu bayraqlardan üçü hazırda Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Silahlar və bayraqlar fondunda qorunur.

Bu barədə AZƏRTAC-a muzeydən məlumat verilib. Bildirilib ki, bunlardan beşbucaqlı və düzbucaqlı üçbucaq formasında olan iki bayraqdan əlavə üçüncü bayraq həm qədimliyi, həm də rəvayəti ilə fərqlənir. Düzbucaqlı üçbucaq formasında olan Şəki xanlığının bayrağının (ölçüləri 143x105x93,5 santimetr) üz və astar tərəfləri müxtəlif növ parçalardan (tirmə və kətan) tikilib, sonralar bərpa zamanı üz astardan ayrılıb. “Qafqaz Hərb Tarixi Muzeyi üzrə bələdçi” kitabında (Tiflis, 1913) verilmiş məlumata görə, Şəki xanlığı uğrunda son döyüş zamanı rusların əlinə keçmiş bu bayraq 1606-cı ildə hindistanlı Hacı Hüseyn tərəfindən hazırlanıb, Nadir şahın Hindistan yürüşündə əldə etdiyi qənimətlərdən olub. Hacı Çələbinin Şəkini müstəqil xanlıq elan etməsi Nadir şahın 1744-cü ildə oraya hücumu, uzun müddət davam edən müqavimətdən sonra Əfşarların hakimiyyətinin tanınması ilə nəticələnmişdi. Nadir şaha məxsus bayraq elə həmin dövrdən Şəki xanlığının bayraqlarından biri oldu (onun hədiyyə və ya döyüş qəniməti kimi əldə olunması haqqında məlumat yoxdur).

Bayrağın tirmə parçadan tikilmiş üz tərəfindən fərqli olaraq, onun saya kətan parçadan olan astar üzündə müxtəlif ornament, işarə və yazılar çoxdur. Bayraq hazırlanarkən onun üstündə olan sanskrit yazılara sonralar ərəb və fars dillərində əlavələr edilib. Lakin bu yazıların bir hissəsi sonradan, muzeydə saxlanılma şəraitinin qənaətbəxş olmaması üzündən pozulub, hətta oxunmaz hala düşüb. Bayrağın təhvil alınarkən elmi pasportunda edilən qeydə görə həmin yazılardan birində “Böyük sultan, ən böyük xaqan, insanların başlarının ağası Nadir şah. Allah onun hakimiyyətini əbədi etsin. 1155 (1742-43) il” sözləri yazılıb. Bayraq qumaşının üstündə Qurandan ayələr, onların mənası, məqsəd və mahiyyəti, bu gün də alimlər üçün anlaşılmaz qalan və “Allahın sirri” hesab edilən bir və ya bir neçə hərf həkk olunub. Bayraq qumaşı üzərindəki yazıların əmələ gətirdiyi böyük kvadrat və iki düzbucaqlıda Quran ayələrindən ayrı-ayrı sözlər, kiçik surələr, eləcə də döyüşdə qələbəyə inam və ümid verən, adətən döyüş bayraqları və silahlarında olan “Kömək Allahdandır və yaxın qələbə” sözləri verilib. Bu bayrağın 287 santımetr uzunluğunda olan, qara və yaşıl rəngə boyadılmış sapına keçirilmiş mis ucluq üç hissədən ibarətdir.