Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

CƏMİYYƏT

® Həkim-endokrinoloq Şəbnəm Əlirzayeva: Qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri vaxtında aşkarlananda müalicə olunur

2009-cu ildən etibarən hər il mayın 25-i Ümumdünya Qalxanabənzər Vəzi Günü kimi qeyd edilir. Həmin gün qalxanabənzər vəzi və onun problemlərini öyrənən Avropa Tireoid Assosiasiyasının təşəbbüsü ilə 2009-cu ildə təsis olunub. Azərbaycanda Ümumdünya Qalxanabənzər Vəzi Günü 2013-cü ildən qeyd edilməyə başlanılıb və burada məqsəd tibb işçilərinin, ictimaiyyətin diqqətini qalxanabənzər vəzi xəstəliklərinə və onunla bağlı yaranan problemlərə cəlb etməkdir.

Mərkəzi Gömrük Hospitalının həkim-endokrinoloqu Şəbnəm Əlirzayeva qalxanvari vəzi xəstəliyi, onun növləri, əlamətləri, müalicəsi mövzusunda müsahibə verib.

- Həkim, qalxanabənzər vəzi nədir və orqanizmdə hansı funksiyaları yerinə yetirir?

- Qalxanabənzər vəzi boyunda nəfəs borusu və qırtlağın önündə yerləşən, hormon sintez edən orqandır. Qalxanabənzər vəzinin ifraz etdiyi hormonlar orqanizmin metabolik, hormonal, qan dövranı, böyümə və digər sistemlərinin fəaliyyətinin tənzimlənməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Qalxanabənzər vəzini ümumi hormonal sistemin “dirijoru” adlandırırlar. Həmin vəzinin xəstəlikləri zamanı onun hormonlarının qanda səviyyəsinin həm anormal artması, həm da azalması orqanizmin normal fəaliyyətinin pozulmasına səbəb olur.

Orqanizmdə mövcud olan bütün orqan və toxumalarda gedən proseslər onun nəzarətindədir. Belə ki, qalxanabənzər vəzi tireoid hormonları hasil edir və həmin hormonlar bütün orqanizmin fəaliyyətinə təsir göstərir - maddələr mübadiləsini, ürək-damar sisteminin fəaliyyətini, boy artımını və orqanizmin inkişaf prosesini və sair tənzimləyir. Qalxanabənzər vəzi xəstəliklərinin xoşxassəli və bədxassəli növləri var. Xoşxassəli növlər dedikdə qraves xəstəliyi, zəhərli ur və ya zəhərli zob, düyünlü ur və ya düyünlü zob, Haşimoto tireoiditi, autoimmun tireoiditlər və yarımkəskin tireoiditlər nəzərdə tutulur. Bədxassəli formaya isə qalxanabənzər vəzinin xərçəngi aiddir və həmin xəstəliklər arasında düyünlü ura daha çox rast gəlinir. Bunun səbəbi isə daha çox yod çatışmazlığı, siqaret çəkmək, düzgün olmayan qidalanma və piylənmədir.

- Qalxanabənzər vəzinin fəaliyyətinin pozulma səbəbləri nədir?

- Uzunmüddətli, xroniki streslər, konservantlar, nitratlar, pestisidlər, həmçinin hər hansı digər toksiki maddə ilə zəngin qidalar, müxtəlif növ sintetik enerji içkiləri, viruslar, bakteriyaya yoluxma, eləcə də onlarla mübarizə vasitələri, ekoloji vəziyyət, irsi amillərin təsiri, kifayət qədər fiziki fəallığın olmaması və s. səbəblər qalxanabənzər vəzinin fəaliyyətinin pozulması ilə nəticələnir. Qalxanabənzər vəzinin fəaliyyətinin pozulması insanların peşə, cins, yaş və həyat tərzindən asılı olmayaraq onların öyrəşdikləri həyatı alt-üst edə bilər. Ona görə də həmin orqanın necə qurulduğunu və yaratdığı xəstəliklərin ilkin əlamətlərini bilmək vacibdir.

- Qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri orqanizmdə hansı fəsadlara yol açır?

- Qalxanabənzər vəzinin xəstəlikləri özünəməxsus fəsadlar yaradır. Hipotireoz orqanizmdə metabolik prosesləri zəiflədir və ürək, qan-damar sistemində, həzm sistemində ciddi dəyişikliklərə səbəb olur. Həmçinin saç tökülməsi, dırnaqlarda kövrəklik, dəridə quruluq, halsızlıq, yorğunluq, bədən kütləsinin artması, bədən temperaturunun aşağı düşməsi, soyuğa davamsızlıq, yuxululuq, süstlük, depressiv hallar, oynaqlarda ağrılar, yaddaşın zəifləməsi kimi əlamətlər müşahidə edilir. Tireotoksikoz sinir sisteminin həssaslığının artması, oyanıqlıq, əsəbilik, ağlağanlıq, səbirsizlik, bədən temperaturunun artması, tərləmə, arıqlama, gözlərdə bərəlmə, ürək, qan-damar sistemində dəyişikliklər (ürəkdöyünmənin artması, aritmiya, arterial hipertenziya), bədəndə və əllərdə əsmə, yuxusuzluq, ishal kimi əlamətlərlə özünü göstərir.

- Hansı əlamətlər narahatlıq üçün əsas verir və həmin hal zamanı dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır?

-Toxumaların strukturunda baş verən hansısa formada dəyişikliklər hiss edilmir və uzun illər bundan xəbərsiz yaşamaq olur. Elə hallar olur ki, məsələn, ömür boyu müayinəyə getməyən pasiyent 70 yaşında qalxanabənzər vəzini ultrasəs müayinəsi ilə yoxlatdırmaq qərarına gəlir. Müayinə zamanı aşkarlanır ki, vəzi tamamilə düyünlərdən ibarətdir və ölçüsü də böyüyüb. Lakin həmin vaxta qədər narahatlıq hiss etməyib və orqanizmin hansısa funksiyasının pozulmasından şikayətçi olmayıb.

Lakin elə hallar da olur ki, vəzi böyüyür və boyunda narahatlıq yaranır. Artıq həmin hal qalxanabənzər vəzini ultrasəs müayinəsi etdirmək üçün əsas verir. Beləliklə, funksiyanın azalmasının əlamətləri zəiflik, yorğunluq, quru dəri, qəbizliyə meyil və gün ərzində yuxulu olmaqdır. Hansısa bir işi görmək üçün güc, enerji yoxdursa – bu, əsas əlamətdir. Lakin həmin hal sadəcə, yuxusuzluq və ya yorğunluqla da əlaqədar ola bilər. Qalxanabənzər vəzinin funksiyasının artmasının əlamətləri isə əksinə, hipermetabolizm, maddələr mübadiləsinin sürətinin artması, ürək döyüntüsü, bədən istiliyi, tərləmə, emosional qıcıqlanma, bədəndə, əllərdə titrəmə və səbəbsiz arıqlamadır. Qalxanabənzər vəzini xüsusi müayinə etməyə ehtiyac yoxdur. Əgər boyunda diskomfort və yaxud saydığım şikayətlər narahat edirsə, qanda qalxanabənzər vəzinin hormonları mütləq yoxlanılmalı və ultrasəs müayinəsi aparılmalıdır. Hormonlar normadadırsa, onda başqa müayinələrə ehtiyac qalmır.

- Şikayət yoxdursa, hansı hallarda qalxanabənzər vəzinin müayinəsi zəruridir?

- Qalxanabənzər vəzinin disfunksiyasına görə maksimum təhlükə toxumaların böyüməsi və differensasiyası dövründə baş verir, ona əsasən uşaqlıq, yeniyetməlik və hamiləlik dövründə rast gəlinir. Həmin kateqoriyalar üçün tiroid funksiyasının yoxlanılması son dərəcə vacibdir.

– Qalxanabənzər vəzinin sağlamlığını necə qorumaq olar?

– Qalxanabənzər vəzinin əsas xəstəlikləri yod çatışmazlığı ilə bağlıdır, ona görə də onun sağlamlığını qorumaq üçün yod profilaktikası aparmaq lazımdır. Əslində bunu etmək son dərəcə asandır. Yodun haradan gəldiyi aydındır, çünki orqanizm onu əsasən qidadan alır. Qida vasitəsilə qəbul olunan yod orqanizmə daxil olduqdan sonra qalxanabənzər vəzi lazım olduğu qədər qəbul edir və yerdə qalan hissəsi ilk sidiyə çıxdıqdan sonra xaric olur. Yod orqanizmdə yığılmır. Bu mikroelementin əsas mənbəyi müntəzəm yeyilməli olan dəniz məhsulları, həmçinin yodlaşdırılmış duz və ya dəniz duzudur.

- Qalxanabənzər vəzi xəstəliklərinin qarşısının alınması üçün nə tövsiyə edərdiniz?

- Bədəndəki yodun miqdarı qalxanabənzər vəzinin işinə çox təsir göstərir. Orqan özü yod ehtiyatı toplaya bilmədiyindən həmin maddənin qida ilə qəbulundan tamamilə asılı vəziyyətdəyik. Qalxanabənzər vəzinin yaxşı işləməsi üçün insan bir gündə 150-220 mikroqram yod qəbul etməlidir. Biz yodu yalnız qida vasitəsilə əldə edirik. Qəbul edilən yodun təbii olması çox vacibdir, çünki başqa formada olanda maddə orqanizm tərəfindən mənimsənilmir. Qida məhsullarından dəniz kələmi və digər bütün yosun növləri, şor su balığı, dəniz məhsulları, xurma, feyxoa və qozun tərkibi yodla zəngindir. Duzdakı yod orqanizm tərəfindən mənimsənilmir, qızdıranda isə buxarlanır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, selen və sink maddələri olmadan da yodun mənimsənilməsi çətinləşir. Ona görə də ən yaxşısı dəniz məhsullarına, kələmin müxtəlif növlərinə üstünlük verilməsidir. Həmçinin zərərli vərdişlərdən uzaqlaşaraq, sağlam həyat tərzinə keçmək lazımdır. Hər hansı narahatlıqlar hiss edərkən dərhal həkimə üz tutmaq lazımdır. Qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri bir çox xəstəliklər kimi vaxtında aşkarlananda müalicə olunandır.

Müsahibəni apardı:

Dilarə Zamanova

Mərkəzi Gömrük Hospitalının PR mütəxəssisi

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Türkiyədə 4,4 bal gücündə zələzələ olub

Firəngiz Əlizadə “Üzbəüz” layihəsinin qonağı olub

Avro-2024: İngiltərə Serbiyanı minimal hesabla məğlub edib

MDU-da “Azərbaycanın COP29-a sədirliyi qlobal şimal və cənub arasında körpüdür” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib

"Nero" rəqs studiyasının hesabat konserti keçirilib

Yaşar Gülər: Türkiyə beynəlxalq danışıqlar üzrə proseslərin əvəzolunmaz memarıdır

Avro-2024: Danimarka qələbə hesabını qoruya bilməyib

İsveçdə həmvətənlərimizə səyyar konsulluq xidməti göstərilib

Azərbaycan Paris Olimpiadasına növbəti lisenziyanı qazanıb VİDEO

Gürcüstanda bir gündə 3 zəlzələ baş verib

Azərbaycan ağırlıqqaldıranı Avropa birinciliyində üç qızıl medal qazanıb

"Zəngəzur sənətkarlığı" adlı layihə üzrə iş davam edir

"Sabah"ın yay hazırlıq planı bəlli olub

Texasda tədbir zamanı atışmada 2 nəfər ölüb

ABŞ-da İkinci Dünya müharibəsi dövrünə aid təyyarə qəza törədib, 2 nəfər ölüb

ABŞ Dövlət katibi müsəlmanları Qurban bayramı münasibətilə təbrik edib

Müdafiə Nazirliyi həftəlik icmalı təqdim edib VİDEO

Avro-2024: Niderland Polşaya qalib gəlib

Baş katib: Ümid edirik Azərbaycan 2026-cı ildə də dünya çempionatına ev sahibliyi edəcək

Çin tarixinin ən görkəmli hərb strateqi Su Cının muzey kompleksi - FOTOSESSİYA VİDEO

BÇF-nin prezidenti: Dünya çempionatında bütün komandalar layiqincə mübarizə apardılar

“Avrora Qrup” aztəminatlı ailələrə bayram sovqatı çatdırıb

Türkiyədə Qurban bayramı: Antalya aeroportu dəqiqədə bir təyyarə qəbul edir

Azərbaycan millisi ardıcıl ikinci dəfə çövkən üzrə dünya çempionatının qalibi olub

Hərbi Nəşriyyatın 30-cu ildönümü qeyd edilib VİDEO

Azərbaycan Ağsaqqallar Şurası aztəminatlı ailələrə qurban payları təqdim edib

“Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində Luanda şəhərində sərgi açılıb VİDEO

“İstəyirik ətraf gözəlliklə dolu olsun” – Qusarda tingçilik təsərrüfatından VİDEOREPORTAJ FOTO

Xalq yazıçısı Anarın əsəri Türkiyə radiosunda səsləndirilib

Gəncədə Bəstəkarlar İttifaqının səyyar plenumu işinə başlayıb

Azərbaycan Ordusunda Qurban bayramı münasibətilə tədbirlər təşkil olunub

Türkiyədə qaz hasilatı il ərzində iki dəfədən çox artıb

MN: Hərbi hissələrdə Qurban bayramı mərasimləri qapalı şəkildə keçirilir

Altı əsrdən sonra nəşinin yeri dəyişdirilən sufi aliminin qəbri Lənkərandadır VİDEO

Şuşa sakini: Çox xoşbəxtik ki, Qurban bayramını doğma yurdumuzda qeyd edirik

Bakıda çövkən üzrə dünya çempionatının bağlanış mərasimi olub

Qurban bayramı ilə əlaqədar heyvanların satışı və kəsimi həyata keçirilir

Ağalı sakinlərinin qurbanlarını kəsməsi üçün kənddə səyyar çadır məntəqəsi qurulub VİDEO

Ağdamda şəhid və aztəminatlı ailələrə Qurban sovqatı paylanıb

Rostovdakı istintaq təcridxanasının iki əməkdaşını girov götürən məhkumlar məhv edilib

Prezidentin Mətbuat Xidmətinin məlumatı

COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvləri DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzi ilə tanış olublar

Saatlıda Qurban bayramı münasibətilə şəhid ailələrinə, eləcə də aztəminatlı ailələrə bayram sovqatları paylanılıb

Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi Qurban bayramı münasibətilə Gürcüstanda xeyriyyə aksiyası keçirib

Naxçıvanda 8 ünvanda qurbanlıq heyvan kəsimi və satışı təşkil olunub

Sabaha dağlıq və dağətəyi rayonlarda yağıntılar intensiv olacaq, dolu düşəcək

Dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzuli yaradıcılığı xarici portallarda

Biləsuvarda yol qəzası baş verib, xəsarət alanlar var

FHN: Sumqayıt şəhəri ərazisində sursat aşkar edilib VİDEO

Şuşalılar Qurban bayramını 32 ildən sonra doğma yurdlarında qeyd ediblər VİDEO

Bayramlarla əlaqədar bölgələrə axın müşahidə edilir

Bayramla bağlı 147 ünvanda qurbanlıq heyvanların satışı və kəsimi xidmətləri göstərilir

Zəngilanda Bayram namazı qılınıb

Avro-2024: Niderland və İngiltərə millisi mübarizəyə başlayır

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə paylaşım edib

Naxçıvan istiqamətində yerləşən mövqelərimiz növbəti dəfə atəşə tutulub VİDEO

İllər sonra Füzuli şəhər sakinləri qurbanlarını doğma yurdda kəsirlər VİDEO

Ulu Öndərin 101 illiyi münasibətilə keçirilən minifutbol çempionatına yekun vurulub

Təzəpir məscidinin imamı: Mağazalarda qurban əti adı altında heyvan kəsilib satılması şəriətə uyğun deyil və Qurban əti sayılmır VİDEO

İmam: Qurban kəsmək müsəlmanlar üçün vacib əməllərdən biridir VİDEO

Mingəçevirdə 10 nəfərin xəsarət alması faktı üzrə araşdırma aparılır

Azərbaycanın ilk Xalq artisti - Hacıağa Abbasov

Şuşada bayram namazı qılınıb VİDEO

Bakıda Qurban bayramı namazı qılınıb VİDEO

GUAM ölkələri nəqliyyat kommunikasiyaları sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsini müzakirə ediblər

Vətən müharibəsindən sonra 473 hərbçi 566 ədəd yüksək texnologiyalı protezlə təmin edilib

Qurban bayramı: Səxavət, halallıq və həmrəylik rəmzi

® “Rabitəbank” Qurban bayramı ərəfəsində şəhid və qazi ailələrinə dəstək olub

Samuxda yabanı halda bitən 3 tondan çox çətənə məhv edilib

ABŞ-da atışma olub, 9 nəfər yaralanıb

Sunak: Ukraynada sülh Kiyev üçün məqbul şərtlərlə bərqərar edilməlidir

Tramp: ABŞ üçüncü dünya müharibəsi riskindən xilas olmalıdır

Ahıl şəxslər üçün “Fiziki aktivliyin yaşı yoxdur" adlı tədbir təşkil edilib

TDT: geosiyasi reallıqlar və qlobal kataklizmlər fonunda yeni strateji hədəflərə doğru

15 iyun tariximizin ən parlaq səhifələrindən biridir

“Avro 2024”: Son çempion turnirə qələbə ilə başlayıb

Qazaxıstan Almaniyaya bir milyon tondan çox neft tədarük edəcək

Londonda Kral Çarlzın rəsmi doğum günü keçirilib

Avropa çempionatları tarixində ən erkən qol vurulub

Milli Qurtuluş Günündə Şirvanda “Xilaskar” filmi nümayiş olunub

Şimali Kipr Prezidenti Ersin Tatar əlamətdar günlər münasibətilə Azərbaycanı təbrik edib

“Vəhdəti-vücud” günü

Ermənistanda Daşnaksütyun partiyasının 20-yə yaxın üzvü saxlanılıb

“Avro 2024”: İspaniya Xorvatiyaya üç cavabsız qolla qalib gəlib

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Milli Qurtuluş Günü münasibətilə Azərbaycan xalqını təbrik edib

Şuşa Bəyannaməsi bu müdrik kəlamların həyatiliyinin təsdiqidir – ŞƏRH

Prezident İlham Əliyev Qurban bayramı ilə bağlı paylaşım edib

Azərbaycanda yay turizm mövsümünə start verilib

BDU kollektivi Fəxri xiyabanda Ulu Öndər Heydər Əliyevin məzarını ziyarət edib

Ulu Öndər Heydər Əliyev həyatının böyük hissəsində Azərbaycanın məsuliyyətini öz çiyinlərində daşıyıb - ŞƏRH

“Qəbələ” klubu fransalı yarımmüdafiəçi ilə vidalaşıb

Türkiyənin Sabancı Universitetinin nümayəndə heyəti SOCAR-da olub

Tbilisidə “Qafqaz evi” ideyası: sülh və təhlükəsizlik” layihəsi çərçivəsində dəyirmi masa keçirilib

“Zirə” braziliyalı hücumçu ilə müqavilə imzalayıb

Fransada fermerler yenidən nümayişə çıxacaqlarını bəyan ediblər

Türkiyənin Milli Müdafiə Nazirliyi Azərbaycan xalqını təbrik edib

Abşeron rayonunda Milli Qurtuluş Günü təntənə ilə qeyd olunub

ŞKTR parlamentinin spikeri Heydər Əliyevin Azərbaycanın xilasında tarixi rolunu vurğulayıb

Türkiyəli ekspert: Bakı ilə Ankaranın birliyi Türk dünyasının həmrəyliyinin stimuludur VİDEO

Şuşada “Türk dünyası-2040: gələcəyə konseptual baxış” mövzusunda panel sessiya təşkil olunub