Son günlər İsveçin Stokholm şəhərində Azərbaycan milli mədəniyyətinə məxsus sənət inciləri fars baletinin dünya premyerası adı altında təqdim olunmuşdur. Elanlar şəklində dünyaya yayılan bu layihə vasitəsilə Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin incisi - Q.Qarayevin “Yeddi gözəl” əsəri və A.Əlizadənin “Babək” baleti Avropa ölkələrinin bir sıra dövlətlərinə, mədəniyyət nazirlərinə, mədəniyyətlə məşğul olan ayrı-ayrı dövlət və qeyri-dövlət qurumlarına Böyük İran incəsənətinin nümunələri kimi tanıdılmışdır.

1970-ci ildə Tehranda doğulmuş Nima Kiyani “Les ballets Persans” beynəlxalq balet ansamblı təsis etməklə, İran milli balet təşkilatının yenidən qurulmasını bir məqsəd kimi qarşısına qoyur. Layihədə qeyd edildiyi kimi, çağdaş İranı, eyni zamanda qədim fars mədəniyyətini yeni formada təqdim etmək məqsədini həyata keçirmək üçün Nima Kiyani Azərbaycan incəsənətinə müraciət etmək məcburiyyətində qalır. Çox keçmir ki, “Les ballets Persans”ın reklam materiallarında Azərbaycanı on illərdən bəri dünyaya tanıdan dahi bəstəkar Qara Qarayevin şah əsərlərindən olan “Yeddi gözəl” və xalq artisti Aqşin Əlizadənin qəhrəmanlıq rəmzi olan “Babək” baletləri İran sənətinin nümunələri kimi təqdim edilir. Belə bir güclü repertuarla “Les ballets Persans” Beynəlxalq balet ansamblı fars incəsənətinin dahiliyini əks etdirməyə nail olur. Beləliklə, Nima Kiyaninin hazırladığı layihə son illər ərzində indiyədək misli olmayan İran incəsənət layihəsinə çevrilir.

Ən acınacaqlısı odur ki, bu işdə Nima Kiyaniyə yardımçı olanlar sırasında layihə iştirakçıları kimi Azərbaycan incəsənətinin tanınmış sənətkarları - xalq artistləri Rəfiqə Axundovanın və Maqsud Məmmədovun, dahi bəstəkar Qara Qarayevin oğlu, əməkdar incəsənət xadimi Fərəc Qarayevin, xalq artisti, bəstəkar Aqşin Əlizadənin, respublikamızda fəaliyyət göstərən “SOROS” Açıq Cəmiyyət İnstitutunun Mədəniyyət və İncəsənət Proqramlarının direktoru Cahangir Səlimxanovun və bir neçə azərbaycanlı tərcüməçinin adları çəkilir.

Şübhə etmirik ki, onların bu layihəyə qoşulmaları müəyyən maddi maraqların xatirinə baş tutmuşdur.

Ölkənin uzun illərdən bəri ən türlü mükafatlarla dəyərləndirdiyi, Prezident təqaüdçüsü kimi ən fəxri imtiyazlara malik balet ustalarımız Rəfiqə xanım Axundovanın və Maqsud Məmmədovun, Azərbaycan mədəniyyətini qardaş Türkiyədə təbliğ və tədris edən bəstəkar Aqşin Əlizadənin bilərəkdən “Böyük İran incəsənət layihəsi” adı altında milli mənəvi dəyərlərimizi nəyinsə xatirinə dəyişmələri, Fərəc Qarayevin öz atasının - zəmanəmizin dahi bəstəkarı Qara Qarayevin fars milli mədəniyyətinin nümayəndəsi kimi təqdim olunmasına nəyinsə xatirinə razılaşması, Azərbaycan mədəniyyətinin İran-fars mədəniyyətinin qolu kimi dünyaya yayılması bizdə təəssüf doğurur. Məsələnin siyasi mahiyyətini götürsək, sənətinə, zəkasına önəm verdiyimiz sayılıb-seçilən, şöhrətli ziyalılarımızın necə böyük siyasi səbatsızlığa yol verdiklərini heç nə ilə bağışlamaq olmaz.

Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və Respublika Müəllif Hüquqları Agentliyi layihənin müəllifi Nima Kiyaniyə müvafiq etiraz məktubu göndərmiş, bütün baş verənlərə öz təəssüfünü bildirməklə, İsveçin və İranın mədəniyyət nazirliklərinə müraciət etmişdir.

Dost və qonşu İran dövlətinin mədəniyyət nazirinə ünvanlanan məktubda deyilir ki, bu hadisəni Azərbaycan mədəniyyətinə vurulan böyük zərbə hesab edirik. Şübhəsiz ki, bizim dostluğumuzu istəməyən bəzi qüvvələr bu faktdan yararlanmağa cəhd edə bilərlər.

Biz sənətçilərimizin bu işlərə razılıq verməsini və layihənin baş tutmasında rolu olan “SOROS” Açıq Cəmiyyət İnstitutunun Mədəniyyət və İncəsənət Proqramlarının direktoru Cahangir Səlimxanovun fəaliyyətini qətiyyətlə pisləyir və bir daha demək istəyirik: dünyanın qloballaşmaya doğru getməsi, milli mədəniyyətlərin inteqrasiyası heç də millətlərin soykökünü danmasına gətirib çıxarmır. Əksinə, bu qovuşmada hər bir millət öz mədəniyyəti, öz tarixi, öz ənənəsi ilə güclü olacaqdır. Bizim minilliklərdən süzülüb gələn tarixi mədəniyyətimiz meridianlara yayıldıqca, müstəqil Azərbaycanımız şöhrətlənir, qüdrətli xalqımız tanınır. Bizim hamımızın canımız qədər sevdiyimiz bir xalqımız, bir Vətənimiz var! Onun mədəni irsini qorumaq hamımızın borcudur!