AZƏRTAC AFR-də çıxan “Şpigel” jurnalına istinadla xəbər verir ki, Almaniya jurnalistləri Fars körfəzində qəribə tapıntı - əsil Rusiya şattlı aşkar etmişlər. Görünür, söhbət 1988-ci ildə kosmosa bircə dəfə buraxılmış “Buran” kosmik gəmisinin sınaq nümunələrinin birindən gedir. Düsseldorf telekanallarından birinin çəkiliş qrupu Bəhreyndə “Formula-1” yarışlarından reportaj hazırlayarkən, təsadüfən, kifayət qədər çoxdan regionda olan və heç kəsin maraqlanmadığı Rusiya şattlına rast gəlmişdir. Jurnalın yazdığına görə, vaxtilə SSRİ dəfələrlə istifadə edilən kosmik gəmi layihəsi ilə pilotlu kosmik uçuşlar sahəsində ABŞ-a çatmağa cəhd göstərirdi. Lakin üzərində 30 minə yaxın adamın işlədiyi layihə əvvəldən müvəffəqiyyətsizliyə uğramış və 1970-ci illərin sonlarından aydın olmuşdu ki, Sovet İttifaqı dəfələrlə istifadə edilən “Buran” kosmik gəmisini orbitə çıxara bilməyəcəkdir.

1988-ci il noyabrın 15-də - layihə üzərində işin başlanmasından 10 ildən də çox vaxt keçəndən sonra “Buran” heyətsiz ilk və son orbital uçuşuna yollanmışdır. Bu uçuş, plana uyğun olaraq, Yer ətrafında iki dövrə vurulduqdan sonra başa çatmışdır. Bir ildən sonra dəmir pərdə aradan qaldırıldı, onunla birlikdə isə sovet kosmik proqramı üçün nəzərdə tutulan maliyyə vəsaiti də yox oldu.

“Buran” naftalinləndi və 2002-ci ilin mayında Baykonur kosmodromundakı anqarın damının çökməsi nəticəsində dağıldı. İnşası 1990-cı ildə başa çatan ikinci gəmi isə bircə dəfə də olsun uçmadı: həmin proqram 1993-cü ildə rəsmən dayandırıldı.

Kosmosa uça bilən iki sovet şattlndan, yəni dəfələrlə istifadə edilən gəmidən əlavə, daha 3 natamam yük kosmik gəmisi və bir neçə sınaq nümunəsi də var. Hazırda onlardan biri Moskvadadır. Orada restoran açılmışdır. İkincisini Rusiya Sidneyə satmış və 2000-ci il Olimpiya oyunlarının diqqətəlayiq eksponatlarından biri kimi nümayiş etdirilmişdir. Biri isə hələ də Baykonurda qalmaqdadır.

Jurnal bildirir ki, alman çəkiliş qrupunun Fars körfəzində nə tapdığı aydın deyildir. Bu muzey eksponatının oraya necə gedib çıxdığını heç kim bilmir. Teleprodüser Kris Mairin fikrincə, söhbət Sidneydə olmuş şattldan gedə bilər. Həmin gəmi vaxtilə Yer atmosferində 25 sınaq uçuşu etmişdir. Müxtəlif mənbələrin məlumatına görə, ruslar Avstraliyaya yük kosmik gəmilərinin avtomatik enmə sistemlərinin təcrübədən keçirildiyi “Buran OK-QLİ”nin sınaq nümunəsini satmışlar. Ona görə də, bu şattl mühərriklə təchiz edilmiş yeganə sınaq nümunəsi olmuşdur.

Lakin yük kosmik gəmisinin alıcısı artıq tapılmışdır. Alman çəkiliş qrupunun üzvü Folkner Hartmanın sözlərinə görə, körfəz ölkələrində işləyən alman biznesmeni Kay Nidermayer gəminin hissələrini İnternet hərraclarında satmaq üçün onunla beynəlxalq səyahətə yollanmaq istəyir.

Xatırladaq ki, “Buran” şattlı ilk və yeganə dəfə 1988-ci il noyabrın 15-də uğurlu uçuş etmişdir. “Buran”ın fəaliyyətdə olan altı və bir neçə texnoloji gəmisinin yaradıldığı məlumdur. Kosmosa uçmuş gəmi hazırda sökülmüşdür və bu vəziyyətdə Qazaxıstanın mülkiyyətidir. Digəri isə Korolyov şəhərindəki “Energiya” Raket-Kosmik Korporasiyasının muzeyindədir. Üçüncü gəmi turistləri əyləndirmək üçün Moskvadakı M.Qorki adına mədəniyyət və istirahət parkında qoyulmuşdur. Belə texnoloji gəmilərdən biri Sidney Olimpiadası dövründə Avstraliyaya icarəyə verilmişdi. Qalan gəmilərin harada olduğu məlum deyildir. Bundan əlavə, gəminin müxtəlif sınaqlar üçün nəzərdə tutulan bir neçə maketi də hazırlanmışdı. Məhz həmin maketlər bütün dünyanı “gəzir”.