Vaşinqton, 14 iyun, AZƏRTAC

Ermənistan 2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanatın imzalanmasından sonra Azərbaycan sərhədini keçmiş erməni təxribatçıların əsir götürülməsi barədə isterik bəyanatlarını davam etdirir. Erməni diplomatların ara verməyən ah-zarı fonunda Azərbaycan Respublikasının BMT-dəki daimi nümayəndəsi Yaşar Əliyev BMT-nin Baş katibinin ünvanına məktub göndərib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, məktubda Ermənistanın Azərbaycana qarşı 30 ildən bəri davam edən təcavüzündən, Azərbaycan vətəndaşlarının itkin düşməsindən və Ermənistanın bu insanlar barədə məlumat verməkdən imtina etməsindən bəhs olunur.

Məlum olduğu kimi, beynəlxalq hüquq normalarına əsasən mülki şəxslərin qəsdən öldürülməsi, onların girov götürülməsi, habelə hərbi əsirlərlə və saxlanılmış mülki şəxslərlə amansız davranış qadağan edilir. Y.Əliyevin məktubunda deyilir ki, Ermənistan, onun agentləri, vəzifəli şəxsləri Azərbaycana qarşı 1990-cı illərin əvvəlindən başlanmış təcavüzün gedişində beynəlxalq humanitar hüququn bu normalarını dəfələrlə pozublar.

Münaqişə ilə əlaqədar itkin düşmüş insanların taleyi müharibənin faciəvi nəticələrindən biri kimi ciddi diqqət yetirilməsini və müvafiq tədbirlər görülməsini tələb edir. Bu gün Azərbaycanın 3890 vətəndaşı, o cümlədən 719 mülki şəxs itkin düşmüş hesab edilir. Bu mülki şəxslər arasında 71 uşaq, 267 qadın və 326 ahıl şəxs var. Azərbaycanlı diplomat qeyd edir ki, itkin düşmüş şəxslərin siyahısı Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi vasitəsilə Ermənistana çatdırılıb və bu siyahı mütəmadi olaraq yenilənir.

Münaqişənin gedişində erməni silahlı qüvvələrinin geniş tətbiq etdiyi cinayətkar əməlləri nəzərə alsaq, itkin düşmüş hesab edilən şəxslər onların salamat qalması baxımından ciddi narahatlıq doğuran vəziyyətdə yoxa çıxıblar. Beynəlxalq humanitar hüquq normalarının digər pozuntuları kimi, insanların qeyri-qanuni saxlanılması, onlara işgəncə verilməsi və şəxsi ləyaqətinin alçaldılması ermənilərin azərbaycanlılara münasibətdə sistemli şəkildə yürütdüyü etnik təmizləmə, kollektiv cəzalandırma və ayrı-seçkilik siyasətinin tərkib hissəsi olub.

Erməni silahlı qüvvələri tərəfindən törədilmiş bəzi cinayətlər, məsələn, 1992-ci ilin fevral ayında Xocalı şəhərində yüzlərlə azərbaycanlı mülki şəxsin bir neçə saat ərzində amansızcasına qətlə yetirilməsi hərbi cinayətlər, insanlıq əleyhinə cinayətlər və soyqırımı aktlarıdır, çünki azərbaycanlılar yalnız etnik mənsubiyyətinə görə hücum obyekti olub və ermənilərin niyyəti bu qrupa aid insanları məhv etmək idi.

Müəyyən edilib ki, itkin düşmüş 872 Azərbaycan vətəndaşı münaqişənin ilkin mərhələsində əsir və ya girov götürülüb. Onlardan 605 nəfəri hərbi qulluqçu, 267-si isə mülki şəxs, o cümlədən 29 uşaq, 98 qadın və 112 ahıl şəxs olub.

Qeyd etmək lazımdır ki, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi ermənilər tərəfindən saxlanılmış 54 şəxslə görüşüb, lakin sonradan, 1993-1995-ci illərdə həmin şəxslər öldürülüb. Daha sonra bu şəxslərdən 17-nin, o cümlədən 12 əsirin cəsədləri qaytarılıb. Onlar Ermənistan ərazisində, konkret olaraq bu ölkənin paytaxtı Yerevanda (10 nəfər) və Noyemberyan (Tavuş) rayonunda (2 nəfər) qətlə yetirilib. Saxlanılmış 33 nəfər vəfat etmiş elan olunub, lakin onların cəsədləri qaytarılmayıb, 4 nəfərin taleyi isə hələ də məlum deyil.

Ermənistan beynəlxalq hüququ pozur mülki şəxsləri və hərbi əsirləri qətlə yetirir, onlarla qəddar rəftar edir, bu cinayətləri təhqiq etmir və itkin düşmüş şəxslərin yerini aydınlaşdırmır. Daha geniş kontekstdə Ermənistan törətdiyi təcavüzə və bu təcavüzün saysız-hesabsız insanlara iztirab verməsinə görə öz məsuliyyətini inkar edir, hərbi caniləri və terrorçuları şöhrətləndirir, azərbaycanofobiyanı və azərbaycanlılara nifrəti təbliğ edir, revanşist niyyətlər bəsləyir, yenidən güc tətbiq etməklə hədələyir.

Hətta 2020-ci il noyabrın 10-dan etibarən döyüş əməliyyatları dayandırılandan sonra da azərbaycanlı mülki şəxslər işğaldan azad edilmiş ərazilərdə minalar partlaması nəticəsində həlak olur. Ermənistan təqribən 10 min kvadrat kilometr ərazidə yerləşdirdiyi minalar barədə məlumat verməkdən imtina edir, beləliklə bilərəkdən insanların həyatına qəsd edir, humanitar səylərə, məcburi köçkünlərin öz evlərinə təhlükəsiz qayıtmalarına mane olmağa çalışır.

Ölkəmizin BMT-dəki daimi nümayəndəsinin məktubunda qeyd edilir ki, Azərbaycan vəhşicəsinə cinayətlər törədilməsində təqsirkar olanların təqib edilməsi və cəzalandırılması məqsədilə məhkəmə araşdırmasına başlayıb, çünki belə cinayətlərə münasibətdə statut hüququ baxımından hər hansı məhdudiyyətlər şamil edilmir. Təqsirkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi və onların vurduğu ziyanın ödənilməsi təcavüz qurbanlarının hüquq və mənafelərinin təmin edilməsinə xidmət edir. Bu, törədilmiş cinayətlərin labüd nəticəsi olmalıdır, lakin onlar həm də həqiqi barışıq yolunda mühüm preventiv vasitə və əsas şərtlərdən biridir.

AZƏRTAC-ın Vaşinqton bürosu