Bakı, 31 may, AZƏRTAC

Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, uşaq kardiocərrahı Elnur Həsənov uşaqların ürək qüsurlu dünyaya gəlməsi, ürək problemlərində genetikanın rolu, ürək xəstəliklərinə erkən yaşda müdaxilə, ürək əməliyyatları barədə müsahibə verib. AZƏRTAC həmin müsahibəni təqdim edir.

- Elnur müəllim, uşaqların ürək qüsurlu doğulmasında genetika və valideynlərin pis vərdişləri nə qədər rol oynayır?

- Anadangəlmə ürək qüsuru olan ananın ürək qüsurlu uşaq dünyaya gətirməsi ehtimalı 50 faizin üzərindədir. Bu, anada artıq olan qüsurlu genlərin bir araya gəlməsi və dölün inkişafı zamanı bir sıra faktorların təsiri nəticəsində olur. Anadangəlmə ürək qüsurlarının yaranmasına həm genetik faktorlar, həm də hamiləlik dövründə bəzi anaların pis vərdişləri səbəb ola bilər. Ürək-damar sisteminin formalaşmasında embriogenezin ilk 8 həftəsi önəmli əhəmiyyət kəsb edir.

Bundan əlavə, valideynlərdə və ya qohumlarda anadangəlmə ürək xəstəliyinin olması, yaxın qohum evlilikləri, anada şəkərli diabet, hamiləlik dövründə spirtli içki və siqaret istifadəsi, ananın radiasiyaya məruz qalması körpədə bir sıra ürək qüsurlarının yaranmasına səbəb olur.

- Uşaqlarda ürəyin qəfil dayanması halları nədən yaranır?

- Ürək nahiyəsinə alınan zərbələr, ağır allergik reaksiyalar, ciddi astmatik status və boğulmalar, anadangəlmə ürək qüsurları uşaqlarda ürəyin qəfil dayanmasına səbəb ola bilər.

Kliniki olaraq qarşılaşdığımız halların çox hissəsini anadangəlmə ürək qüsurları əhatə edir. Bunlara ani ürək dayanmasına səbəb olan hallar, ürəyi qidalandıran tac damarlarda anadangəlmə anomaliyalar, aorta qapağın ciddi darlığı və mitral qapaq taylarının ciddi prolapsı aiddir.

- Anadangəlmə ürək qüsurları olan uşaqlarda neçə yaşında ürək əməliyyatları həyata keçirilir?

- Anadangəlmə ürək qüsurları çox geniş diapazonu əhatə edir, ağ və göy qüsurlar olaraq təsnif olunur. Bu qüsurlar arasında erkən yaşda müdaxilə tələb edən qüsurlar göy qüsurlar qrupunda təsnif olunan xəstəliklərdi (Fallo tetradası, trikuspid qapaq atreziyası, böyük damarların transpozisiyası və ya yerdəyişməsi). Cərrahi yanaşma xəstənin vəziyyətindən və qüsurun ağırlığından asılı olaraq dəyişir. Göy qüsurlar çox hallarda həyatın ilk aylarında cərrahi müdaxilə tələb edir. Ağ qüsurlar isə qulaqcıqarası çəpərin qüsuru, mədəcikarası çəpər qüsuru və digərləri qüsurun simptomatikasından asılı olaraq müxtəlif vaxtlarda əməliyyat tələb edir.

- Anadangəlmə ürək qüsurlarının erkən diaqnostikası necə aparılır?

- Anadangəlmə ürək qüsurlarının müalicəsi kompleks şəkildə aparılır. Bura medikamentoz müalicə, bəzi hallarda intervension müdaxilə (X-ray endovaskulyar üsul, yəni təsirlənmiş orqana daxilolmalar damarlar vasitəsilə həyata keçirilir), çox hallarda isə cərrahi müdaxilə aiddir.

Anadangəlmə ürək qüsurlarının erkən diaqnostikası uşağın həyatı üçün kritik önəm kəsb edir. Uşaq doğulduğu anda göyərmə, tənəffüs pozğunluqları, xüsusilə də oksigen saturasiyasının ölçülməsi və bu göstərici aşağı olanda ürək qüsurundan şübhələnmək olar.

Uşaq ilk günlərindən daha çox ana ilə təmasda olur. Ona görə də anada körpənin ürək qüsurlu olması ilə bağlı bəzi şübhələr yarana bilər. Buraya uşağın zəif qidalanması və sakit vəziyyətdə göyərməsi, tənəffüs pozğunluqları, çəki artmaması, gecə tərləmələri aiddir.

- Hansı idman növləri anadangəlmə ürək qüsurlu uşaqlar üçün tövsiyə olunmur?

- Anadangəlmə ürək qüsuru ilə doğulan uşaqlar bir çox hallarda cərrahi müdaxilə olunmazsa, yaşıdlarından inkişaf baxımından geri qalır. Nəticədə fiziki güc tələb edən oyunlar və idman növləri ilə məşğul olmaları məsləhət görülmür.