Bakı, 13 oktyabr, AZƏRTAC

Orta Dəhliz dünya iqtisadiyyatının beynəlxalq nəqliyyat sistemində inqilabı xarakter daşıyan bir marşrutdur. Onun fövqəladə əhəmiyyət daşımasının geopolitik və iqtisadi səbəbləri var. Birincisi, iqtisadi əhəmiyyəti və səmərəsi ilə bağlıdır. Çinlə Avropa arasında göndəriləcək yüklər ənənəvi yoldan tez bir müddətdə mənzil başına çatdırıla bilər. Orta Dəhliz Çin və Avropa arasında üç beynəlxalq nəqliyyat dəhlizindən biridir. Dəhlizin avtomobil yolu ilə uzunluğu 4 256 km, dəniz yolu ilə isə 508 km-dir. Orta Dəhliz Avropa və Asiya arasında ticarət yolu kimi Şimal Dəhlizinə nisbətən daha qənaətcil və sürətli və 2 000 km qısadır.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Samir Heydərov bildirib. Ekspert qeyd edib ki, bu marşrut vasitəsilə Çin malları 20-25 gün ərzində Avropaya çatır. Onun sözlərinə görə, Çin və Cənub Şərqi Asiya ölkələrindən Suveyş kanalı ilə malların göndərilməsi 35-40 gün çəkir. Bu da nəqliyyat xərclərinin minimallaşdırılması ilə əmtəələrin daha rəqabətqabiliyyətli bir qiymətlə bazara çıxmasını şərtləndirir:

“İkincisi, mürəkkəb geopolitik vəziyyətlə əlaqədar Orta Dəhliz ən təhlükəsiz marşrut sayılır. Çinin iqtisadi rəqabətdə ABŞ qarşısında önə çıxmasını təmin edir və türk dövlətlərinin inteqrasiya etməsi halında dünya iqtisadiyyatındakı payını artırmaqla onları bir nüfuz mərkəzinə çevirir.

Belə ki, 2022-ci ildə ABŞ-Çin iqtisadi-ticarət əlaqələri 690,6 milyard ABŞ dolları olub. Amma Çin və Avropa Birliyi (AB) arasına ticarət əlaqələri 938 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Göründüyü kimi, Avropa-Çin əlaqələri, ABŞ-Çin iqtisadi əməkdaşlığını üstələməyə başlayır. Bu baxımdan Orta Dəhliz vasitəsi ilə Çin-AB iqtisadi-ticarət əlaqələri artmaqla rəsmi Pekinin dünya liderliyinin önünü aça bilər. Eyni zamanda, türk dövlətlərinin Türk Dövlətləri Təşkilatı daxilində iqtisadi inteqrasiyasına zəmin yaradır, perspektivdə Avropa Birliyi modelli iqtisadi bloka çevrilməsini labüd edir”.

Samir Heydərov qeyd edib ki, bütün bu perspektivin işığında Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan hökuməti Orta Dəhlizin tam gücü ilə işləməsi istiqamətində çalışır:

“Bu dəhlizin açılmaması üçün və bunun fonunda türk dövlətlərinin inteqrasiyasına qarşı dünyanın müxtəlif güc mərkəzləri siyasət aparır. Burda müxtəlif təxribat xarakterli addımlardan da söhbət gedir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Orta Dəhlizin tam gücü ilə çalışması təmin ediləcək”.

İqtisadçı-ekspert əlavə edib ki, hər növ nəqliyyat vasitələrinin işləyə bilməsini təmin edə biləcək infrastrukturun qurulması və potensialını artırması üçün işləri görülür. Misal olaraq Bakı Beynəlxalq Dəniz limanın yük ötürmə gücü 15 milyon tondan 25 milyon tona artırılır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun daşıma gücü 1 milyon tondan 5 milyona çatdırılır. İrandan keçməklə Ağbənd-Naxçıvan avtomobil körpü yolunun tikilməsi üçün oktyabrın 6-da atılan təməl Orta Dəhlizin faktiki olaraq cənub istiqamətində Ermənistandan yan keçməklə işləməsini təmin edə biləcək mühüm bir dəhliz olacaq.