Oktyabrın 1-6-da Yekaterinburq şəhərində 13-cü “Rusiya” sənədli kinosu festivalı keçirilmişdir. Tanınmış Azərbaycan rejissoru Vaqif Mustafayevin çəkdiyi “Heydər Əliyev” filminin yeddinci hissəsi - “Bir həsədin tarixi” bu mötəbər festivalın əsas mükafatlarından birinə, münsiflər heyətinin “Dünyanın qüdrətli şəxsiyyətlərinin inandırıcı və parlaq portretinə görə” xüsusi mükafatına layiq görülmüşdür. Filmin müəllifi, kinorejissor, Avropa Kino və Televiziya Akademiyasının üzvü, respublika mədəniyyət nazirinin müavini Vaqif Mustafayev ilə müsahibəni oxuculara təqdim edirik.

SUAL: Vaqif müəllim, dünyada hər il bir sıra mötəbər kinofestivallar keçirilir. Siz nə üçün məhz bu kinoforumu seçdiniz?

CAVAB: Ola bilsin, ona görə ki, Rusiya Mixail Qorbaçovun vətənidir. Bundan əlavə, Rusiyada kinematoqrafın, xüsusən də sənədli kinematoqrafın səviyyəsi çox yüksəkdir.

Mən festivala onun açılış günü deyil, sonra, oktyabrın 4-də, “Heydər Əliyev” filminin “Bir həsədin tarixi” hissəsinin göstərildiyi gün gəldim. Gələn kimi də eşitdim ki, elə ilk günlərdən ermənilər və erməni xalqının “dostları” filmin əleyhinə güclü təbliğat aparmışlar.

Böyük salon tamaşaçılarla dolu idi. Film göstərilməzdən əvvəl mən çıxış etdim. Sonra filmə baxış başlandı.

Tamaşaçılar filmə qeyri-adi maraqla baxır, onun hər kadrına münasibətlərini bildirirdilər. Çox diqqətəlayiq bir fakti nəzərə çarpdırmaq istərdim. Azərbaycanın hörmətli Prezidenti Heydər Əliyevin Qorbaçovun ermənilərlə yaxınlığı barədə sözləri ekrandan səsləndikdə bir qrup erməni salonu tərk etməyi qərara aldı. Amma onlar salondan çıxarkən tez-tez qanrılıb ekrana baxırdılar. Nəhayət, maraq “qürur hissi”nə üstün gəldi. Belə ki, ermənilər yenidən öz yerlərində oturdular. Film başa çatan kimi salonda gurultulu alqışlar qopdu.

Film nümayiş etdirildikdən sonra mətbuat konfransı keçirildi və onun gedişində filmin ünvanına çox səmimi sözlər söylənildi. Lakin erməni tamaşaçılar və onların “dostları” şakərlərindən qalmayaraq, həzzə-hədyan sözlər söylədilər. Lakin mən onların layiqli cavabını verdim.

Mətbuat konfransında erməni xalqının rusiyalı “dost”larından biri belə bir ittiham irəli sürdü ki, guya filmdə Qorbaçov çox misgin görünür, Əliyev isə zirvədədir. Belə olan halda, siz Rusiyada mükafat qazanmaq ümidindəsiniz?!

Mən cavabında dedim ki, məsələ heç də mükafatda deyil, ondadır ki, mən artıq başlıca məqsədimə nail olmuşam... Mən sizinlə tamamilə razıyam: Qorbaçov həqiqətən misgin görünür, Əliyev isə zirvədədir. Açığını deyim, bunu mən etməmişəm. Onları tarixin özü belə etmişdir.

Tanınmış kinorejissor, Rusiyanın xalq artisti, filmin əleyhdarlarının təzyiqini layiqincə dəf etmiş Qleb Panfilovun başçılıq etdiyi münsiflər heyətinin obyektivliyini və prinsipiallığını xüsusi vurğulamaq istərdim. Ümumiyyətlə, hər hansı festivalın nüfuzu həm təqdim olunmuş filmlərin keyfiyyəti ilə, həm də, eyni dərəcədə, münsiflər heyəti üzvlərinin peşəkarlıq səviyyəsi ilə müəyyənləşdirilir.

Qleb Panfilov haqqında bir neçə kəlmə. O, təkcə Rusiya səviyyəsində deyil, həm də dünya səviyyəsində görkəmli kinorejissordur. Onun çəkdiyi “Od arasından keçid yoxdur”, “Başlanğıc”, “Mövzu”, “Janna d Ark”, “Ana”, “Romanovlar. Tacdarlar ailəsi” filmləri dünya kinematoqrafiyasının klassik əsərləri kimi tanınmışdır.

Film göstərildikdən dərhal sonra Panfilov mənə yaxınlaşaraq, əlimi dörd dəfə sıxdı. O, filmə heyran qalmışdı. Oktyabrın 6-da isə münsiflər heyətinin qərarı açıqlandı - “Heydər Əliyev” - “Bir həsədin tarixi” filmi festivalın əsas mükafatlarından birinə, münsiflər heyətinin “Dünyanın qüdrətli şəxsiyyətlərinin inandırıcı və parlaq portretinə görə” xüsusi mükafatına layiq görülmüşdür. Qleb Panfilov bu mükafatı mənə təqdim edərkən dedi: “Bilirsinizmi, bu, əzəmətli filmdir. Həyatım boyu gördüyüm ən yaxşı filmlərdən biridir. Bu filmdə Heydər Əliyev Qorbaçova təkcə tarixi faktlarla deyil, həm də şəxşi cəzbediciliyi, öz dahiliyi ilə qalib gəlmişdir”.

Görkəmli ustadın bu sözləri yaddaşıma həmişəlik həkk olundu və mən aldığım mükafatdan daha çox, eşitdiyim sözlərə görə özümü xöşbəxt sanırdım. Həqiqətən, Heydər Əliyev bu dünyanın ən qüdrətli şəxsiyyətlərindən biridir. Filmin məhz Rusiyada belə yüksək mükafat qazanması onu göstərir ki, Heydər Əliyevə həsəd aparan Mixail Qorbaçov hətta öz vətənində də dəstəklənmədi.

Yekaterinburqda həddən çox adam mənə yaxınlaşır, hamısı da dövlətimizin başçısına öz salamını və dərin ehtiramını yetirməyi xahiş edirdi. Çoxları da təəssüfləndiyini bildirirdi ki, Heydər Əliyeviç Əliyev onlara məlum olmayan səbəblərə görə Sovet İttifaqı kimi çox böyük dövlətin sükanı başında durmadı. Fürsətdən istifadə edərək, yekaterinbuqluların səmimi salamını hörmətli, dahi Prezidentimiz Heydər Əliyevə yetirirəm. Onu hər yerdə olduğu kimi, Rusiyada da çox sevirlər. Heydər Əliyev əvəllər həyatda Qorbaçova necə qalib gəlmişdisə, indi də ekranda qalib gəldi. Bu, bizim hamımız üçün böyük fərəhdir. Bu, olduqca böyük nailiyyətdir. Xüsusi vurğulamaq istərdim ki, indiyədək dövlət rəhbəri haqqında heç bir film belə yüksək mükafata layiq görülməyibdir. Rusiyalılar bizim həqiqətimizin qalib gəldiyini təsdiq etməklə öz obyektivliyini nümayiş etdirdilər. Daha bir əhəmiyyətli faktı nəzərə çarpdırım. Festivalda Berlin kino festivalının kuratoru Hans Şlegelin başçılığı ilə Almaniya kinematoqrafı xadimlərinin nümayəndə heyəti də iştirak edirdi. Film göstərildikdən sonra o, mənə yaxınlaşaraq əlimi sıxdı və dedi: “Dələduz Qorbaçovu ifşa etdiyinə görə çox sağ ol”.

Bir çox tamaşaçılar və kino mütəxəssisləri kimi, Hans Şlegel də sevinirdi.

SUAL: Sizin fikrinizcə, peşəkar rejissorun, dövlətimizin başçısı haqqında silsilə filmlərin müəllifinin fikrincə, yartdığınız filmlər Rusiya tamaşaçısının düşüncəsinə necə təsir göstərmişdir?

CAVAB: Bilirsiniz, artıq neçənci dəfədir ki, mən bütün dünyada və əlbəttə ki, Rusiyada da Heydər Əliyevin çoxcəhətli, əfsanəvi, görkəmli şəxsiyyətinə hədsiz marağı hiss edirəm. Bu marağı mən hələ ötən il Moskvada 1V Avrasiya teleforumunda gördüm. Orada V1 film - “Heydər Əliyev - əsl məhəbbət haqqında” filmi birdən-birə 3 mükafata layiq görüldü. Mükafatlardan birini isə kino və televiziya tarixində ilk dəfə olaraq, filmin qəhrəmanı - Heydər Əliyev aldı. Məhz Prezident Heydər Əliyev kimi parlaq və müdrik şəxsiyyətin sayəsində bizim film festivalın əsas mükafatlarından birinə layiq görüldü. Xatırlatmaq istərdim ki, indiki festivala 45 sənədli film, özü də yüksək səviyyəli filmlər təqdim olunmuşdu.

SUAL: İndi artıq əfsanəyə çevrilmiş bu filmi çəkmək ideyası sizdə nə vaxt yaranmışdı?

CAVAB: Bilirsiniz, bu ideya məndə hələ 1999-cu ildə, hörmətli Prezidentimiz məni və operator Lomer Axvledianini qəbul edəndə yaranmışdı. Bu görüşdə biz özümüzdən asılı olmayaraq, Motsart və Salyeri haqqında, təəssüf ki, bir çox hallarda uğuru və istedadı təqib edən həsəd hissi barəsində söhbət açdıq. Heydər Əliyevin Moskvadakı həyatı və fəaliyyətindən söhbət gedən həmin görüşdə birdən anladım ki, Mixail Qorbaçov həmişə Heydər Əliyevin böyük istedadına və uğurlarına həsəd aparmışdır.

Elə həmin görüşdə mən Qorbaçovu tapmağı qarşıma məqsəd qoydum. Çəkilişlərə onun razılığını almağa 3 il vaxt sərf etdim. Nəhayət, Qorbaçovla görüşəndə mən ona özünə hörmət edən hər bir azərbaycanlının cavab almaq istədiyi sualları verdim.

Festival bağlandıqdan sonra Ekaterinburqda ənənəvi ziyafət verildi və həmin ziyafətdə ermənilər və onların “dostları” qəm-qüssələrini içki ilə dağıtmaqdan başqa çarə tapmadılar.

Söhbəti apardı:

Elmira Əliyeva, Fərhad Nuriyev

AZƏRTAC-ın müxbirləri