Bakı, 4 sentyabr, AZƏRTAC

Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başlaması dünya fyuçers bazarında neftin qiymətini qaldıran drayver rolunu oynadı. Neftin qiyməti 2022-ci ildə orta hesabla 1 barel üçün 110 dolların üzərində oldu. Bu vəziyyət neft ixrac edən ölkələrin iqtisadiyyatları üçün müsbət hal olsa da, neft idxal edən Qərb ölkələri üçün mənfi hala yol açdı. Belə ki, neft-qaz qiymətlərinin 2022-ci ildə artması Avropa İttifaqı ilə ABŞ-da son 40 ilin ən böyük inflyasiyasına səbəb oldu.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Samir Heydərov bildirib. Ekspert qeyd edib ki, Qərb ölkələri antiinflyasiya tədbiri kimi monetar siyasətin ənənəvi mexanizmlərindən biri olan əsas uçot dərəcəsini qaldırmaqla inflyasiyanı 2 faizlik səviyyəyə endirməyi hədəfləmişdilər. Belə ki, ABŞ əsas uçot dərəcəsini 0,25 faizdən - 5,25 faizə Avropa İttifaqı isə 0 faizdən 4,25 faizə qədər artırdı. Bu tədbirlər Qərb ölkələrinin iqtisadiyyatlarında resessiya riskini artırsa da, onlar bu tədbirləri yeganə çıxış yolu kimi gördülər.

S.Heydərovun sözlərinə görə, FED-in rəhbəri Jerome Paullein keçən həftədəki çıxışı onu göstərdi ki, ABŞ inflyasiya hədəflənən 2 faizlik səviyyəsinə enməyənə qədər uçot dərəcəsinin qaldırılması siyasətinə, yəni daraldıcı monetar siyasətə sadiqdir.

İqtisadçı ekspert bildirib ki, digər tərəfdən sentyabrın 1-də ABŞ da işsizlik səviyyəsi 3,5 faizdən çox, 3,8 faiz olması ABŞ requlyatorunun yumuşaq eniş edəcəyi ehtimallarını da artırır. Yəni, uçot dərəcəsinin qaldrılması seriyasına son qoyula bilər.

Dünyanın ikinci böyük iqtisadiyyatı olan Çinlə bağlı xəbərlər ürəkaçan olmadığına görə rəsmi Pekin də uçot dərəcəsini artırıb.

Bundan başqa, Hindistanda 6,50 faizlik uçot dərəcəsi son aylar sabitdir. Yeni Zelandiyada da son 3 ayda uçot dərəcəsi sabit qalıb.

Samir Heydərov əlavə edib ki, Rusiya bankı müharibə ilə əlaqədar 2022-ci ilin fevralında uçot dərəcəsini birdən-birə 9,5 faizdən 20 faizə qaldırsa da, sonrakı aylarda 7,5 faizə endirilib. Rusiya qısa müddətdə Qərb bazarlarını uzaq Şərq bazarları ilə, yəni Hindistan və Çin bazarları ilə kompensasiya etməyi bacarıb.

Bununla yanaşı, dünya bazarlarında ABŞ dollarının demək olar ki, əsas valyutalara nəzərən bahalaşması müşahidə olunur. Ekspert vurğulayıb ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini 0,25 faiz bənd artıraraq 8,75 faizdən 9 faizə çatdırılması barədə qərar qəbul etdi. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda tənzimlənən üzən məzənnə sistemi qüvvədə olduğundan ABŞ dollarının məzənnəsi manata nəzərən Mərkəzi Bank tərəfindən nəzarətdədir. Manatın dollar qarşısında mövqeyi sabitdir. Makroiqtisadi göstəricilər də buna uyğundur.

Samir Heydərov qeyd edib ki, 2022-ci ildə dünya bazarında Azərbaycan neftinin orta qiymətinin 1 barel üçün 110 dolların üzərində olması və 2023-cü ilin ilk 6 ayında tədiyyə balansının 10 milyard ABŞ dollarına qədər profisit göstərməsi deməyə əsas verir ki, manat üçün heç bir təhlükə yoxdur.