Bakı, 22 oktyabr, AZƏRTAC

Artıq bir neçə gündür ki, Avropa İttifaqının (Aİ) mülki missiyasının Ermənistan ərazisində yerləşdirilməsi ətrafında müzakirələr səngimir. Bu mövzu mətbuatın diqqət mərkəzindədir desək, yanılmarıq. Şübhəsiz ki, Cənubi Qafqaz kimi strateji cəhətdən vacib və əhəmiyyətli bölgədə çoxdan arzu olunan davamlı sülhün bərqərar olunması zamanı baş verən hər hansı hadisə dərhal diqqəti cəlb edərək, geniş polemikaya yol açır, müxtəlif fərziyyələrin, fikirlərin irəli sürülməsinə zəmin yaradır. Mövzunun aktuallığını nəzərə alaraq biz də bu məsələyə biganə qala bilməzdik.

Bu fikirləri AZƏRTAC-a açıqlamasında ehtiyatda olan zabit, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü İsa Eldaroğlu deyib.

İsa Eldaroğlu qeyd edib ki, Praqada keçirilən “Avropa siyasi birliyi” Zirvə Toplantısı çərçivəsində baş tutan dördtərəfli görüşdən sonra Avropa İttifaqının mülki missiyasının şərti Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədində yerləşdirilməsi barədə qərar qəbul edilib: “Təşkilatın rəsmi nümayəndəsi açıqlama verərək bildirib ki, “məsələnin təxirəsalınmaz olduğunu nəzərə alaraq, ilkin mərhələdə 40 nəfərlik nümayəndə heyətinin Ermənistan tərəfində yerləşdirilməsi nəzərdə tutulur”. Ermənistan tərəfi isə müşahidəçilərin sayının 400 nəfər olacağını iddia edir. Hələ bu da azmış kimi Ermənistanın baş naziri müraciət edərək Minsk qrupunun həmsədrlərini də bölgəyə dəvət edib. Otuz illik fəaliyyəti dövründə bölgəyə çoxlu sayda səfərlər edən, görüşlər keçirən, lakin münaqişənin həllində heç bir müsbət nəticəyə nail ola bilməyən bir təşkilat nümayəndələrinin yenidən Ermənistana dəvət edilməsi nə məqsəd güdür?! Ermənistanın bu cür addımlarının və pərdəarxası oyunlarının müqabilində ATƏT-in Minsk qrupunun 30 ilə yaxın bir müddətdə həll edə bilmədiyini 44 günə həll edən Azərbaycanın mövqeyi tam aydındır, məsələyə münasibəti birmənalıdır və bu vasitəçiliyin də səmərəli olacağına haqlı olaraq ümid bəslənilmir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Mətbuat xidməti idarəsinin rəhbərinin məsələyə münasibəti də məhz bu yöndədir”.

O, ATƏT-in texniki qrupunun Ermənistan hökuməti tərəfindən bölgəyə dəvətini “faktiki olaraq fəaliyyət göstərməyən” Minsk qrupunun “reanimasiya” cəhdi kimi dəyərləndirib: “Fikrimcə qarşı tərəfin bu addımlarının arxasında davamlı sülhün, dayanıqlı sabitliyin bərpası naminə Azərbaycanın irəli sürdüyü təkliflərin icrasının ləngidilməsi, sərhədlərin demarkasiya, delimitasiya prosesinin yubadılması kimi ermənilərin növbəti bir hiyləsinin, məkrli planlarının olduğundan xəbər verir. Elə bu səbəbdən də mülki missiyanın yerləşdirilməsi və ermənilərin ATƏT-in texniki qrupunu bölgəyə dəvət etməsi ilə bağlı bəzi məqamlara toxunmaq, mülahizələrimi bölüşmək istərdim.

Dövlətimizin başçısı hələ Praqada olarkən qətiyyətlə bildirdi ki, biz yalnız dövlətimizin maraqlarının təmin edildiyi halda əməkdaşlıq edəcəyik. Azərbaycan sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası prosesinin həyata keçirilməsində, sülh müqaviləsinin imzalanmasında, sərhədlərin, ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınmasında ona görə israrlıdır ki, gərginlik səngisin, sülh bərqərar olsun, kommunikasiyalar açılsın və beləliklə bölgədə ədavətə son qoyulsun. Ermənistan da bu cür xoşməramlı təşəbbüslərə qoşularaq uzun illər ərzində işğalçılıq siyasətinin fəsadlarından, səfalətdən, təcrid həyatından qurtulsun və qoşunlarını yaşayış məntəqələrimizdən uzaqlaşdırsın. Yəni azad edilmiş ərazilərimizdə həyata keçirilən layihələrin icrası, quruculuq işlərinin yerinə yetirilməsi məqsədilə təhlükəsizlik təmin edilsin. Çünki bu baş verməsə, işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə aparılan quruculuq işləri, yaradılan yeni infrastruktur, yaşayış məntəqələrimiz daim Ermənistanın hədəfində və təhdidi altında olacaq. Heç kim təminat verə bilməz ki, qarşı tərəf yenidən təxribatlara əl atmayacaq, mülki əhalini və yaşayış binalarını ağır artilleriyadan atəşə tutmayacaq. Belə olduğu halda yenə də Ermənistan silahlı birləşmələrinin artilleriya zərbələri nəticəsində mülki sakinlər arasında ölən və xəsarət alanların olması, yaşayış binalarının, mülki infrastruktur obyektlərinin dağıdılması istisna edilmir. Vətən müharibəsi zamanı döyüş bölgəsindən xeyli uzaq məsafədə yerləşən şəhər və kəndlərimizin ermənilər tərəfindən raket-artilleriya zərbələrinə məruz qalması və itkilərimizin olması barədə yetərincə faktlar mövcuddur. Qarşı tərəfin bu addımlarına tərəfimizdən dərhal cavab verilməsi də təbii ki, yeni döyüş toqquşmalarına səbəb ola bilər.

Fikrimcə, xüsusi diqqət yetirilməli başqa bir məqam da odur ki, ermənilər Praqada keçirilən “Avropa siyasi birliyi” Zirvə Toplantısında baş tutan görüşlərdən sonra yaranan nisbi sabitlikdən istifadə edərək Azərbaycan Ordusunun bölmələri ilə üzbəüz olan mövqelərində təcili surətdə möhkəmləndirmə işləri aparır, fortifikasiya qurğuları, digər atəş nöqtələri yaradır, əlavə şəxsi heyət və artilleriya vasitələri yerləşdirirlər. Həmin əlavə qüvvələrdən gələcəkdə həyata keçirəcəkləri təxribatlarda istifadə edəcəkləri də istisna edilmir. Eyni zamanda, o da nəzərə alınmalıdır ki, şərti sərhəd kimi qəbul edilən ərazilərə Avropa İttifaqının mülki missiyası, yaxud ATƏT-in texniki qrupu yerləşdikdən sonra onlar orada olan şəxsi heyət, silah və texnika, eləcə də artilleriya vasitələrini əyani olaraq görəcək və qeydiyyata alacaqlar. Beləliklə, erməni tərəfi göstərməyə çalışır ki, guya onların burada əvvəllər də xeyli sayda hərbi qüvvələri olub (yəni bunu missiyanın gəldiyi üçün etməyiblər) və bu qüvvələr yalnız Azərbaycan Ordusunun həmlələrini dəf etmək üçün lazımdır. Çünki mülki missiya burada yerləşdikdən sonra Ermənistan ordusu öz çirkin əməllərini davam etdirmək üçün artıq belə rahat yerdəyişmələr edə bilməyəcək”.

İsa Eldaroğlu qeyd edib ki, Avropa İttifaqı nümayəndəsinin dediyinə görə, ilkin mərhələdə 40 nəfərədək “müşahidəçinin” yerləşdirilməsi planlaşdırılır. ATƏT-in texniki qrupunun sayı hələ açıqlanmayıb. Yəni açıqlanan say ilkin mərhələyə aiddir. Sonrakı mərhələlərdə daha nə qədər nümayəndə cəlb ediləcəyi məlum deyil. Lakin bu rəqəm özü belə artıq bizi düşünməyə vadar edir: “Zənnimcə “müşahidəçilərin” mülki missiya adlandırılması da Azərbaycan tərəfi üçün bir problemdir. Niyə görə? Səbəbi çox sadədir. Kim deyə bilər ki, Ermənistan ordusu gələcəkdə təxribatlar törətməyəcək və mövqelərimizi atəşə tutmayacaq? Mülki missiyanın yerləşməsi bizim bölmələrin atəş və əməliyyat imkanlarını müəyyən mənada məhdudlaşdırır. Belə ki, qarşı tərəfin təxribatlarının qarşısını almaq məqsədilə görüləcək adekvat cavab tədbirləri zamanı bəzən raket-artilleriya qurğularından istifadə etməkdən çəkinməli olacağıq. Çünki mövqelərimiz atəşə tutularkən adekvat cavab tədbirləri görülən zaman həmin mülki missiya və texniki qrup üzvlərinin də atəş zonasında olması, xəsarət alması mümkündür. Əgər belə hal baş verərsə, Ermənistan tərəfi öz xislətinə sadiq qalaraq bundan ustalıqla istifadə edəcək, dövlətimiz və ordumuzla bağlı Avropada və dünyada mənfi rəy formalaşdırmağa tuşlanan riyakar təbliğat kampaniyaları təşkil edəcək. Unutmayaq ki, bu gün də sərhədlərin delimitasiyası və sülhün bərqərar olması üçün Azərbaycan tərəfindən atılan müsbət addımlara münasibətdə ikili standartlar, fərqli, qərəzli yanaşmalar mövcuddur. Çünki bəzi beynəlxalq təşkilatların və ölkələrin Ermənistan silahlı birləşmələrinin ərazilərimizi işğalda saxladığı 30 ildə sərgiləmədiyi aktivliyi, canfəşanlığı son 3 ayda artıqlaması ilə nümayiş etdikləri də gün kimi aydın görünür. Uzun illər ərzində erməni təxribatlarına məruz qalan tərəf kimi bilirik ki, bizi cavab tədbirləri görməyə təhrik etmək üçün, atəşkəsin guya bizim tərəfimizdən pozulmasını qələmə verməkdən ötrü erməni hərbçiləri, lazım gəlsə, hətta öz mövqelərinə belə zərbələr endirməkdən çəkinməyəcək. Qarşı tərəfin bu cür addımları əsasən qaranlıq vaxtı, məhdud görmə şəraitində atdığını nəzərə alsaq, belə bir vəziyyətdə atəşin hansı istiqamətdən açıldığını təyin etmək faktiki olaraq mümkün deyil. Həm də ki, “faktı” qeydə alan müşahidəçinin, texniki qrup üzvünün obyektiv yanaşacağı və qərəzsiz mövqe sərgiləyə biləcəyi də sual doğurur. Avropa İttifaqının müşahidəçi missiyası sülhün carçısı, yoxsa ikili standartların və erməni riyakarlığının növbəti təzahürü olacaq? Bunu da zaman göstərəcək. Beynəlxalq təşkilatların münaqişənin həlli ilə bağlı 30 illik fəaliyyəti yuxarıda qeyd olunanlara əyani sübutdur.

Bizim, bütün azərbaycanlı soydaşlarımızın isə yalnız bir istəyi, bir gözləntisi var ki, sülhün bərqərar olunmasına vasitəçilik etmək istəyən, dəstək göstərən hər bir təşkilat tərəfindən ədalətli qərarlar qəbul edilsin, münaqişələrə son qoyulsun, insanlar sülh, sabitlik şəraitində yaşasın”.