Bakı, 28 sentyabr, V.Şükürov, AZƏRTAC

Bəzən bir ailənin tarixçəsi təkcə onun ayrı-ayrı fərdlərinin şəxsi nailiyyətləri ilə deyil, həm də bu nəslin güclü davamçılarının yetişməsinə imkan verən möhkəm köklər ilə əlamətdar olur. Əliyev-Xudyakovlar ailəsi də bu qəbildəndir. Bu nəcib ailə dünya mədəniyyətinə istedadlı insanlar bəxş edib və onun vətənpərvər üzvləri Vətənə xidmət, doğma diyarın tərəqqisi naminə örnək fəaliyyət nümayiş etdiriblər.

Məsələn, adı Azərbaycandan çox-çox uzaqlarda tanınan dünyaşöhrətli pianoçu Adilə Əliyeva mədəniyyətimizin əsl sərvətidir. Onun musiqi istedadı Azərbaycan ruhunun və sənətkarlığının rəmzinə çevrilməklə yanaşı, bütün dünyada insanlara sevinc bəxş edir, onları ruhlandırır. Adilə xanımın hər bir çıxışı sənətə dərin məhəbbətin, musiqinin bütün qüdrətini dinləyicilərə çatdırmaq istəyinin təzahürüdür. Təxmini hesablamalara görə, o, karyerası ərzində 50 ölkənin ən yaxşı zallarında 1000-dən çox konsert verib! Hazırda 300-ə yaxın radio və televiziya kanalı onun çıxışlarını davamlı olaraq yayımlayır və demək olar ki, hər konsert Avropanın radio və televiziya kanalları tərəfindən lentə alınır. Bir məqamı da qeyd etmək lazımdır; isveçrəli kinorejissorlar pianoçu haqqında bir çox beynəlxalq festivallarda nümayiş etdirilən və mükafatlar qazanan “Musiqi ilə yaşamaq” adlı sənədli film çəkiblər.

Görkəmli bəstəkar, SSRİ və Azərbaycanın Xalq artisti Arif Məlikov deyirdi ki, Fransada yaşadığı illərdə özünü bir sənətkar kimi göstərərək şöhrət və rəğbət qazanan tanınmış musiqiçi və şəxsiyyət, möhtəşəm virtuoz pianoçu və beynəlxalq musiqi dairələrində nüfuz sahibi olan Adilə Əliyeva Azərbaycan xalqının fəxridir. Məşhur “Məhəbbət əfsanəsi” baletinin mərhum müəllifi bildirirdi: “Hər bir ölkənin görkəmli pianoçumuz Adilə Əliyeva kimi mədəniyyət emissarlarına çox böyük ehtiyacı var”.

Adilə xanım böyük xidmətlərinə görə bir çox mükafatlarla, o cümlədən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ona verilən “Dostluq” ordeni və Fransanın Fəxri Legion ordeni ilə təltif edilib. Bu mükafatlar görkəmli musiqiçinin həm Azərbaycan, həm də dünya musiqi mədəniyyətinə verdiyi töhfənin yüksək qiymətləndirilməsi deməkdir. Adilə Əliyeva beynəlxalq “VILLA-LOBOS” və “Zaqafqaziye” kimi mötəbər müsabiqələrin də laureatıdır ki, bu da onun görkəmli ifaçı statusunu bir daha vurğulayır.

Ancaq Adilə xanım bu ailənin yeganə parlaq nümayəndəsi deyil. Onun qardaşı, tanınmış rəssam Nadir Əliyevin də Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında böyük xidmətləri olub. Nadir görkəmli pianoçu, daha sonra isə əsərləri səmimiyyət, duyğu və dərin məna ilə zəngin olan istedadlı fırça ustası kimi şöhrət qazanıb. Onun rəsmləri sənətkarın daxili aləminin, incə ruhunun təcəssümü olmaqla bərabər, rəssamın çoxşaxəli şəxsiyyətinin və geniş dünyagörüşünün sintezidir. Bu tablolar tamaşaçıların qəlbinə nüfuz edir, görkəmli fırça ustasının şəxsi təcrübələri ilə yanaşı, həm də hamı üçün aktual olan universal mövzuları əks etdirir. Nadir Əliyevin rəsmləri dünya incəsənəti əsərləri sırasında öz layiqli və şərəfli yerini tutur.

Ancaq bu ailənin əsl unikallığını daha dərindən anlamaq üçün onun mənşəyinə müraciət etmək lazımdır. Bu məqamda Adilə və Nadirin babası haqqında söhbət açmaq yerinə düşərdi, çünki hər şey köklərdən başlayır. Məhz əcdadının keçdiyi həyat yolu və dəyərləri Azərbaycana bu cür istedadlı və fədakar insanlar bəxş etməyə imkan verib.

Qraf Konstantin Nikolayeviç Xudyakov özünün mürəkkəb taleyi və qəhrəmanlığı ilə Hadrut tarixində dərin iz qoymuş bir insandır. Konstantin Nikolayeviç Belçikada təhsil almış görkəmli hərbi cərrah olub. İnqilabdan sonra aldığı tibb təhsili sayəsində ölümdən qurtulub, Qarabağa sürgün edilib və həkimlik fəaliyyətini burada davam etdirib.

Onun həyatının ən parlaq epizodlarından biri Hadrutda dəhşətli və demək olar ki, sağalmaz xəstəlik olan vəba epidemiyasının yayılması ilə əlaqədardır. Konstantin Nikolayeviç bu xəstəliyi dərhal aşkar edib və yoluxmuş insanları müalicə etməyə başlayıb. O, sakinlərin üzləşdiyi təhlükəni anlayaraq, hər gün həyatını təhlükəyə atır və epidemiyaya qarşı fədakarlıqla mübarizə aparırdı. Həkimin bütün səylərinə baxmayaraq, özü də bu ölümcül yoluxucu xəstəliyə yoluxub.

Xəstəliyinin ətrafdakılar üçün təhlükə yaratdığını başa düşən Konstantin Nikolayeviç onun yayılmasının qarşısını almaq üçün heç kimi müalicəxanasına buraxmır və xəstələri özünütəcrid şəraitində müalicə edirdi. O, infeksiyanın yayılmasının qarşısını almaq naminə öz həyatını qurban verdi. Bu fədakarlıq və qəhrəmanlıq onu tanıyan hər kəsi sarsıtmışdı və nəcib həkimin adını Hadrut tarixinə əbədiyyən həkk etdi. Onun şücaəti başqalarını xilas etmək naminə ən yüksək fədakarlıq rəmzi oldu.

“Bakinski raboçi” qəzetinin 20 mart 1969-cu il tarixli sayında yer alan məlumata görə, onun insanlar qarşısında fədakarlığına, habelə burada yaşayan bütün millətlərin nümayəndələrinin həyatının xilas edilməsində göstərdiyi danılmaz xidmətlərinə hörmət və rəğbət əlaməti olaraq, rayon Sovetinin qərarı ilə Hadrut şəhər xəstəxanasına bu fədakar həkimin adı verilib. Bu, sadəcə bir hörmət əlaməti deyildi, həmin xəstəxana onun ruhunun yaşadığı məkana çevrildi. Bu səhiyyə müəssisəsi tibbi biliklər və həkimlərin vicdanlı əməyi ilə insanlara kömək etməkdə davam edirdi.

Adilə və Nadirin anası Nina Konstantinovna Əliyeva-Xudyakova qraf Konstantin Nikolayeviç Xudyakovun qızı idi. Atasının ölümündən sonra kiçik qrafinya Nina Konstantinovna ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçür və az bir müddətdən sonra orada anasını itirir. Onun qayğısına əmisi Nikolay Nikolayeviç Xudyakov və əmisinin həyat yoldaşı, Naxçıvan xanının qızı Xurşid Xanım Qacar qalırlar. Sonralar Nina Konstantinovna Şamaxıdan olan Seyidlər nəslinin nümayəndəsi, həm xalq mahnıları, həm də klassik musiqinin ehtiraslı həvəskarı Seyfulla Ağa oğlu Əliyevlə ailə həyatı qurur. Seyfulla Ağa oğlu böyük trest və zavodların rəhbəri olub, ixtiralarına görə bir çox dövlət mükafatlarına və beynəlxalq patentlərə layiq görülüb.

Konstantin Nikolayeviç şərəfli və vicdanlı insan olub. Sağalmaz xəstəlik və ya ölüm qorxusu onu dayandırmadı və öz nəcib hərəkəti ilə həkimlərin bir neçə nəslini ruhlandırdı. O, göstərdi ki, əsl həkim başqalarını xilas etmək üçün öz canını qurban verməyə hazır olmalıdır. Konstantin Nikolayeviçin adı Hadrut tarixinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib və onilliklər keçsə də, insanlar onun qəhrəmanlığını xatırlayırlar.

Qeyd etmək lazımdır ki, onun ölümündən sonra yerli sakinlər öz vəsaitləri hesabına üzərində nəcib həkimin vəsiyyətinin mətni yazılmış kiçik hərbi abidə ucaldıblar.

Uzun illər davam edən işğaldan sonra Azərbaycan 44 günlük qəhrəmanlıq müharibəsində öz torpaqlarını geri qaytardı, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin, rəşadətli Ordumuzun və öz liderinin ətrafında birləşən xalqın birliyi sayəsində möhtəşəm Qələbə çaldı. Bu gün tariximizə və köklərimizə qayıtmaq üçün vaxtilə Konstantin Nikolayeviç Xudyakovun adını daşıyan Hadrut xəstəxanasına yenidən fədakar həkimin adını vermək layiqli addım olardı. Bu, başqalarının xilası üçün canını verənlərin qəhrəmanlığına ehtiramın rəmzinə çevrilər, həmçinin gələcək nəsillər üçün həkimlərin fədakarlığının nümunəsi olardı. Konstantin Nikolayeviç kimi qəhrəman həkimlərin irsi xalqın yaddaşında əbədi olaraq qalmalı, gəncləri ən çətin anlarda öz peşəsinə, amalına sadiq olmağa ruhlandırmalıdır.