AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki, sentyabrın 18-də Antalyada Türkdilli dövlətlərin və topluluqların 10-cu dostluq, qardaşlıq və əməkdaşlıq qurultayı işə başlamışdır.

Türkdilli Dövlətlərin və Topluluqların Dostluq, Qardaşlıq və İşbirliyi Vəqfi (TÜDEV) və Türkiyə Respublikasının Baş Nazirliyi yanında fəaliyyət göstərən Türk İşbirliyi və İnkişaf Agentliyi (TİKA) tərəfindən keçirilən qurultayda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev iştirak etmişdir.

Əvvəlcə qurultay iştirakçıları türk dünyasının Əhməd Yəsəvi, Ərtuğrul Qazi, Əlişir Nəvai, Atatürk, Heydər Əliyev və digər görkəmli şəxsiyyətlərinin əziz xatirəsini birdəqiqəlik sükutla yad etdilər. Türkiyənin İstiqlal marşı ifa olundu.

TÜDEV-in sədri Əbdülxalıq Çay iştirakçıları salamlayaraq bildirdi ki, beşillik fasilədən sonra qurultay öz işinə başlayır. 1993-cü ildə ilk qurultay İstanbul şəhərində keçirilmişdir və məqsəd yeni layihələrlə gələcəyə doğru birlikdə getmək, mədəni, elmi, iqtisadi birliyə nail olmaqdır. O, ötən illərdə baş verən dəyişikliklərdən, inkişafdan, qədim tarixi olan türkdilli xalqların üzləşdiyi problemlərdən, dünyadakı rolundan, ortaq mədəniyyətə, ortaq dilə malik xalqlar arasında əlaqələrin genişləndirilməsinin əhəmiyyətindən danışdı.

Sonra Türkiyənin dövlət naziri Bəşir Atalay qurultay iştirakçıları barədə məlumat verərək bildirdi ki, ayrı-ayrı türkdilli dövlətlərdən və topluluqlardan nümayəndələr iştirak edir. Onlar əsasən Azərbaycan, Monqolustan, Tacikistan, Türkmənistan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Əfqanıstan, İraq, İran, Bosniya və Hersoqovina, Şimali Kipr, Krım, Abxaziya, Tıva, Qaqauziya, Altay, Çuvaşiya və Kabarda-Balkarı, eləcə də ABŞ, Fransa, Almaniya və digər ölkələrdəki diasporu təmsil edirlər. Dövlət naziri şimaldan-cənuba, şərqdən-qərbə doğru böyük coğrafi məkanda yaşayan türkdilli xalqların təmsilçilərinin qurultayının iki ildən bir ayrı-ayrı ölkələrdə keçirilməsinin faydalı olacağını vurğuladı.

Xatırladaq ki, qurultayın indiyədək daimi olaraq Türkiyə ərazisində keçirilməsi nəzərdə tutulurdu.

Sonra Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Bülənt Arınçın qurultaya təbriki oxundu.

Daha sonra ənənəvi “Dəmir döymə” mərasimi keçirildi. İlk olaraq zindan üzərinə çəkiclə zərbəni Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev vurdu.

Sonra Şimali Kipr Prezidenti Mehmet Əli Tələt, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan və başqaları bu missiyanı yerinə yetirdilər.

Qırğızıstanın Baş nazirinin birinci müavini Daniyar Usenov, Qazaxıstanın dövlət katibi Oralbay Abdıkərimov öz ölkələrinin dövlət başçılarının təbriklərini oxudular, türk dünyasının birliyinin bəşəriyyət üçün fayda verəcəyini vurğuladılar.

Daha sonra söz Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğana verildi. Qurultayın əhəmiyyətini vurğulayan Baş nazir dedi ki, zəngin təbii ehtiyatları, insan kapitalı, bərəkətli torpağı olan türk dünyası bəşəriyyətin gələcəyi üçün mühüm rol oynayır. Hazırda dünyanın bir çox problemlərlə üzləşdiyini, “soyuq müharibə”dən sonra yeni ictimai-siyasi vəziyyət yarandığını, ayrı-ayrı bölgələrdə münaqişələrin davam etdiyini xatırladan Rəcəb Tayyib Ərdoğan türkdilli dövlətlərin dünyada gedən proseslərdə fəal iştirakının zəruriliyini söylədi. O dedi ki, xüsusilə yerləşdiyimiz regionda baş verən hadisələrə biganə qala bilmərik. Biz ya başqalarının formalaşdırdığı siyasətə məruz qalmaqla passiv ünsürlər olacağıq, ya da bu siyasəti formalaşdıranlar arasında birlikdə yerimizi tutacağıq. Dünya siyasətinin ya obyekti, ya da subyekti olacağıq.

Baş nazir türk dünyasının birliyinin vacibliyini bir daha vurğulayaraq, xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin “Bir millət, iki dövlət” kəlamını xatırlatdı, bu birliyin möhkəmləndirilməsi üçün XXI əsrdə yaranmış fürsət və imkanlardan səmərəli istifadə edilməsinin zəruriliyini bildirdi.

Ölkəsinin Azərbaycanla münasibətlərə xüsusi önəm verdiyini deyən Rəcəb Tayyib Ərdoğan əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi üçün Prezident İlham Əliyevlə müntəzəm görüşlərin keçirildiyini xatırlatdı və bunu örnək kimi dəyərləndirdi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəmərinin istifadəyə verilməsindəki xidmətlərinə görə Prezident İlham Əliyevə təşəkkür etdi, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin çəkilişinin davam etdiyini və Qars-Axalkalaki-Bakı dəmir yolu layihəsinin tezliklə reallaşacağını söylədi.

Baş nazir türk dünyasının birliyi ilə bağlı bir sıra başqa məsələlərə də toxundu, Kipr və Dağlıq Qarabağ problemlərinin ədalətli həlli üçün birgə fəaliyyət göstərməyin vacibliyini söylədi.

Sonra çıxış edən Şimali Kiprin lideri Mehmet Əli Tələt mədəniyyətlər, dinlər, irqlərarası dialoqun əhəmiyyətindən danışdı, türk dünyası əleyhinə aparılan çirkin təbliğatın qarşısını almaq üçün birgə fəaliyyətin əhəmiyyətini vurğuladı. O, Şimali Kiprə göstərilən köməyə görə təşəkkür etdi. Azərbaycanın dəstəyini yüksək qiymətləndirərək, ilk təyyarə reysinin məhz Azərbaycan tərəfindən açıldığını xatırlatdı. O dedi ki, mən bütün bunlara görə Azərbaycana və onun rəhbərinə dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev qurultayda nitq söylədi.

(Dövlətimizin başçısının nitqi qəzetin bugünkü nömrəsinin birinci səhifəsində dərc olunur).

Sonra TÜDEV və TİKA adından Prezident İlham Əliyevə, Şimali Kiprin rəhbəri Mehmet Əli Tələtə, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğana və başqalarına xatirə hədiyyələri təqdim olundu. Qurultay iştirakçıları birgə xatirə şəkli çəkdirdilər.

Fasilədən sonra qurultay öz işini davam etdirdi.

Monqolustan, Tacikistan, Türkmənistan, Krım, Başqırdıstan, Moldova, Tatarıstan, Çuvaşiya, Qaqauziya, Altay, Dağıstan, Makedoniya, Bolqarıstan, Yunanıstan, Kosova, Rumıniya, Əfqanıstan, İraq, İran və digər ölkələrdən gəlmiş nümayəndələr çıxış etdilər. Gələcəkdə qurultayın iki ildən bir və müxtəlif ölkələrdə keçirilməsinin zəruriliyi vurğulandı.

Sentyabrın 19-da qurultay öz işini davam etdirəcəkdir.