Moskva, 4 oktyabr, AZƏRTAC 

Rusiya Elmlər Akademiyası İqtisadiyyat İnstitutunun elmi işçisi, politoloq Aleksandr Karavayev AZƏRTAC-a müsahibəsində ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyəti, Türkiyə və Rusiyanın Qarabağ münaqişəsinin həllindəki rolu ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.

- ATƏT-in Minsk Qrupundan nəticə gözləmək olarmı?

- Demək çətindir. Ermənistanın yeni rəhbərliyi tərəfindən əvvəlki bütün razılaşmalar pozulub. Onlar yekun nəticələri tam düşünməyərək, işğal olunmuş ərazilərdəki sərhəddə və təmas xəttində sərt əməliyyatlarla uğur qazanmaq məqsədilə prosesi sürətləndirmək qərarına gəldilər. Əslində bu, Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi, hərbi əməliyyatları şərtləndirdi.

İndi ATƏT-in Minsk Qrupu ölkələrinin fəaliyyəti göz qabağındadır. Cümə günü Cenevrədə Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri N. Patruşev problemi ABŞ Prezidentinin Milli Təhlükəsizlik üzrə köməkçisi ilə müzakirə edib. Lakin nəticə yenə də ikitərəfli danışıqların bəhrəsi olacaq.

Bu gün deyil, 2000-ci illərin əvvəllərində BMT, ATƏT vasitəsilə danışıqların əvvəlki formalarının gücünü və kollektiv sənədlərin təsirini itirdiyi bir vəziyyət yarandı. İndi reallıqlar fərqlidir və bunlar ya əvvəlkilərin düzəldilməsini, ya da yeni parametrlərin, ehtimal ki, hərtərəfli razılaşma çərçivəsində qeyd edilməsini tələb edir.

- Sizcə Türkiyə və Rusiya münaqişənin həllində hansı rol oynayır?

- Rusiya, Türkiyə, Azərbaycan müxtəlif səviyyəli və miqyaslı üç dövlətdir, lakin üçlükdə maraqlarını genişləndirməkdədirlər. Bu münaqişəni yalnız onlar həll edə bilər.

Əslində, Yerevanda belə bir üçlü formatın güclənməsindən qorxurlar, buna görə də münaqişə problemləri ilə tanış olmayan rus publisistlərinin də bu mesajı tez bir zamanda götürüb inkişaf etdirəcəyini bildikləri üçün sivilizasiya toqquşması, “yaxşı və işıq” müharibəsi fikrini hiyləgərliklə gündəmə gətirdilər.

Paşinyanın başladığı ikinci iş isə Avropada yeni dəstək axtarmaq idi. Ən əlverişlisi Makron oldu. Fransa lideri Sarkozinin 2008-ci ildə Fransa Baş Nazirinin Gürcüstan və Rusiya arasında atəşkəs razılaşmasının uğurlu vasitəçisi və təşkilatçısı kimi çıxış etdiyi zaman Qafqazdakı uğurunu təkrarlamaq istətdi.

Lakin Makronun kifayət qədər təcrübəsi yox idi və dərhal reallıqları və ağırlaşma şərtlərini nəzərə almadan Prezident İlham Əliyevə tələblər irəli sürməyə başladı.

Bundan əlavə, Fransız nəşrləri Fransa Prezidentinin ofisinə istinadən Prezident Vladimir Putinin Navalnı ilə bağlı açıqlamalarından fraqmentlər dərc etdikdən sonra Makronun Rusiya ilə münasibətləri indi çox gərgindir. Bu amil ATƏT-in Minsk qrupunun işində ixtilaf rolunu oynayacaq.

Buna görə də, qabaqcadan düşünmədən, çıxış yolu tapmaq və Bakıya təklif irəli sürmək üçün əsl prosesin yalnız Ankara və Moskvadan gələ biləcəyini anlamaq çətin deyil. Əlbəttə ki, Qərb dünyasında və Yaxın Şərqdə hələ də əsas oyunçu kimi ABŞ-ın da rolu var.

- Rusiyada geniş media məkanında Azərbaycana münasibət dəyişibmi?

- Media hələ də bitərəfliyini mümkün qədər saxlamağa çalışır, çünki bu prinsipcə çətindir, amma fərqli motivlər və geniş məlumat axını yayılır, sadəcə təhlil etməyə vaxtları olmur.

Digər məsələ, türkofobiyanın nəzərəçarpacaq dərəcədə artmasıdır. Bu, ümumiyyətlə, bu mövzu ilə heç bir əlaqəsi olmayan, əvvəllər ümumiyyətlə fikirlərini ifadə etməyən publisistlərdən irəli gəlir. İndi də onların məhz daxili şüur istiqamətlənməsinin dərc edilməsi üçün əsas tapılıb. Bu o deməkdir ki, son illər Rusiya cəmiyyətində Azərbaycanın imicini formalaşdırmaq üçün işlər davam etdirilməlidir. Bu da uzun yoldur.

Fəridə Abdullayeva

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Moskva