Bakı, 8 fevral, AZƏRTAC

Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, endokrinoloq Səbinə Məşədiyeva şəkərli diabet haqqında, bu xəstəliyin insan orqanizminə mənfi təsiri, diabet xəstələrinin koronavirusa yoluxması ilə bağlı sualları cavablandırıb. AZƏRTAC həmin müsahibəni təqdim edir.

- Səbinə xanım, hazırda ölkəmizdə neçə şəkərli diabet xəstəsi var?

- Son 20-30 il ərzində bütün ölkələrdə şəkərli diabet xəstələrinin sayı dayanmadan artır. Beynəlxalq Diabet Federasiyasının məlumatına görə, əgər 2019-cu ildə dünyada şəkər xəstələrinin sayı 463 milyon nəfər idisə, hazırda bu rəqəm 537 milyondur. Statistik məlumatlar göstərir ki, təəssüf ki, Azərbaycanda da diabet xəstələrinin sayının artması müşahidə olunur. Məsələn, 2017-ci ildə müalicə-profilaktika müəssisələrinin qeydiyyatında təqribən 243 min diabet xəstəsi olduğu halda, hazırda bu rəqəm 300 minə yaxındır.

- Şəkərli diabet insanın hansı orqanlarına mənfi təsir göstərir?

- Dünya ölkələrinin çoxunda şəkərli diabet bilavasitə ölüm səbəbləri arasında ürək-damar və onkoloji xəstəliklərdən sonra üçüncü yeri tutur. Bu xəstəlik vaxtında müalicə olunmayanda, vaxtında profilaktiki tədbirlər görülməyəndə, çox ciddi fəsadlar törədir. Sirr deyil ki, şəkərli diabet insan orqanizminin bütün toxuma, orqanlar və sistemlərinə mənfi təsir göstərir. Bu fakt həm kompensasiyalı və həm də dekompensasiyalı diabet olan xəstələrə aiddir.

- Mütəxəssislər bildirirlər ki, koronavirus şəkərli diabet xəstələri üçün daha təhlükəlidir. Şəkərli diabet xəstələrini ağırlaşma hallarından necə qorumaq olar?

- Bildiyiniz kimi, artıq iki ildir ki, bütün ölkələr koronavirus pandemiyası ilə mübarizə aparır. İlk ili bu problemin həllini peyvənd olmadığına görə həll etmək daha çətin idi. Eyni zamanda, ağırlaşmış formaların və ölüm hallarının azalmasını da əldə etmək çox çətin idi. Bir ildən çoxdur ki, artıq vaksinasıyaya başlanılıb. Aparılan tədqiqatların nəticələri bir daha göstərir ki, virusun yeni və sürətlə yayılan təhlükəli variantlarından qorunmağın ən effektiv yolu vaksinasiyadır. Ölkəmizdə proses aktiv getdiyinə görə artıq vaksinasiyadan keçənlər arasında yoluxma sayı, xəstəliyin ağır gedişatlı formaları və ölüm sayı azdır.

- COVID-19 diabetə necə təsir edir?

- Statistik olaraq, hər 3-4 aydan bir COVID-19-un yeni ştamları aşkarlanır. Təbii ki, bütün sağlam insanlar kimi, şəkərli diabet xəstələri də yeni ştamlara yoluxur. Ancaq şəkərli diabet xəstələrinin immun sistemi zəif olduğuna görə, onlar bu infeksiya ilə aktiv mübarizə apara bilmir. Ağır gedişli formalara və ölüm hallarına həkimlər məhz yanaşı xroniki xəstəlikləri olan xəstələrdə rast gəlirlər.

- Şəkər xəstələri COVID-19 vaksini vurdura bilərmi?

- Şəkərli diabet xəstələri COVID-19-a qarşı peyvəndləmə kampaniyasında fəal iştirak etməlidirlər. İlk növbədə, endokrinoloqun qəbulundan keçib, tam müayinə olunub və kompensasiya dövründə COVID-19 peyvəndi vurdurmalıdır. Planlı şəkildə hər şəkərli diabet xəstəsi 6 aydan bir həkim-endokrinoloqun qəbulunda olmalıdır. “Check-Up” müayinə keçəndən sonra həkim qərar verir ki, pasiyent ikinci dozanı və yaxud “buster” dozanı vura bilər, yoxsa yox.

COVID-19-un “omikron” variantı sürətlə bütün dünyada yayılır. Bunu nəzərə alaraq, kompensasiya dövründə olan şəkərli diabet xəstələri mütləq ikinci dozadan və yaxud xəstələnib sağaldıqdan 5 ay sonra üçüncü doza ilə peyvənd olunmalıdırlar. Qeyd edim ki, peyvəndin ikinci dozasından sonra 6 aydan çox keçmiş şəxslərin “Peyvənd sertifikatı” fevral ayının 15-dən sonra etibarlı hesab edilməyəcək.