MƏDƏNİYYƏT
AZƏRBAYCANIN SƏNƏTKARLARI
Alimə Qasımova: Xalçalara uşaq kimi yanaşıram
![AZƏRBAYCANIN SƏNƏTKARLARI Alimə Qasımova: Xalçalara uşaq kimi yanaşıram](/files/2024/2/1200x630/1719429301163867801_1200x630.jpg)
Bakı, 26 iyun, Günel Alıyeva, AZƏRTAC
AZƏRTAC Azərbaycan sənətkarları haqqında silsilə məqalələrini davam etdirir. Növbəti həmsöhbətimiz Şəki şəhərindən xalçaçılıq ustası Alimə Qasımovadır. Alimə xanım 2019-cu ildən Şəki İpək Kombinatında çalışır, eyni zamanda, Şəki Dövlət Peşə Təhsil Mərkəzində müəllimlik edir. O, ailə xalçaçılıq ənənəsini qürurla davam etdirir.
“Erkən uşaqlıqdan bu peşəyə aşiq olmuşam. Babamın nənəm üçün dəzgah düzəltdiyini, iş prosesini izləmişəm”, - deyə Alimə xanım paylaşır. - Nənəmin yanında oturaraq onun xalça yaratmağa başladığını, qızlarına və gəlinlərinə elementləri haradan başlayıb, harada bitirməli olduğunu, hansı ornamentin harada olması lazım olduğunu izah etdiyini müşahidə edirdim”.
Alimə xanımın bu peşəyə gedən yolda əsas ilham mənbəyi sənətin sirlərini öyrəndiyi anasıdır. Usta, həmçinin rəngin əhəmiyyətindən və onun xalçaçılıqda rolundan bəhs edib.
“Uşaqlıqdan dəzgahda sallanan parlaq saplara heyran olmuşam. Rənglərlə oynamağı bacarmaq vacibdir. Rənglər xalçaya həyat verir və diqqəti cəlb edir. Onların sayəsində bu sənətə aşiq oldum”, - deyə Alimə xanım izah edir.
Usta xalçaçılıqla ana olmağa hazırlığı müqayisə edir.
“Xalçanın yaradılması prosesi müəyyən çətinliklərdən keçərək, uşağı doqquz ay bətnində daşımaq kimidir”, - deyə həmsöhbətimiz söyləyir.
Alimə xanım vurğulayır ki, xalçanın əsasının düzgün yüklənməsi, xalçanın sıxlığının və əsasın sapları arasındakı məsafənin dəqiq müəyyən edilməsi - bütün bunlar gözəl işin yaranmasına gətirib çıxarır.
“Xalçalara uşaq kimi yanaşıram: tərbiyədə səhv etsən, problemlər yarana bilər. Xalça ilə də elədir: naxışlar simmetrik deyilsə, bir-birini tamamlamırsa, ölçülərə uyğun gəlmirsə, onda görürsən ki, haradasa boş yer qoymusan, hardasa əyrilik var”, - deyə usta izah edir.
Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, bu sənət mistik gücə malikdir.
“Dəzgaha əyləşəndə bütün problemlər unudulur və bu rənglərin və naxışların sehrinə qərq olursan”, - deyə usta vurğulayır.
Söhbətdə Şəki İpək Kombinatının direktoru Gülnaz Nurəhmədova da iştirak edir.
“Hazırda Şəkidəki emalatxanamızda toxunan xalçalar tamamilə ipək saplardan olması və Təbriz texnikası ilə toxunması ilə seçilir. Nəbati, həndəsi, islami və zoomorfik naxışlı xalçalarımız var”, - deyə Gülnaz xanım bildirir. - Xalçalarımız sıxlığı, rəngi və keyfiyyəti ilə fərqlənir”. Direktorun sözlərinə görə, Şəkidə gənclər arasında xalçaçılığa maraq var, lakin iş yeri olmadığından bu, getdikcə azalır.
Hazırda müəssisənin mağazasında xalçalarının satıldığını deyən Gülnaz xanım 2004-2014-cü illərdə xalçaların beynəlxalq satışını da xatırladıb.
“Xalçalar xaricə satılırdı, lakin indi bizim xarici bazarlara çıxışımız yoxdur. Xalçalar yalnız şəhərimizə gələn qonaqlar və turistlərin marağına səbəb olur”, - deyə direktor qeyd edir.
Həmsöhbətimiz deyib ki, müxtəlif bölgələrdə insanların həyat tərzinə çevrilən Azərbaycan xalçaçılıq sənəti UNESCO-nun Mədəni İrs Siyahısına daxil edilib.
“Xalçaçılıq bir mədəniyyətdir. Analar qızları ailə qurarkən istilik mənbəyi olan bu qiymətli aksessuarı onlara hədiyyə edirdilər. Çətin vaxtlarda insanlar xalçanı gəlir əldə etmək üçün ən qiymətli sərvət kimi satırdılar. Xalçaçılıq tarixi əks etdirir. Buna misal olaraq Şəkidə “Azərilmə”də toxunan və Şəkidəki Heydər Əliyev Mərkəzinə hədiyyə edilən və hazırda orada nümayiş etdirilən xalçanı göstərmək olar”, - deyə Gülnaz xanım fikrini yekunlaşdırıb.