Bakı, 9 dekabr, Aygün Həsənova, AZƏRTAC 

Bütün dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da daun sindromu daşıyıcısı olan yüzlərlə insan var. Həm onlar, həm də onların valideynləri bir çox problemlərlə qarşılaşırlar. Bu isə əsasən cəmiyyətimizdə daun sindromu haqqında lazımi biliklərin olmamasından irəli gəlir. Nəyə görəsə insanlar bu nəsildən olanlara qəribə baxırlar. Bu qəribəlik isə ilk növbədə onların xarici görünüşünün adi insanlardan bir qədər fərqli olmasıdır.

Bu gün ölkəmizdə bu qəbildən olan şəxslərə dövlət səviyyəsində qayğı göstərilir. Heydər Əliyev Fondu tərəfindən inşa olunan Daun Sindromlu Şəxslərin Reabilitasiya Mərkəzində daun sindromlu xəstələr üçün psixologiya, məktəbəqədər hazırlıq, valideyn otaqları, biologiya və zoologiya kabinetləri, müxtəlif dərnəklər fəaliyyət göstərir.

Daun sindromu xəstəlik deyil

Daun sindromu irsi yolla keçir. Eyni zamanda, bu sindroma əsasən 35 yaşından sonra övlad dünyaya gətirən anaların övladlarında rast gəlinir. Daun sindromu xəstəlik deyil. Bu sindromun əsas səbəbi insanda normal 46 xromosom əvəzinə, 47 xromosomun olmasıdır. Yəni hər bir hüceyrədə 46, ya da 20 cütlük var. Daun sindromu 21-ci cüt xromosomlarda baş verən anomaliya zamanı trisomiyanın əmələ gəlməsinin nəticəsidir.

Bu cür körpələrin sanki bir-birilərinə oxşadığını deyən Daun Sindromlu Şəxslərin Reabilitasiya Mərkəzinin direktoru Natella Həsənova bildirdi ki, əslində onlar bütün uşaqlar kimi genetik xüsusiyyətlərini daşıdıqları valideynlərinə bənzəyirlər. Bununla yanaşı, onların bəzi ortaq özəllikləri də var. Onlarda boy qısa olur, əqli inkişafdan geri qalırlar, kəllələri kiçik və yumru olur, üz nahiyəsi yastılaşır. Gözləri uzunsov və kiçik olur, monqoloid irqinə mənsub şəxslərə bənzəyirlər.

Onlar cəmiyyətə qaynayıb qarışırlar

“Mən anamı çox sevirəm. O, mənim üçün hamıdan əzizdir”. Bu sözləri deyən Ramil hamı kimi səlis nitqə malik deyil. Amma fikirlərini çatdıra bilir.

Bu sindromlu uşaqlarda əsas əlamət onların əqli inkişafdan geri qalmasıdır. Ancaq bunun da yüngül, orta, ağır dərəcələri var. Onların nitqində ləngimə, zəif eşitmə, görmə problemləri olur.

Ramilin anası Afət Qurbanova deyir ki, belə uşaqları böyütmək, onları cəmiyyətin üzvü etmək bir qədər zəhmət tələb edir. Onun dediklərinə görə, Ramil gec danışıb, gec yeriyib. Yaşca ondan böyük qardaşının olması isə Ramilin normal davranışlara sahiblənməsinə haradasa kömək edib.

Balaca Elmar isə mərkəzdə tanış olduğumuz uşaqların ən sakitidir. Suallarımıza fikirləşə-fikirləşə cavab verən Elmar Daun Sindromlu Şəxslərin Reabilitasiya Mərkəzində təhsil alır. O saymağı öyrənir, şeir deyir.

Onlar da hamı kimidir

Mərkəzin direktoru N.Həsənova bu gün Azərbaycanda hər 700 körpədən birinin Daun sindromu ilə doğulduğunu dedi. O, ölkəmizdə daun sindromlu uşaqlarını cəmiyyət içərisinə çıxarmağa utanan valideynlərin olduğunu təəssüflə qeyd etdi. N.Həsənova bunun üçün mərkəzdə psixoloji seminarların keçirildiyini də diqqətə çatdırdı: “Daunlu körpələrə görə utanmaq lazım deyil. Onlar da bütün uşaqlar kimi dəcəl və şıltaqdırlar. Onları olduğu kimi qəbul etmək lazımdır”.

Daun sindromlular çox həssas olurlar. Onların qayğıya çox ehtiyacı var. Küçədə qarşılaşdıqları insanların fərqli baxışını deyil, qayğıkeş davranışlarını görmək istəyirlər. Biz onlara xəstə kimi deyil, qayğı ilə, diqqətlə yanaşmalıyıq. Çünki onlar da hamı kimidir.