Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

QAN YADDAŞI

Deputat: Soyqırımı cinayətləri cəzasız qalmayacaq

Deputat: Soyqırımı cinayətləri cəzasız qalmayacaq

Bakı, 31 mart, AZƏRTAC

İki yüz il öncə Çar I Pyotrun Qafqazı və Xəzəryanı əraziləri Rusiya imperiyasına qatmaq cəhdləri 1723-cü ildə Bakının işğalı ilə nəticələndi. I Pyotr Rusiya ordusuna şiddətli müqavimət göstərən müsəlmanlardan ibarət yerli əhalini işğal altında saxlamağın çətin olacağını anlayırdı. Ona görə də bu ərazilərdə möhkəmlənmək üçün Gilanda, Mazandaranda, Bakıda və Dərbənddə ermənilərin və xristianların yerləşdirilməsini qərara aldı. Əsası I Pyotr tərəfindən qoyulan bu siyasət Rusiya imperiyasının sonrakı çarları tərəfindən də davam etdirildi. Məhz bu məqsədlə 1768-ci ildə II Ekaterina “ermənilərin himayə edilməsi” barədə əmr imzalamışdı. 1802-ci ildə isə çar I Aleksandr H.D.Sisianova ünvanladığı məktubunda yazırdı: "Nə olur-olsun ermənilər Azərbaycanın ... bu və ya digər xanlıqlarında istifadə olunmalıdır".

O zamanlara qədər dövlətçiliyi olmayan ermənilər isə öz dövlətlərini yaratmaq üçün Qafqazda imperiya siyasətinin həyata keçirilməsində Rusiyaya xidmət göstərmyə hazır idilər.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Cavanşir Feyziyev deyib.

O qeyd edib ki, XIX əsrin əvvəllərində Rusiya ilə İran arasında gedən iki müharibənin (1804-1813 və 1826-1828) sonunda imzalanmış Gülüstan (12 oktyabr 1813-cü il) və Türkmənçay (10 fevral 1828-ci il) müqavilələri Azərbaycanın parçalanmasına - Şimalın Rusiyanın, Cənubun isə İranın idarəçiliyinə keçməsi ilə nəticələndi: “Türkmənçay müqaviləsindən dərhal sonra imperator I Nikolay 1828-ci il martın 21-də İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının ərazisində "Erməni əyaləti"nin yaradılması haqqında əmr imzalamışdı. Bu əmrə əsasən o zaman 7331 azərbaycanlının və 2369 erməninin yaşadığı İrəvan şəhəri "Erməni əyaləti"nin tərkibinə daxil edilmişdi. Bunun ardınca Türkmənçay müqaviləsinin XV bəndinə əsasən İran ərazisindən ermənilərin İrəvan, Qarabağ və Naxçıvana kütləvi şəkildə köçürülməsinə başlanıldı. Bunun da nəticəsində həmin ərazilərdə məskunlaşmış azərbaycanlılar öz yurd-yuvalarından məhrum edildilər. 1828-1829 cu və 1877-1878-ci illərdə Türkiyə ilə aparılan müharibələrin sonunda da eyni proseslər baş vermişdi. Yalnız 1829-1830-cu illər ərzində Naxçıvan, Qarabağ və İrəvan ərazisinə İrandan 40 min, Türkiyədən isə 84 min 600 erməni köçürülüb yerləşdirildi. Bütün bunlar sonrakı iki əsr ərzində Azərbaycan xalqının tarixində bir sıra faciəvi hadisələrə yol açdı.

“Artıq XIX əsrin ikinci yarısında ermənilər Türkiyə, Gürcüstan və Azərbaycan əraziləri hesabına "Böyük Ermənistan" xülyasına aludə olmuşdular. Məhz elə o zamanlar ermənilər Qafqazın yerli əhalisi ilə mübarizə aparmaq üçün ilk növbədə xaricdə gizli təşkilatlar yaratmağa başlamışdılar. 1887-ci ildə Cenevrədə yaradılmış "Qnçaq" və 1890-cı ildə Tiflisdə yaradılmış "Daşnaksütyun" partiyaları, 1895-ci ildə isə Nyu-Yorkda yaradılmış "Erməni vətənpərvərlər ittifaqı" kimi təşkilatların məqsədləri məhz “Böyük Ermənistan” ideyasının gerçəkləşdirilməsindən ibarət idi. Onlar bu məqsədlə vəsait toplayır, silah-sursat ehtiyatı yığır və Qafqazda yerləşdirilmiş erməniləri hərəkətə gətirmək üçün əlverişli hərbi-siyasi şəraitin yetişməsini gözləyirdilər. Ermənilər üçün ilk belə fürsət 1905-1907 illərdə yarandı. Rusiyada gedən inqilabi proseslərdən istifadə edən ermənilər həmin illərdə Bakı, Şuşa, Zəngəzur, İrəvan, Ordubad, Naxçıvan, Eçmiadzin, Cavanşir və Qazaxda azərbaycanlıları öz ata-baba torpaqlarından qovub çıxardılar. İrəvan və Gəncə quberniyalarında azərbaycanlıların yaşadığı 200 kənd, Şuşa, Cəbrayıl və Zəngəzur ərazisində isə 75 kənd ermənilər tərəfindən talan edildi. Bu hadisələrin təsviri M.S.Ordubadinin "Qanlı illər" və M.M.Nəvvabın "1905-1906-cı illərdə erməni-müsəlman müharibəsi" kitablarında öz əksini tapıb. Sonrakı illərdə də Rusiya imperiyası tərəfindən ərazinin erməniləşdirilməsi siyasəti gizli şəkildə davam etdirilirdi”, - deyə deputat bildirib.

O bildirib ki, Birinci Dünya müharibəsindən sonra Rusiyada yaranmış inqilabi vəziyyət ermənilərə öz məqsədlərini həyata keçirmək üçün yeni fürsət yaratmışdı: “1917-ci ildə baş vermiş fevral və oktyabr inqialablarından sonra ermənilər artıq bolşevizm bayrağı altında öz çirkin niyyətlərini həyata keçirməyə cəhd edirdilər. Moskvadan göndərilmiş Stepan Şaumyanın başçılığı altında fəaliyyət göstərən Bakı kommunası 1918-ci ildə “əksinqilabi elementlərlə mübarizə” şüarı altında azərbaycanlılara qarşı soyqırımına başladı. 1918-ci ilin mart-aprel ayları ərzində Bakı şəhərində və Bakı quberniyasına daxil olan digər şəhər və qəzalarda on minlərlə dinc sakin etnik və dini mənsubiyyətinə görə qətlə yetirildi. Bakı Sovetinin mandatı altında fəaliyyət göstərən daşnak-bolşevik silahlı dəstələri tərəfindən həyata keçirilən kütləvi qırğınlar tezliklə daha böyük əraziyə yayıldı. 30 mart - 3 aprel tarixlərində Bakı şəhərində, eləcə də Qarabağ, Naxçıvan, Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Salyan, Zəngəzur və digər ərazilərdə Bakı Soveti qoşunları və erməni silahlı dəstələri tərəfindən 30 mindən çox azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, 10 minlərlə insan öz torpaqlarından qovulmuşdu. Bu, təkcə azərbaycanlılara qarşı yox, Azərbaycan ərazisində yaşayan bütün millətlərə qarşı yönəlmiş soyqırımı hadisəsi idi. 1918-ci ilin mart-aprel aylarında on minlərlə azərbaycanlı ilə yanaşı, minlərlə ləzgi, yəhudi, rus, avar və talış milliyyətinə mənsub insanlar qətlə yetirilmiş, xalqımıza məxsus tarixi-mədəni abidələr, məktəblər, xəstəxanalar və məscidlər dağıdılmışdı. 1918-ci ilin 30 mart - 3 aprel qırğınları o zamanadək Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş ən dəhşətli faciələrdən biri idi, lakin sonuncu deyildi. Onlar sovet dövründə də xalqımıza qarşı etnik təmizləmə və deportasiya siyasətini davam etdirmişdilər. Sovet işğalından sonrakı ilk onillik ərzində Zəngəzur, Dərələyəz və Göyçə mahalının Azərbaycandan qoparılaraq ermənilərə verilməsi, 1920-1930-cu illərdə və 1948-1953-cü illərdə Ermənistan ərazisindən azərbaycanlıların kütləvi şəkildə deportasiyaya məruz qoyulması da çar Rusiyası tərəfindən aparılan Qafqazın erməniləşdirilməsi siyasətinin bolşevik Rusiyası tərəfindən davam etdirildiyini göstərir”.

1980-ci illərdə SSRİ-nin süqutu ərəfəsində erməni millətçiliyinin yeni vüsət aldığını xatırladan C.Feyziyev əlavə edib: “1988-ci ildə “Miatsum” şüarı ilə Xankəndi şəhərinin mərkəzi meydanında başlayan erməni hərakatı növbəti dəfə bir milyona yaxın azərbaycanlının öz tarixi yaşayış məskənlərindən qovulub çıxarılması və qanuni ərazilərimizin 20 faizinin işğalı ilə nəticələndi. Yenə də imperialist qüvvələrin maraqlarına xidmət edən ermənilər həmin illərdə yaranmış yeni geosiyasi şəraitdən yararlanmaqla növbəti dəfə “Böyük Ermənistan” ideyasını gerçəkləşdirməyə cəhd etdilər. Lakin ermənilərin budəfəki cəhdi “Böyük Ermənistan” ideyasının birdəfəlik məhvi ilə nəticələndi. Torpaqlarımızın 20 faizini 30 ilə yaxın müddət ərzində işğal altında saxlaya bilsələr də öz çirkin niyyətlərinə çata bilmədilər. 2020-ci ilin Vətən müharibəsi 200 illik “erməni arzusunu” II Qarabağ savaşının alovları içərisində yandırıb külə çevirdi. Tarixi ədalət bərpa olundu. Torpaqlarımız işğaldan azad olundu və 30 illik işğal dövründə Azərbaycana vurulmuş zərərin ödənilməsi üçün Ermənistana qarşı beynəlxalq məhkəmə iddiası hazırlanır. Döyüş meydanında faciəvi məğlubiyyətdən sonra Ermənistan Azərbaycana qarşı bir daha ərazi iddiası irəli sürməyə cürət edə bilməz. Lakin son iki əsr ərzində ermənilər tərəfindən Azərbaycana qarşı törədilmiş bütün cinayətlər, o cümlədən soyqırımı cinayətləri heç zaman unudulmamalıdır. Məhz bu məqsədlə 1998-ci il martın 26-da Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərman imzalanmış və 31 mart tarixi “Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü” elan edilmişdir. Həmin ildən başlayaraq hər il 31 mart azərbaycanlıların soyqırımı günü kimi qeyd olunur. Xalqımıza qarşı törədilmiş soyqırımı hadisələri hərtərəfli tədqiqatlara cəlb olunur və bu bəşəri cinayətlərlə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində hüquqi və diplomatik addımlar atılmaqla geniş fəaliyyət göstərilir. Prezident İlham Əliyevin 2009-cu il 30 dekabr tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan xalqının gələcək nəsillərinin milli yaddaşının qorunması və soyqırımı qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məqsədilə Quba şəhərində yaradılmış “Soyqırımı memorial kompleksi“ 2013-cü il sentyabrın 18-də açılmışdır. 1992-ci il fevralın 26-da ermənilər tərəfindən Xocalı şəhərində törədilmiş soyqırımı dünyanın 10-dan artıq ölkəsində insanlığa qarşı cinayət və ya müharibə cinayəti kimi tanınmışdır. Bu gün də işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə kütləvi qətllərə məruz qalmış soydaşlarımızın qalıqları tapılır. İşğal dövründə ermənilər tərəfindən yurd yerlərimizə və soydaşlarımıza qarşı törədilmiş vandalizm və soyqırımı hadisələri bütün təfərrüatları ilə öyrəniləcək və cinayətkarlar layiqli cəzalarını alacaqlar”.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

BOKT-larda kənar auditin aparılmasına dair tələblər hazırlanacaq

Cinayət Məcəlləsində hansı dəyişikliklər ediləcək?

Türk İnvestisiya Fondunun prezidenti: Türk dünyası strateji-iqtisadi dəhlizə çevrilir

İSB: Ötən il “Yaşıl Kart”lar üzrə 1,2 milyon manat sığorta ödənişi həyata keçirilib

® Ləğv prosesində olan bankların kredit ödənişləri artıq "MilliÖn", "AniPay", m10, "Azərpoçt", ABB və "Kapital Bank" mobildə

Azərbaycanda 21 yaşına çatmış vətəndaşlara mülki odlu silah əldə etmək hüququ verilir

Azərbaycanda mühasibat uçotunun elektronlaşması ilə bağlı yeni tənzimləmələr tətbiq olunacaq

“Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında” Qanuna dəyişikliklər birinci oxunuşda təsdiqlənib

General-mayor Məhəmməd Abbasquliyevin məzarı ziyarət edilib

İlkin hərbi qeydiyyatla bağlı cərimələr artırılır

Valideynlərini itirmiş uşaqlara birdəfəlik müavinət ödəniləcək

ASK: Türk dövlətlərinin artımı dünya iqtisadi artımını 2 dəfə qabaqlayır

Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki yeri çox parlaq şəkildə görünür - ŞƏRH

Azərbaycan badminton millisi Bakıdakı Avropa çempionatında mübarizəni dayandırıb

Səhiyyə Nazirliyi “Lazer Beauty Klinikası”nın lisenziyasının dayandırılması ilə əlaqədar məktub göndərib

“Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" Qanuna bir sıra dəyişiklik təklif edilir

Gənclər Kitabxanasında Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü ilə əlaqədar sərgi hazırlanıb

Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsindən yağışlı hava ilə bağlı xəbərdarlıq

“Milliyet” qəzeti: Fransa terrorçuları Suriya üzrə konfransın iştirakçıları siyahısından çıxarıb və bu məsələdə Türkiyənin mövqeyini nəzərə alıb

Polina Rəhimova: İnanıram ki, Azərbaycan voleybolunu yenidən dünyaya tanıdan perspektivli oyunçular yetişəcək - MÜSAHİBƏ

Yüksək Texnologiyalar Parkı və ölkənin aparıcı universitetləri strateji əməkdaşlığa imza atıb

Rusiya vətəndaşları Azərbaycanda müvəqqəti olma müddətini elektron kalkulyatorla yoxlaya biləcəklər

Yeni lisenziya verilən iki radiostansiya bu il fəaliyyətə başlayacaq

DİN: Pirşağı sakini həyətində tapılan silah-sursatı təhvil verib

Bəzi dağlıq rayonlarda yollar buz bağlayacaq

Orxan Məmmədov: Türk İnvestisiya Fondu KOB-larla bağlı layihələri maliyyələşdirməyi nəzərdə tutur

Ötən ay 4,9 minə yaxın şəxsə proaktiv qaydada pensiya təyinatı aparılıb

ADU-nun Konfutsi İnstitutunda Azərbaycan-Çin əməkdaşlığına dair seminar keçirilib

Azərbaycanla Çin arasında imzalanan strateji tərəfdaşlıq haqqında sənəd ikitərəfli münasibətlərdə yeni səhifə açıb - RƏY

® “Unibank” sərfəli mikrokreditlər təklif edir

“Ermənistan, silah almaq yox, təzminat ödəmək haqqında düşünməlidir” – Açıqlama

TDT Baş katibi: Orta Dəhliz Şərq və Qərb arasında əsas ticarət marşrutu kimi strateji əhəmiyyət daşıyır

“Şəmkir” futbol klubunun inkişafı istiqamətində işlər görüləcək

Çin ilə Avropa arasında konteyner daşımalarının həcmi rekord həddə yaxınlaşır

Zığ dairəsi-Hava Limanı yolunda bəzi zolaqlar üzrə sürət həddi endirilib

Ağdamda yük maşını minaya düşüb VİDEO

Üzərinə həbs qoyulmuş əmlakın idarəsi, satışı və icarəsi üçün yeni qaydalar təklif olunur

Azərbaycan və Çin arasındakı strateji tərəfdaşlıq möhkəm baza üzərində inkişaf edir ŞƏRH

Ulduz futbolçu “Barselona”ya qayıtmaq istəyir

İsmət Səttarov: Audiovizual Şuranın sosial şəbəkələrə nəzarət etməklə bağlı hər hansı hüququ yoxdur

“Milli-mənəvi dəyərlərimiz Qərbi Azərbaycan qaynaqlarında” adlı elmi-praktiki seminar keçiriləcək

Ötən gün cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 53 nəfər saxlanılıb

Parlamentdə bələdiyyələrin fəaliyyətinə inzibati nəzarəti həyata keçirən orqanın məruzəsi dinlənilib

Nizami rayonunda növbəti məhəllə abadlaşdırılaraq sakinlərin istifadəsinə verilib

“Azərtütün” bu il şimal-qərb rayonlarında 800 hektardan çox sahədə tütün əkməyi planlaşdırır

Naxçıvanda pərakəndə ticarət dövriyyəsi 3,6 faiz artıb

Gənclər Kitabxanasında İntiqam Mehdizadənin 80 illiyi münasibətilə silsilə materiallar hazırlanıb

® “akart” mədəni irsimizi yaşatmaqda davam edir!

Mikola Kalaşnik: Azərbaycan dövləti İrpen şəhərinin bərpasında yeni layihələrdə fəal iştirak edir

Nazir müavini: Türk İnvestisiya Fondu regional layihələrin maliyyələşdirilməsində geniş perspektivlər vəd edir

Ötən il televiziyada yayımlanan proqramlarla bağlı Audiovizual Şuraya 124 müraciət daxil olub

ABŞ dövlət katibinin təyyarəsi texniki nasazlıq səbəbindən geri qayıdıb

Göyçayda topdansatış mağazasında istehlaka yararsız qida məhsullarının satışa çıxarıldığı aşkarlanıb

Ötən ay DSMF-nin xərcləri 66 milyon manat artaraq 574 milyon manat təşkil edib

İsmət Səttarov: Azərbaycanda televiziyaya dəstəyin müxtəlif formaları mövcuddur

Pakistanda partlayış nəticəsində azı 11 nəfər ölüb, 6 nəfər yaralanıb

Məhbus mübadiləsi çərçivəsində azadlığa buraxılan rusiyalı Moskvaya qayıdıb

Naxçıvanda sənaye məhsulu istehsalı üzrə göstəricilər açıqlanıb

Musiqili Teatr mart repertuarını açıqlayıb

Hərbi Hava Qüvvələrində "Gizir hazırlığı kursu"nun buraxılış mərasimi keçirilib

Naxçıvanda narkotik əməliyyatı - saxlanılanlar var VİDEO

Həkim: İİV infeksiyasının erkən diaqnozu uğurlu müalicə üçün vacibdir

Bəstəkar Adil Bəbirovun 90 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib

Fevralın 14-ü Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Günüdür

NBA: Lider səfərdə uduzub

“ASAN xidmət” təcrübəsi ilk dəfə Amerika qitəsində

Zaqatalada ictimai iaşə müəssisəsinin antisanitar şəraitdə fəaliyyət göstərdiyi aşkarlanıb

BMT: 825 mindən çox suriyalı məcburi köçkün öz evinə qayıdıb

Milli Məclisin növbəti plenar iclası keçirilir

Məktəbdə uşaq sığınacağının sakinləri ilə görüş olub

Radioda uşaq proqramlarına marağı artırmaq üçün nə etməli?

ASA: Rəqəmsallaşma sığorta sektorunda yeni imkanlar açıb VİDEO

Ankarada Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində Zəfəri mövzusunda tədbirlər keçiriləcək

Azərbaycanı Avropa Kubokunda 16 cüdoçu təmsil edəcək

Təhlükəsizlik tələblərinə cavab verməyən qaldırıcı qurğuların istismarı dayandırılıb

Dünya birjalarında neft bahalaşıb

Kilian Mbappe Fransa millisinə qayıdır

AMFA: Ölkədə 93 BOKT fəaliyyət göstərir

Milli Kitabxanada “Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü”nə həsr olunanı virtual sərgi hazırlanıb

Bu gün Bakıdakı cüdo üzrə "Böyük Dəbilqə" turnirinə start veriləcək

Azərbaycan neftinin qiyməti 77 dollardan aşağı düşüb

Somali Prezidentinin Azərbaycana səfəri başa çatıb

Mingəçevir Dövlət Universiteti ilə “Mingəçevir Tekstil” MMC birgə layihələr həyata keçirəcəklər

Xarici bazarlara nar ixracı artıb

ABA: Ötən il bank sektorunun əldə etdiyi faiz gəlirləri 4 milyard manat olub

“Bu divarlar bizim üçün çox doğmadır...” – 69 yaşlı AzTV-dən REPORTAJ VİDEO

Mərkəzi Bank 4 innovativ məhsulu sınaqdan keçirir VİDEO

Cənubi Koreyada hoteldə baş verən yanğında 6 nəfər ölüb

Ələt-Astara magistralının Yenikənd-Biləsuvar hissəsi əsaslı şəkildə yenidən qurulub VİDEO

Bakıda Azərbaycan Maliyyə Forumu keçirilir

Oxumaq gözəldir, paylaşmaq daha gözəl - Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü

Bakıda bir sıra yollarda sıxlıq müşahidə olunur - SİYAHI

Bu gün 61-ci Münxen Təhlükəsizlik Konfransı işə başlayır

Tənhalıq müəyyən xəstəliklərin riskini artıra bilər - ARAŞDIRMA

“CNN Türk” telekanalı: Xocalı – əbədi yaşar faciə

Monteneqroda 74 yeni çimərlik zonası yaradılıb

Qazaxıstanda qədim türk artefaktı aşkar edilib

Almaniya ordusunun döyüş hazırlığı aşağı düşüb

Etna vulkanında yenidən lava axını müşahidə olunub

Çimərlik voleybolçularımız Misirdə dünya çempionatında iştirak edəcəklər