Bakı, 5 noyabr, AZƏRTAC

Dünyada uşaqlar arasında şəkərli diabet halları ildə 2 faizdən 5 faizədək artır ki, bu da Tip1 diaqnozlu uşaq və yeniyetmələrin sayının 1,2 milyondan artıq olmasına gətirib çıxarır. Ölkəmizdə şəkərli diabetdən əziyyət çəkən xəstələrin sayı 306 min 219 nəfərdir. Onlardan 30 min 76-sı Tip1, 276 min 143-ü isə Tip2 xəstələridir.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti, həkim-endokrinoloq Azad Əkbərzadə bildirib.

Azad Əkbərzadə Tip1 və Tip2 xəstələrini laborator analizlər olmadan müəyyən etməyin mümkünsüzlüyünü bildirərək qeyd edib ki, Tip2 diabetin irsiliyi daha yüksəkdir, əsasən də piylənməylə əlaqədardır. Tip1 diabeti irsən çox az ötürülür. Əgər valideynlərdən birində - atada və yaxud da anada Tip1 diabet olarsa, atadan 5-6 faiz, anadan isə 2-3 faiz irsi keçmə ehtimalı var.

Uşaqlarda Tip1 diabetə qarşı irsi meyillilik aşkar edilərsə, bunun inkişaf etməsini dayandırmağın qeyri-mümkünlüyünü bildirən həkim-endokrinoloq müalicə yolu ilə bu xəstəliyi bir qədər gecikdirməyin mümkün olduğunu söyləyib. “Amerikada aparılan araşdırmaya görə, düzgün diabet diaqnozunun qoyulması üçün hər bir uşaq təxminən 2-3 həkimin qəbulunda olur. Çünki bu xəstəlik çox vaxt orqanizmdə gizlin şəkildə gedir. Uşaq əvvəlcə çox qida qəbul etməyə başlayır və bu da valideynlərdə narahatlıq yaratmır, əksinə, sevinirlər. Bir müddət sonra qarında ağrılar baş verir və ailə də uşaqda qurdun müalicəsinə başlayır”,- deyən həkim valideynləri diqqətli olmağa çağırıb. O qeyd edib ki, bəzi hallarda uşaqlara səhv diaqnoz qoyulur və nəticədə yersiz müalicələr mədəaltı vəzi funksiyasına zərər vurmuş olur. Həkimin qənaətinə görə, düzgün diaqnozun qoyulmaması uşaqda diabetin ağırlaşmış halına gətirib çıxarır: “Pəhrizin və müalicənin düzgün getdiyi halda bu, diabetli bir uşaq üçün həyat tərzinə çevrilir. Amma biz həkimlər buna çox ciddi xəstəlik kimi yanaşırıq ki, müalicə zamanı müsbət nəticələr əldə edə bilək”.

Azərbaycan Diabet Liqası (ADL) və META Uşaq Endokrin Mərkəzi ilə birlikdə Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə sentyabrda Şüvəlanda diabetli xəstə uşaqlar üçün düşərgə təşkil etdiklərini xatırladan həkim-endokrinoloq deyib ki, beş gün davam edən düşərgədə həmin uşaqlara sağlam qidalanmalar, insulin iynələrindən istifadə qaydaları barədə təlimlər keçirilib və onlara maarifləndirici biliklər verilib.

Məktəblərdə diabetli uşaqlara nəzarətlə bağlı dünya təcrübəsindən söz açan A.Əkbərzadə bildirib ki, inkişaf etmiş ölkələrdəki məktəblərdə bununla bağlı xüsusi layihələr tətbiq edilir: “Əgər bir uşaq diabetdirsə, mərkəzə həmin uşağa heç bir məhdudiyyət qoyulmadan dərsə davam etməsi üçün məktub göndərilir. Məktubda müəllimin və məktəb həkiminin diabetli uşaqla rəftarı və ona göstərilən tibbi qayğının növləri qeyd edilir. Çox təəssüf ki, bizdə bu proses hələ fərdi olaraq, yəni, ailənin istəyindən asılı olaraq həyata keçirilir. Hazırda biz də bir sıra layihələr üzərində çalışırıq və yaxın günlərdə bu layihələr nazirliklərə baxılması üçün təqdim ediləcək. Layihənin məqsədi diabetli uşaqlara məktəblərdə qayğı, məktəb yeməkxanalarına nəzarət və ən əsası valideynlərin uşaqları düzgün qidalandırmasıdır. Diabetin inkişafında yanlış qidalanma vərdişi başlıca səbəbdir. Əslində, uşaqlara qida düzgün təqdim edilərsə, bu da xəstəliyin azalmasına gətirib çıxarar”.

Sonda nazirliyin mütəxəssisi, həmçinin bildirib ki, dünyada Tip1 şəkərli diabet xəstələrində kök hüceyrə transplantasiyası üzərində ciddi işlər gedir və bu ildən İngiltərədə 30 yaş üzərində tətbiq edilməyə başlanılaraq müsbət nəticələrə nail olunub.