Tərtər, 7 avqust (AZƏRTAC). Azərbaycan Respublikasında əhalinin etibarlı ərzaq təminatı dövlətin iqtisadi siyasətinin başlıca istiqamətlərindən biridir. Ölkə əhalisinin ərzaq təhlükəsizliyinin təminatında əsas strateji sahə olan taxılçılığın inkişafı daim diqqət mərkəzindədir.

“2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”na əsasən, tələbatı daxili istehsal hesabına tam ödəmək üçün taxılçılıqda qarşıya qoyulan hədəf məhsuldarlığın yüksəldilməsidir. Buna nail olmağın əsas yolu isə taxılçılıqda elmi-texniki tərəqqidən geniş istifadə olunması və fermerlərin yeni texnologiyalara yiyələnməsidir. Bu baxımdan dənli bitkilərin resurslara qənaət edən tirəli səpin üsulu və sıfır becərmə texnologiyaları ilə becərilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzinin Elmi-Tədqiqat Əkinçilik İnstitutunda iqtisadi cəhətdən səmərəli olan becərilmə texnologiyalarının istifadə sahəsində əldə edilən elmi nailiyyətlər diqqətəlayiqdir.

İnstitutun əməkdaşı, aqrar elmləri üzrə fəlsəfə doktoru İmran Cümşüdov AZƏRTAC-a müsahibəsində bildirib ki, Tərtər Bölgə Təcrübə Stansiyasının 200 hektara yaxın əkin sahəsində, həmçinin Tərtər, Bərdə, Ağcabədi və Beyləqan rayonlarının qabaqcıl fermer təsərrüfatlarında yeni texnologiyalara əsaslanmaqla tirəli səpin və sıfır becərmə üsulları ilə dənli bitkilər becərilir. Bu üsulla əkin zamanı toxuma 40-50 faiz, suvarma suyuna 30 faiz qənaət olunur. Həmçinin torpaqda nəmlik uzun müddət qalır, verilən gübrənin səmərəliliyi artır, bitkilərin azotu mənimsəməsi yüksəlir, xəstəlik və zərərvericilərin inkişafı üçün qeyri-əlverişli şərait yaranır, fermerin əməyi yüngülləşir, əkin xərcləri azalır. Təcrübə göstərir ki, adi səpin üsulu ilə müqayisədə tirə üsulu ilə becərmə zamanı məhsuldarlıq 20-30, rentabellik səviyyəsi isə 30-40 faiz yüksək olur.

Taxıl biçini başa çatdıqdan sonra həmin sahələrə heç bir şum aparılmadan sıfır becərmə tətbiq edilərək ikinci məhsul üçün qarğıdalı, günəbaxan, soya və darı toxumları səpilir. Torpaqlardan səmərəli istifadə edilməsi məqsədilə aparılan bu üsulla bir ildə eyni əkin sahəsindən iki dəfə məhsul götürülür. Təcrübələr göstərir ki, kövşənlik bitkisi kimi becərilən qarğıdalı sahəsinin hər hektarından 250-300 sentner yaşıl kütlə və 40-50 sentner dən, həmçinin günəbaxandan 15-20, darıdan isə 10-15 sentner dən əldə edilir.

Azərbaycanın suvarılan rayonlarında fəal temperaturun cəmi 4000-4500 C° təşkil etdiyi üçün burada torpaq-iqlim şəraiti eyni əkin sahəsindən bir ildə iki dəfə məhsul alınmasına imkan yaradır. Məsələn, payızlıq taxıl bitkilərinin məhsulu yığıldıqdan sonra həmin sahəyə yenidən taxıl əkmək üçün 90-120, yazlıq bitkilər əkmək üçün isə 220-250 gün sahə boş qalır. Bu müddətdə torpağa düşən atmosfer çöküntülərinin miqdarı 150-180 millimetrə, bioloji fəal temperaturun cəmi isə 1800-21000 C° -yə çatır ki, bu da ümumi illik aqroiqlim ehtiyatının 30-40 faizini təşkil edir. Vegetasiya müddəti az olan bitkilərdən istifadə etməklə həmin miqdar aqroiqlim ehtiyatı hesabına əlavə ikinci məhsul almaq mümkündür.

Sıfır becərmə üsulu mühüm aqrotexniki əhəmiyyət kəsb edir. Bu üsuldan istifadə zamanı torpaqda qida maddələrinin miqdarı artır, onun strukturu yaxşılaşır, alaq otlarına, xəstəlik və zərərvericilərə qarşı mübarizə asanlaşır. Yeni texnologiyanın tətbiqi kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalçılarının maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdırılması baxımından da olduqca vacibdir. Odur ki, fermer və taxıl istehsalçılarına taxılçılıqda yeni və mütərəqqi hesab edilən üsullardan istifadə edilməsi tövsiyə olunur.

Taxılçılıqda yeni texnologiyalara əsaslanan tirəli və sıfır becərmə üsullarının tətbiqi respublikamızda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasında böyük əhəmiyyətə malikdir.