Bakı, 1 avqust (AZƏRTAC, Pərvanə İmanova). Prezident İlham Əliyevin 2013-cü il 9 aprel tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı”ında müvafiq qurumlar, o cümlədən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu qarşısında müəyyən tələblər qoyulub. İnstitut qarşıya qoyulan vəzifələrin reallaşdırılması məqsədilə uzunmüddətli iş planı hazırlayıb. 

Bu barədə AZƏRTAC-a müsahibəsində AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu direktorunun müavini, filologiya elmləri doktoru Məhəbbət Mirzəliyeva məlumat verib.

Alim bildirib ki, Dövlət Proqramı çərçivəsində Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun inkişafı və qorunmasını təmin etmək üçün ana dilimizin elektron məkanda daha geniş istifadəsinə yol açılmalıdır. Eyni zamanda, ölkədə dilçiliyin inkişaf mexanizminin səmərəliliyi dilçilik sahəsində yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanması işinin təkmilləşdirilməsi, dünya dilçilik elminin müasir inkişaf meyllərinin nəzərə alınması, elmi tədqiqatların prioritet istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi, dilçilik sahəsində dünyanın aparıcı elmi mərkəzləri ilə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi yolu ilə həyata keçirilməlidir. Azərbaycan dilinin tətbiqi, təbliği və tədrisi məsələlərinin uzlaşdırılması və təkmilləşdirilməsi, müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının Azərbaycan dilçiliyinə nüfuzunun gücləndirilməsində dilçi alimlərin iştirakının təmin edilməsi, ana dilimizin digər türk dilləri ilə müqayisəli tədqiqinin intensivləşdirilməsi, eyni zamanda, qədim dünya dilləri və mədəniyyətlərinin tədqiqinə yönələn yeni layihələrin işlənib hazırlanması daim diqqət mərkəzində saxlanılmalıdır. Azərbaycan dilinin lüğət tərkibinin və qrammatik normalarının sistemləşdirilməsi, dilin inkişafını və ədəbi dil normalarının qorunmasını təmin edən qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi, dil və nitq mədəniyyətinin yüksəldilməsi Azərbaycanda dil situasiyalarının və dil əlaqələrinin öyrənilməsi məsələləri də Dilçilik İnstitutunun qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir.

Məhəbbət Mirzəliyeva diqqətə çatdırıb ki, Dövlət Proqramından irəli gələn tapşırıq və vəzifələrin icra edilməsi məqsədilə institutun hazırladığı və geniş ictimaiyyətə təqdim etdiyi “Azərbaycan dilçiliyi müntəxəbatı” üçcildliyi bu istiqamətdə icra olunan ilk sanballı layihə kimi olduqca təqdirəlayiqdir. Bundan əlavə, Azərbaycan dilinin və dilçiliyin inkişafını təmin etmək məqsədilə institutda ciddi struktur dəyişiklikləri aparılıb, qədim dillər və mədəniyyətlər, monitorinq, kompyuter dilçiliyi, tətbiqi dilçilik, hind-Avropa dilləri, sosiolinqvistika və dil siyasəti kimi yeni şöbələr yaradılıb.

Alim qarşıda duran vəzifələrdən danışarkən qeyd edib ki, Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi inkişafı, tədrisi, lüğət ehtiyatının zənginləşdirilməsi, qrammatik quruluşunun qorunması, söz yaradıcılığı prosesinə nəzarətin gücləndirilməsi və nitq mədəniyyəti sahəsində kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi planlaşdırılır.

Bu məqsədlə institutun direktoru, akademik Tofiq Hacıyevin rəhbərliyi ilə bu elm müəssisəsində “Bütöv Azərbaycanın dialektoloji atlası” layihəsinin gerçəkləndirilməsinə başlanılıb. Layihə çərçivəsində müxtəlif bölgələri əhatə edəcək 5 atlasın yaradılması nəzərdə tutulub. Hazırda bu sahədə ilkin addımlar atılır, dialektoloji ekspedisiyalar həyata keçirilir.

Direktor müavini bildirib ki, mətbuat orqanlarında, televiziya və radio kanallarında, internet resurslarında və sosial şəbəkələrdə, reklam, afişa və elanlarda ədəbi dil normalarının pozulması hallarının qarşısını almaq, elmi, bədii və publisistik əsərlərin orijinaldan tərcüməsi, eləcə də filmlərin dublyajı sahəsində qüsurları aradan qaldırmaq üçün institutun monitorinq şöbəsinin də üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Son vaxtlar şöbə qeyd olunan sahələrdə Azərbaycan dilinin düzgün istifadəsinə nəzarətin gücləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirir.

Dilçilik sahəsində yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasının təkmilləşdirilməsi, dünya dilçilik elminin müasir inkişaf meyllərini nəzərə almaqla elmi tədqiqatların prioritet istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi, dilin inkişafı və tədrisi məsələlərinin uzlaşdırılması və təkmilləşdirilməsi məqsədilə institut dünyanın aparıcı elmi mərkəzləri ilə müqavilələr imzalayır, birgə əməkdaşlıq edir.

Alim qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi haqqında” müvafiq Sərəncamı ilə ayrılmış 2 milyon manat vəsait institutun müasir kompyuter avadanlığı ilə təmin olunmasına və bir sıra fundamental və monoqrafik əsərlərin yazılmasına təkan verib.

M.Mirzəliyeva ümummilli lider Heydər Əliyevin “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün təsis edilməsi haqqında” 2001-ci il 9 avqust tarixli Fərmanına əsasən hər il ölkəmizdə avqustun 1-i Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü kimi qeyd edilməsini dövlətimizin ana dilimizin saflığının qorunmasına və inkişafına diqqət və qayğısının əyani təzahürü kimi qiymətləndirib. Əlamətdar gün münasibətlə bütün həmkarlarını, bütövlükdə xalqımızı təbrik edən alim bu gün ömrünü özünün inkişaf dövrünü yaşayan Azərbaycan dilinin və dilçilik elminin yüksəlişinə həsr edən yaşlı alimlərimizə, eləcə də dilçiliyimizin sabahını etibar etdiyimiz istedadlı gəncliyimizə bu şərəfli yolda uğurlar arzulayıb.