Bakı, 2 dekabr, AZƏRTAC

Müharibələrin başvermə səbəbi kimi münaqişələr göstərilir, onların həll olunması üçün isə diplomatik vasitəçilik böyük önəm daşıyır. Münaqişələr uzun müddət davam etdikdə diplomatik danışıqlar və müzakirələr müəyyən müddətdən sonra ləngiməyə, nəhayət geri dönüşü olmayan həddə gəlib çıxır. Məhz belə hallar səbəbindən Azərbaycan 2020-ci ildə problemini - Qarabağın işğaldan azad edilməsini özü hərbi-siyasi yolla həll etdi.

Bu sözləri AZƏRTAC-a açıqlamasında Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin (STM) aparıcı məsləhətçisi Paşa Bayramov söyləyib.

1988-ci ildən başlayaraq 2020-ci ilə qədər Qarabağda davam edən vəziyyətin tarixi ədalətlə yekunlaşdığını xatırladan P.Bayramov deyib: “2020-ci ilin noyabrında Azərbaycan 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində nəhayət Qarabağın işğaldan azad edilməsi prosesini uğurla başa çatdırdı. Buna qədər isə 2000-ci illərdən məhz İkinci Qarabağ müharibəsinin başladığı günədək müxtəlif tərəflərin vasitəçiliyi ilə planlar cızılır, sülh yolu ilə həll yolu axtarılırdı. Bir sıra Qərb siyasətçiləri bu mövzuda Azərbaycanın nə qədər səylə çalışdığını yaxşı görürdü. Ermənistan isə hər vəchlə vaxtı mənasız yerə uzatmaq üçün müxtəlif təxribatlar törədir, qeyri-ciddi siyasi gedişlər edirdi. Hadisələrin necə sonlandığı isə nəinki erməni xalqına, bütün dünyaya gün kimi aydındır. Ermənistan Qarabağ məsələsinin özü üçün acı nəticələrlə başa çatmasının səbəbini məhz sülhdənqaçma tədbirlərində axtarmalıdır. Çünki atəşkəsin razılaşdırıldığı ilk gündən bəri erməni rəsmiləri mənasız cəhdlərlə sülhdən yayınır, bu istiqamətdə danışıqları sabotaj edir və dalana dirəyirdi. Sülhdən qaçmağın nəticəsində isə Ermənistan əvvəlcə 2020-ci ildə, daha sonra isə cari ilin sentyabrında ağır məğlubiyyətə uğradı. Vətən müharibəsindən sonrakı dövrlərdə Ermənistan məsələnin ciddiliyini necə tam qavramamışdısa, bu gün də etdiyi hərəkətlərlə sübuta yetirir ki, onlar hələ də lazımi dövlət siyasəti institutuna malik deyillər. Buna görə də Ermənistanın həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan müstəqil dövlət kimi siyasət yürütməməsinin səbəbini gərək erməni xalqı özü aydınlaşdırsın”.

O vurğulayıb ki, Ermənistan artıq iki dəfə “overtime” taktikasından istifadə edərək nəyə isə nail olmağa çalışıb. Hazırda Ermənistan Qərb dairələrindən mədət umur. Anlamaq lazımdır ki, Qərb hazırda Cənubi Qafqaza çox uzaqdır. Bu, təkcə coğrafi baxımdan yox, məhz Ukrayna-Rusiya müharibəsinin başlanğıcından indiyədək belədir. Beləliklə, ABŞ-ın və birmənalı olaraq kollektiv Qərbin Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin məntiqi sonluqla yekunlaşmasında və nəhayət sülhün bərqərar edilməsində maraqlı olmadığını görmək üçün siyasi yetkinliyə sahib olmaq kifayətdir.

“Cənubi Qafqazın problemləri elə bu məkanın öz sərhədləri daxilində, neytral bir ölkədə həllini tapsa, daha məntiqəuyğun olar. Buna görə də qonşu ilə sülhü uzaq Qərbdə imzalamaq ehtimalı ən azı indiki geosiyasi vəziyyətdə Azərbaycan üçün real görünmür. Ermənistan tərəfi anlamalıdır ki, sülh sazişinin vaxtının uzanması artıq iki dəfə onların əleyhinə işləyib. Rəsmi İrəvan üçüncü dəfə eyni səhvi təkrarlamaqla vəziyyəti, sadəcə, özü üçün çətinləşdirəcək.

Diplomatik müzakirələrdə qalib kimi diktə edən tərəfin də Azərbaycan olması normal haldır. Belə olan təqdirdə, qalibin təklifinə də ən azı danışıqlar masasının harada və necə olması baxımından hörmətlə yanaşılmalıdır. Təbii ki, bu, ancaq dövlətin institutlaşmış xarici siyasət ənənələri və konstruktiv beyinlərə sahib olması ilə mümkündür. ABŞ-ın son cəhdləri artıq onun regionda mövqeyinin daha da zəifləməsinə səbəb oldu. Gərginlik yüksək həddə olarkən ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinkenin zəngi və dialoqun konteksti hər şeyi göz önünə gətirdi. Digər tərəfdən isə ABŞ hakimiyyətinin “demokrat” partiyadaşları xarici siyasətdə mümkün nə qədər səhv varsa, onların hamısını etməklə məşğuldur. ABŞ XİN-in daxilində də təkcə Cənubi Qafqaz deyil, həmçinin Ukrayna-Rusiya, hətta Çin məsələsində necə davranmağın lazım olması haqqında sabit bir yol xəritəsinin yoxluğu A.Blinkenin son çıxışlarındakı ab-havasından hiss etmək olar. Buna görə də ABŞ özü də hazırda xarici siyasətdə “autsayder mövqeyi”ni inamla yerinə yetirməkdədir”, - deyə P.Bayramov vurğulayıb.