Tokio, 5 avqust (AZƏRTAC). Yaponiya hökumətinin qoşunların müəyyən şərtlər daxilində xaricdə istifadə olunmasına icazə verən qərarı “tarixi əhəmiyyətə” malikdir. Bu barədə Yaponiya Müdafiə Nazirliyinin avqustun 5-də dərc etdirdiyi illik hesabatda - “Ağ kitab”da deyilir.

Cari il iyulun 1-də qəbul olunmuş əlaqədar qətnaməyə əsasən, ölkənin və onun sakinlərinin azadlığına zərər verə biləcək, eyni zamanda “dost ölkələrə” qarşı yönəlmiş birbaşa təhlükə zamanı hərbi qüvvələrin xaricdə “minimum” tətbiqinə icazə verilir.

“Ağ kitab”da həmçinin göstərilir ki, Yaponiya Krımın Rusiyaya birləşdirilməsinə “gücün köməyi ilə status-kvonun dəyişdirilməsi cəhdi kimi baxır və bu, qlobal təhdid deməkdir”.

Sənəddə qeyd olunur ki, Yaponiya hökuməti “gücün vasitəsilə status-kvonun dəyişdirilməsi cəhdinə qlobal təhdid kimi baxır və bu, həm Asiya, həm də digər regionlar üçün ciddi nəticələrə gətirib çıxara bilər”.

Müdafiə Nazirliyinin hesabatında həmçinin Çinin Cənub-Çin və Şərqi-Çin dənizlərində hərəkətləri, o cümlədən ötən ilin noyabrında yeni hava hücumundan müdafiə zonasının elan edilməsi ilə bağlı narahatlıq da ifadə olunur. Yaponiya bunu “regionda gərginliyin artmasına və arzuolunmaz münaqişəyə aparan xüsusilə təhlükəli addım hesab edir”. Müdafiə Nazirliyinin məlumatına əsasən, Yaponiya 2013-cü ildə Rusiya Federasiyası və Çin Xalq Respublikasının hərbi təyyarələrinin yapon hava məkanına yaxınlaşması ilə əlaqədar 810 dəfə öz qırıcı təyyarələrini havaya qaldırmağa məcbur olub. Bu, 2012-ci ilin müvafiq göstəricisindən 243 dəfə çoxdur.

Sənəddə ABŞ hərbi qüvvələrinin Yaponiyada mövcudluğunun xüsusi əhəmiyyəti vurğulanır və bildirilir ki, hökumət ABŞ hərbi bazasının yerləşdiyi Okinava prefekturasının yükünü azaltmaq üçün lazım olan addımları atacaqdır.

Koreya Xalq Demokratik Respublikası tərəfindən raket sınaqları və bu ölkənin nüvə proqramı isə “Yaponiyanın milli təhlükəsizliyinə ciddi təhdid” kimi dəyərləndirilir.

Hakim koalisiya tərəfindən də bəyənilmiş sənəddə bəyan edilir ki, bundan sonra Yaponiyanın kollektiv müdafiə hüququndan istifadə etməsi qanunidir. Bu, hətta Yaponiyanın özünə qarşı təhlükə olmadığı təqdirdə belə, qoşunlara “dost ölkələri” müdafiə etmək üçün hərbi əməliyyatlara qoşulmağa icazə verir. Konstitusiyanın indiyə qədər mövcud olmuş interpretasiyası bunu qadağan edirdi.

Eyni zamanda sənəddə qeyd edilir ki, “Yaponiya ilə sıx münasibətlərdə olan ölkənin” müdafiəsi məqsədilə hərbi qüvvələrdən minimal səviyyədə və artıq digər çıxış yolu qalmadığı təqdirdə istifadə edilməlidir. Bu zaman Yaponiya dövlətinin özünün mövcudluğu və ölkə əhalisinin həyatı və azadlığı üçün də ciddi təhlükə olmalıdır.

Qətnamədə həmçinin yapon silahlı qüvvələrinə xaricdə BMT qüvvələri tərkibində iştirakı zamanı tətbiq edilən məhdudiyyətlər də aradan qaldırılır. Əvvəllər BMT qüvvələri tərkibində olan yapon əsgərlərinə silahdan istifadəyə icazə verilmədiyi halda indi bu, ləğv edilir.

Hərbi qüvvələrin “boz zonalar” adlandırılan vəziyyətlərdə rəqibin yarımhərbi və ya hərbiləşdirilmiş birləşmələrinə qarşı imkanları da genişləndirilir.

Yaponiya Konstitusiyasında göstərilir ki, ölkədə quru, dəniz və hərbi-hava qüvvələri yaradılmayacaqdır. Lakin Əsas qanunun yeni şərhinə görə, Yaponiya BMT-nin üzvü kimi özünümüdafiə hüququna malikdir. Məhz bu rəsmi Tokioya Özünümüdafiə Qüvvələri adı altında hərbi potensiala malik olmaq şəraiti yaradır.

Qətnamənin qəbulu ilə bağlı Yaponiyanın Baş naziri Şinzo Abenin xüsusi mətbuat konfransı keçirəcəyi gözlənilir. Mətbuat konfransında söhbət ilk növbədə qəbul edilmiş yeni sənəddən və Yaponiya hökumətinin qeyd olunan istiqamətdə siyasətindən gedəcəkdir.

Vüqar Ağayev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Tokio