Bakı, 15 fevral, AZƏRTAC

AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu və Özbəkistanın Azərbaycandakı səfirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə Mərkəzi Elmi Kitabxanada “Əlişir Nəvai və Zahirəddin Məhəmməd Babur” mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib.

İnstitutdan AZƏRTAC-a bildirilib ki, konfransı açan AMEA-nın prezidenti akademik İsa Həbibbəyli Azərbaycan-Özbəkistan elmi-ədəbi əlaqələrinin inkişafından danışıb, iki ölkənin tarixi köklərinin, mədəniyyətinin, dilinin, ədəbiyyatının bir-birinə yaxın olduğunu bildirib. O, 10 ildən çoxdur ki, AMEA-da Əlişir Nəvai və Zahirəddin Məhəmməd Babur yaradıcılığına həsr olunan birgə silsilə tədbirlərin keçirildiyini, özbək ədəbiyyatı klassiklərinin irsinin geniş tədqiq edildiyini diqqətə çatdırıb.

Akademik İsa Həbibbəyli fevralın 14-də Milli Məclisdə keçirilən andiçmə mərasimində dövlətimizin başçısının Türk dünyası ilə Azərbaycan Respublikasının əlaqələri haqqında irəli sürdüyü fikirləri xatırladıb. Qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyev andiçmə mərasimində “Bizim ailəmiz Türk dünyasıdır. Bizim başqa ailəmiz yoxdur. Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün prioritetdir”, - deyərək Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan bütün ölkələrlə qardaşlıq münasibətlərinin olduğunu və ölkəmizin siyasətinin Türk Dövlətləri Təşkilatını gücləndirməkdən ibarət olduğunu vurğulayıb.

Hazırda Türk Dövlətləri Təşkilatının öz coğrafiyasını genişləndirməkdə olduğunu söyləyən akademik İsa Həbibbəyli bu təşkilatın Ağsaqqallar Şurasının, Türk Universitetlər Birliyinin, Qadınlar Birliyinin yaradıldığını bildirib. O, Türk Dövlətləri Təşkilatının elmi heyətinin da yaxın gələcəkdə formalaşdırılmasının zəruriliyini qeyd edib.

Alim Özbəkistanla davam edən elmi əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsinin önəmini vurğulayaraq, Ədəbiyyat İnstitutunda özbək ədəbiyyatının araşdırılması üçün Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin, həmçinin Əlişir Nəvai Ədəbiyyatşünaslıq Mərkəzinin fəaliyyət göstərdiyini diqqətə çatdırıb. Bundan başqa, Əlyazmalar İnstitutunda yaradılan Türk əlyazmaları və Şərqşünaslıq İnstitutunda yaradılan Türk ölkələri ilə əlaqə şöbələrinin Türk dünyasının görkəmli nümayəndələrinin yaradıcılığının öyrənilməsinə xidmət göstərdiyini bildirib.

“Böyük dövlətçilik ənənəsi olan Özbəkistan dünyaya Əlişir Nəvai, Zahirəddin Məhəmməd Babur kimi görkəmli şəxsiyyətlər bəxş etmişdir”, - deyən AMEA prezidenti Baburun dünyaca məşhur “Baburnamə” əsərinin Özbəkistanın dövlətçilik prinsiplərini, dövlətçilik tarixini ədəbiyyat dili ilə ifadə edən nadir əsərlərdən olduğunu diqqətə çatdırıb. O, həmçinin Əlişir Nəvainin “Xəmsə”sinin türk dilində yazılmış ilk “Xəmsə” əsəri kimi Türk dünyasına böyük töhfə verdiyini vurğulayıb.

Akademik İsa Həbibbəyli dövlətimizin başçısının “Dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin 530 illiyinin qeyd edilməsi haqqında” 2024-cü il 25 yanvar tarixli Sərəncamına diqqət çəkib. Əlavə edib ki, Əlişir Nəvaini özünün müəllimi hesab etmiş Məhəmməd Füzuli onun yaradıcılığından ciddi dərəcədə təsirlənmişdi. Əlişir Nəvai təkcə özbək xalqının deyil, Türk dünyasının qüdrətli sənətkarıdır.

O, “Əlişir Nəvai və Zahirəddin Məhəmməd Babur” konfransını ortaq mədəniyyətimizi qiymətləndirməyə meydan açan əhəmiyyətli tədbir kimi səciyyələndirib, elmi konfransın işinə uğurlar arzulayıb.

Daha sonra AMEA rəhbəri 1926-cı ildə azərbaycanlı rəssam Əzim Əzimzadə tərəfindən çəkilən və yaxın günlərdə Əlyazmalar İnstitutunun fondundan tapılan Məhəmməd Füzulinin nadir fotosunu Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetindəki Məhəmməd Füzuli adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə hədiyyə etmək üçün səfirə təhvil verib.

Özbəkistanın Azərbaycandakı səfiri Bahrom Aşrafxanov son illərdə Əlişir Nəvai və Zahirəddin Məhəmməd Baburun zəngin yaradıcılıq irsinin öyrənilməsi, onların ölməz əsərlərinin ölkəmizdə və xaricdə təbliği, xatirələrinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində bir sıra işlərin görüldüyünü söyləyib. Bildirib ki, müstəqillik illərindən başlayaraq təkcə Özbəkistanda deyil, Fransa, Belçika, Yaponiya, Koreya, Rusiya, ABŞ, Almaniya, Qazaxıstan və Azərbaycanda Əlişir Nəvainin yaradıcılığına həsr olunmuş çoxsaylı beynəlxalq konfranslar keçirilməkdədir.

Səfir Bakı şəhərində Əlişir Nəvainin heykəlinin ucaldılmasını qardaş ölkənin özbək şairinin xatirəsinə ehtiramının ifadəsi olduğunu deyib. Vurğulayıb ki, Əlişir Nəvainin müəllimi Nizami Gəncəvinin heykəlinin Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə ucaldılması da iki ölkə arasındakı birlik və qardaşlıq əlaqələrindən xəbər verir.

Bəhram Aşrafxanov Zahiriddin Məhəmməd Baburun da dünya elminin və incəsənətinin inkişafına təsir edən böyük şəxsiyyətlərdən biri olduğunu bildirib: “Babur erkən yaşlarından o dövrdə bir sıra ölkələrin hökmdarları ilə sıx hərbi-siyasi əlaqələr təsis etmişdir. Onların arasında Azərbaycan xüsusi yer tutur və “Baburnamə”də Azərbaycanın adı dəfələrlə çəkilir”.

Çıxışının sonunda səfir konfransın iki qardaş ölkənin elmi-mədəni əlaqələrinin inkişafına töhfə verəcəyinə əminliyini ifadə edib.

Konfransda AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun direktoru akademik Teymur Kərimli çıxış edərək Azərbaycan-Özbəkistan xalqının qədim və zəngin ədəbiyyat ənənələrinə malik olduğunu söyləyib. O, dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin Əlişir Nəvaini ən böyük sənətkarlardan biri hesab etdiyini bildirib. Həmçinin türk dövlətinin sərkərdəsi və şairi olmuş böyük tarixi şəxsiyyətlər Zahirəddin Məhəmməd Babur və Şah İsmayıl Xətainin münasibətlərindən danışıb.

Konfransda Ədəbiyyat İnstitutunun Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Almaz Ülvi Binnətova “Zahirəddin Məhəmməd Babur yaradıcılığında Əlişir Nəvai izləri” mövzusunda məruzə edib.

Daşkənd İctimai Elmlər Universitetinin professoru Sultanmurad Alim “Babur - nəvaişünas”, Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin baş müəllimi Gülbahar Aşurova “Bir əsrin iki mütəfəkkiri: Nəvai və Babur”, Özbəkistan Ədəbiyyat, Dil və Folklor İnstitutunun direktor müavini Maqsud Asadov “Əlişir Nəvai yaradıcılığında “Təb” motivi”, Kokand Universitetinin professoru Zeba Qalibova “Siracəddin Səyyidin “Yüz ah Zahirəddin Məhəmməd Babur” dastanı haqqında” mövzularında məruzələrlə çıxış ediblər.

Həmçinin Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşlarının “Nəvainin fars divanında Nizami Gəncəvi poeziyasının ənənələri”, “Azərbaycan lirik şeirində Nəvai təsirinin təzahür formaları”, “Nizami Gəncəvi və Nəvainin “Leyli və Məcnun” poemalarında faciəvi eşq mövzusu: müqayisəli elmi təhlil”, “Nəvai “Xəmsə”sində bədii çevrilmə” mövzularında məruzələri dinlənilib.