Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi

ORDU

İdrak savaşlarının təzahürləri və fəsadları - MƏQALƏ

İdrak savaşlarının təzahürləri və fəsadları - MƏQALƏ

Koqnitiv müharibələrdən qorunmanın ən səmərəli üsulu milli-mənəvi dəyərləri özündə ehtiva edən milli koqnitiv müdafiə düşüncə tərzinin formalaşdırılmasıdır

Bakı, 13 yanvar, AZƏRTAC

Ehtiyatda olan polkovnik-leytenant, hərbi jurnalist İsa İsmayılov və tərcüməçi, publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Nadiyə Qafarova “İdrak savaşlarının (Koqnitiv müharibələr) təzahürləri və fəsadları” adlı məqalə hazırlayıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.

Hipnoz insan beyninə təsirin praktiki, görünən vasitə və metodu kimi çox qədim zamanlardan mövcuddur. Müasir dövrün, hətta gələcəyin İdrak savaşları - Koqnitiv müharibələr isə insan beyninin, zehnimizin gizli, gözlə görünməyən düşməni olan texnohipnozdur. Bu, Azərbaycanın bir zərb-məsəlində deyildiyi kimi “pambıqla baş kəsməyə” bənzəyir.

İdrak əməliyyatlarının fəsadlarının daxili aləmimizə, düşüncələrimizə sirayət etdiyini, bizləri təsiri altına saldığını anlayanda artıq gec olur. Bizi “tərəqqinin hipnozuna” salanlar məqsədinə nail olmayınca, bəzən hətta istədiyinə nail olandan sonra da hiss etmirik. İdrak savaşlarının uğur qazanmasını isə texnoloji tərəqqi, informasiya manipulyasiyaları təmin edir.

Zəka uğrunda savaşlar artıq boş xəyal deyil, müasir dünyanın reallığı, ən böyük çağırış və təhdidlərindəndir. İnsan beyinlərinə təsir etməyə hesablanmış xüsusi layihələr uşaqların və gənclərin tərbiyəsinə daha həssaslıqla yanaşmanı tələb edir. Psixoloji əməliyyatlar, insan zehni ilə manipulyasiyalar bir növ həkimin təyin etdiyi bağlı kapsul şəklində olan həblər kimidir. Biz ancaq qabığı, bağlamanı görürük, içində nə olduğundan bixəbərik, yaxud təlimatda nə yazılıbsa onu oxuyub, agah oluruq. Ancaq tədricən də olsa, gec-tez İdrak savaşlarının psixoloji mexanizmlərinin təsirini mütləq hiss edirik.

Xüsusi olaraq qeyd etmək istəyirik ki, yeni texnologiyaların inkişafı, kompüter proqramlarının ildən-ilə təkmilləşdirilməsi, süni intellektin və neyroşəbəkənin geniş tətbiqi zamanla insan idrakına, psixologiyasına təsir imkanlarının sərhədlərini təsəvvür edə bilməyəcəyimiz dərəcədə genişləndirir.

Hegemon güclərin, dünya miqyaslı siyasi aktorların dəstəyi ilə mətbuat və qlobal internet şəbəkəsi üzərindən aparılan, lakin ilk baxışdan ziyansız görünən təbliğat sayəsində maraq dairəsində olan xalqın milli-mənəvi dəyərləri silinir və uydurma dəyərlərlə əvəz olunur. Doğru xəbərlərlə yanaşı, sistematik olaraq o qədər təhrif edilmiş məlumatlar yayılır ki, zaman keçdikcə insanlar nəyin doğru, nəyin yalan olduğunu seçməkdə çətinlik çəkirlər. Müəyyən müddətdən sonra bu təsirlərə məruz qalan insanlar hətta doğru olan, rəsmi təsdiqi tapmış məlumata belə şübhə ilə yanaşır, oxuduğunun içində mütləq nə isə “şübhəli məqamlar” axtarır. Nəticədə təsir obyekti olaraq seçilmiş insan təbəqəsinin daxilində çaşqınlıq, inamsızlıq, etibarsızlıq dərin köklər salır. Zaman keçdikcə böyüməkdə olan nəslin zehni və psixologiyası ilə istənilən səviyyədə asan manipulyasiya edilməsinə zəmin yaranır.

Xəstəliklərdən və virus epidemiyalarından da ictimai-sosial psixoloji təsir metodu olaraq geniş istifadə edilir. Bunlara misal olaraq koronovirus pandemiyası dövründə həyata keçirilən informasiya hücum əməliyyatlarını göstərmək olar. Düşünürük ki, zaman keçdikcə bu metodların təsirini öz üzərində hiss edən insanlar nə demək istədiyimizi aydın anlayacaq.

Bununla bağlı diqqət çəkmək istədiyimiz daha bir məqam isə son vaxtlar geniş yayılmış tarixi mövzularda çəkilən filmləri göstərmək olar. Artıq bu tip filmlər faktlara söykənərək deyil, yaradıcı kollektivin xəyal məhsulu olaraq lentə alınır. Bir tarixi fakt və ya tarixi qəhrəman tamamilə fərqli rakurslarda təqdim edilir ki, artıq həmin qəhrəmanın, yaxud da tarixi hadisənin həqiqət olub-olmadığına şübhə yaranır. Beləliklə, insanlar arasına inamsızlıq toxumları səpələnir və nəticə olaraq xalq öz tarixi köklərindən qoparaq uzaqlaşır. Hesab edirik ki, bu məqama xüsusi diqqət yetirilməlidir.

Tarix boyu insanlar təklikdə, yaxud toplumlar halında maraqların təmin edilməsi naminə qanlı savaşlar aparıblar. Ənənəvi döyüş əməliyyatları zamanı tərəflər savaş meydanında daha çox bir-birini fiziki cəhətdən məhv etməklə qələbəyə nail olurdular. İnformasiya texnologiyalarının inkişafı sayəsində isə hazırda savaşların fərqli, heç bir etik-mənəvi qanunlara sığmayan, hüquqi normativlərə məhəl qoymayan yeni forma və metodları meydana gəlir. Sülh, təhlükəsizlik, insanların rifah halının daha da yaxşılaşmasına xidmət üçün yaradılmış yeniliklərin, eyni zamanda, hərb elmində də geniş tətbiqi gərəkli vasitə kimi artıq zamanın tələbi və diktəsi olaraq böyük canfəşanlıqla təbliğ edilir, insanların zehninə yeridilir. İdrak savaşları üçün psixoloji əməliyyatlar hazırlayan mərkəzlər açıq şəkildə informasiya manipulyasiyaları vasitəsilə insanların beyinlərinə yeridir ki, qarşı tərəfi məğlub edərək maraqları təmin etmək üçün bütün metod və vasitələr keçərlidir, mənəviyyat ikinci plandadır, əsas odur nəticə olsun.

Bütün döyüş əməliyyatları kimi, İdrak savaşlarının da strateji və əməliyyat məqsədləri, müxtəlif mərhələləri, fərqli icra texnologiyaları mövcuddur. Müasir dövrdə bu növ döyüş əməliyyatları müharibə elan edilmədən həyata keçirilsə də, nəticələri dərhal özünü büruzə vermir. Zamanla geri dönüşü mümkün olmayan təsir göstərməklə, təsəvvürə sığmayan, dağıdıcı fəsadlara gətirib çıxarır.

Klassik müharibələrdə hər şey aydın idi - qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaq, düşməni döyüş meydanında məğlubiyyətə uğratmaq. Koqnitiv müharibələr zamanı isə tam fərqli olaraq, insanları ayaqda tutan, düzgün qərarlar verməyə sövq edən əsasların məhv edilməsini, arzu olunan zəruri düşüncə və davranış tərzlərini təmin etmək üçün onların şüuruna, düşüncələrinə, zehninə təsir etmək üsulları “döyüş meydanına yeridilir”.

Bildiyimiz kimi, insan resurslarını, ordunu, texnikanı və zədələnmiş infrastrukturu qısa zamanda bərpa etmək mümkündür. Lakin İdrak savaşları nəticəsində insan beyninin aldığı xəsarətləri, dünyagörüşünün mənfi istiqamətdə təkamülünü geri qaytarmaq, bərpa etmək əsla mümkün deyil. Ən faciəli hal da odur ki, bu savaşların qurbanları zaman keçdikcə artıq özlərini tam haqlı hesab edir və düşdükləri girdabdan çıxmaq, ziyanlı yoldan dönmək istəmirlər, yaxud da bacarmırlar, bu da bədii filmlər, seriallar, əyləncəli proqramlar, “fantastik” imkanlar vəd edən mərc yarışları, kompüter oyunları, cizgi filmləri vasitəsilə beyinlərə yeridilən sublematik mesajların fəsadlarıdır. Bu formada icra edilən psixoloji əməliyyatların kütləviliyi rəqib seçilən dövlətin daxildən darmadağın edilməsinə, insanların milli-mənəvi dəyərlərinin və dünyagörüşünün zərərli ünsürlərlə əvəz edilməsinə, cəmiyyətdə etirazların yüksəlməsinə, xalqların düşmən “cəbhələrə” parçalanmasına və misilsiz çaşqınlıq yaradılmasına imkan verir. Belə əməliyyatları planlaşdıranlar başqasıdırsa, yadlardırsa, döyüş meydanında eyni toplumun insanları düşmən olaraq özü ilə savaşmaq məcburiyyətində qalacaq.

Ustalıqla təşkil edilmiş belə əməliyyatlar sayəsində rəqib ölkənin daxilinə ordu qüvvələri yeritmədən, xüsusi təyinatlı əməliyyatlar planlaşdırılmadan, sadəcə, ölkənin daxilindəki müəyyən narazı, eləcə də manipulyasiyaya asan uğradıla bilən qüvvələri istiqamətləndirməklə niyyətə çatmaq və qələbə əldə etmək mümkündür. Hətta “yumşaq güc tətbiqi” adlandırılan psixoloji əməliyyatlar sayəsində maraq dairəsində olan sabitlik hökm sürən istənilən ölkədə belə qısa müddət ərzində narazı, etirazçı, müxalif təbəqənin yaradılması və istənilən hərəkətlərə təhrik edilməsi də mümkündür. Buna son bir neçə il ərzində koqnitiv müharibə əməliyyatları, psixoloji əməliyyatlar, hibrid müharibələr sayəsində mümkün olmuş “Ərəb baharı” və uğursuzluqla nəticələnən “Narıncı inqilab” kimi dünyada baş verən bəzi silahlı münaqişələri misal göstərmək yetərlidir.

Qarşıdurmanı düşmənin simvolik meydanına, yəni, əhalinin beyinlərinə, qəlblərinə köçürməklə insanların müqavimət iradəsini qırmaq, çaxnaşma salmaq və dünyanın dəyərlər mənzərəsini məqsədlərə uyğun yenidən formalaşdırmaq - müasir xüsusi əməliyyat mərkəzlərinin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən bəziləri, ən sadələri məhz bu sadaladıqlarımızdır.

Ortamüddətli perspektivdə bu tip savaşların planı ölkə vətəndaşlarının davranış normalarına təsir etməklə, hakimiyyətə inamı sarsıtmaqla, cəmiyyəti parçalamaqla, əhali arasında çaşqınlıq yaratmaqla qısa müddət ərzində qarşıya qoyulmuş hədlərə çatmağı, məqsədlərə nail olmağı nəzərdə tutur. Bunun üçün informasiya və psixoemosional komponentlərin istifadəsi biliklərin, faktların və məlumatların məzmununun dəyişdirilməsini nəzərdə tutur. Dezinformasiya və anlayışların dəyişdirilməsinin əsas istiqamətləri və vasitələri xəbərlərin, analitik-sosioloji məlumatların, ali təhsil müəssisələrində, məktəblərdə təlim proqramlarının və gənclərin müstəqil həyatda maraq dairəsinin daim nəzarətdə saxlanmasını özündə ehtiva edir. Məhz bu amillər nəzərə alınaraq əməliyyat planları hazırlanır, psixoemosional komponentlər seçilir. Tətbiq edilən həmin komponentlərin təsirli olması üçün şüurun, əhvali-ruhiyyənin və duyğuların manipulyasiyasından geniş istifadə edilir.

Düzdür, tarixdə baş vermiş, klassik müharibələr zamanı da düşmənə psixoloji təsir etmək üçün müəyyən addımlar atılıb. Lakin bütün bu vasitələr əsasən qısa dövr və döyüşün getdiyi zaman çərçivəsində icra edilib. “İdrak savaşı” əməliyyatları isə uzunmüddətli perspektivlər nəzərdə tutularaq həyata keçirilməklə böyük bir zaman kəsiyini, hətta böyüməkdə olan bir nəsli belə əhatə edə bilir. Psixoloji əməliyyat anlayışları, onun icra mexanizmi və vasitələri əsaslı şəkildə XX əsrdə meydana sürülüb və geniş tətbiq edilməyə başlanıb. Müxtəlif nəşrlər, çap məhsulları, bədii və cizgi filmləri, rəsm əsərləri, komikslər, ədəbi-bədii əsərlərdən bu məqsədlər üçün son 100 il ərzində geniş istifadə olunurdu.

İdrak savaşları dövləti və cəmiyyəti ayaqda tutan insanların beynini, zehnini zəhərləyən gizli düşmənidir. Hesab edirik ki, bu istiqamətdə daha böyük işlər görülməli, daha qəti addımlar atılmalıdır.

Koqnitiv müharibələrdən qorunmanın ən səmərəli üsulu milli-mənəvi dəyərləri özündə ehtiva edən milli koqnitiv müdafiə düşüncə tərzinin formalaşdırılmasıdır. Bu məqsədlə uzun illərə, eləcə də ortamüddətli perspektivlərə hesablanmış islahatlar həyata keçirilməli, insanlarımızın yad ünsürlərdən qorunması naminə daha böyük və səmərəli layihələr icra olunmalıdır.

Xəbəri sosial şəbəkələrdə paylaşın

Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin

Azərbaycanla Özbəkistan arasında müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlığa dair Yol xəritəsi imzalanıb

Azərbaycan silahları “IDEX-2025” sərgisində nümayiş olunur

OANA-nın növbəti Baş Assambleyasının keçiriləcəyi yer və tarix məlum olub

Misli Premyer Liqası: “Səbail” - “Sabah” oyununda qapılara qol vurulmayıb

Səfir Yaşar Əliyev etimadnaməsini Çexiya Prezidentinə təqdim edib

BDU ilə Türkiyənin Kırşehir Ahi Evran Universiteti əməkdaşlıq edəcək

Rusiya və ABŞ nümayəndələri əməkdaşlıq, Ukraynada vəziyyət və prezidentlərin görüşü məsələlərini müzakirə edəcəklər

Omanın Şura Məclisinin sədri: Asiya Parlament Assambleyasının Bakı sessiyası təşkilatın gələcək fəaliyyətinə mühüm töhfələr verəcək

Almaniya şəhərləri artan xərclər və zəif iqtisadiyyat səbəbindən çətinliklərlə üzləşib ARAŞDIRMA

Ruben Vardanyanın təqsirləndirildiyi cinayət işinin məhkəmə baxışı davam etdirilib

Ukrayna Prezidenti sabah Türkiyəyə rəsmi səfər edəcək

Mir Cəlal Paşayevin “Füzuli sənətkarlığı” əsərinin ərəb dilində nəşrinin təqdimatı keçirilib

Asiya İnkişaf Bankı ilə dövlət-özəl tərəfdaşlığı layihələrinə dair təkliflər müzakirə olunub

47 dövlət qurumu nəticəəsaslı büdcə mexanizminin tətbiqi potensialının gücləndirilməsi təlimlərinə cəlb edilib

Ötən il Azərbaycanda 50 minə yaxın cütlük nikaha daxil olub

Qazaxıstan və Macarıstan “Dostluq” boru kəməri ilə neftin sınaq nəqlinə dair razılığa gəlib

AMEA-da Qazaxıstan parlamentinin deputatları ilə görüş olub

Ötən il Azərbaycanda 100 mindən çox körpə doğulub

ADPU-da magistrantların təcrübə prosesinə start verilib

Azərbaycan mobil internetin sürətinə görə bir pillə irəliləyib

Daha bir neçə avtobus marşrutları üzrə müsabiqələrin qalibləri açıqlanıb

İranın vitse-prezidenti: Xəzər regionu Asiya və Avropa dövlətləri üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır

Baş nazir Əli Əsədov İrana işgüzar səfər edib

Bu ilin yanvar ayında yük və sərnişindaşımaların həcmi artıb

® “Azercell” qadınların təhsil imkanlarını genişləndirən layihəyə dəstək olub

Azərbaycanda əhalinin sayı açıqlanıb

Ötən ay Azərbaycanın xarici ölkələrlə ticarət dövriyyəsi 5 milyard dolları ötüb

Beynəlxalq İnformatika Olimpiadasının və SASMO-nun prezidentləri MEK-lə tanış olublar

Şair-qəzəlxan Əliağa Vahidin 130 illiyi qeyd olunub

Ədəbiyyat Muzeyində Beynəlxalq Ana Dili Gününə həsr olunan ədəbi-musiqili tədbir keçirilib

Azərbaycan cüdoçuları Avropa Kubokunu 10 medalla başa vurublar

Premyer Liqa: “Kəpəz” – “Şamaxı” matçında heç-heçə qeydə alınıb

ADAU ilə Kırşehir Ahi Evran Universiteti arasında əməkdaşlıq imkanları müzakirə olunub

Xocavənd sakini: Qaradağlı faciəsi qurbanlarının qisası alınıb

Probasiya məmurları üçün silsilə təlimlərə başlanılıb

Azərbaycanın Suriyadakı səfirliyi fəaliyyətini bərpa edib

Kiyev və Əbu-Dabi ukraynalıların Rusiya əsirliyindən geri qaytarılmasını müzakirə ediblər

Paytaxtın dörd rayonunda təbiətə 131 min manatdan çox ziyan vurulub

Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti növbəti beynəlxalq müsabiqədə mükafata layiq görülüb

UNEC ilə Türkiyənin Kırşehir Ahi Evran Universiteti arasında memorandum imzalanıb

Azərbaycan klubu iki basketbolçu ilə yollarını ayırıb

AMEA-da sinqapurlu alimlərlə görüş olub

Məktəb psixoloqları da sertifikatlaşdırma prosesinə cəlb olunmalıdır - ekspert

Donald Trampın qələbəsi Macarıstanda iqtisadçıları ruhlandırıb

Çimərlik voleybolu üzrə Azərbaycan millisi beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazanıb

A.M.Qasımovun Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Mətbuat katibi vəzifəsindən azad edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

Azərbaycan yığmasının yeni baş məşqçisi: Hədəfimiz qadın boksunun inkişafına töhfə verməkdir

Naxçıvan Dövlət Universitetində yaz semestrinin ilk dərslərini şəhid ailələri və qazilər tədris edib

Azərbaycan Universitetində magistratura proqramlarının hazırlanmasına dair müzakirə aparılıb

“Nağıllar aləmində” yenidən səhnədə

Millinin baş məşqçisi: İranla matçda komandamız istədiyimizi ortaya qoya bildi

BMU-da Respublika Fənn Olimpiadasının yarımfinal mərhələsi keçirilib

Naxçıvanda qeydiyyata alınan VÖEN sayı 6,7 faiz artıb

İnternet informasiya resurslarında qumar oyunları təşkil edənlər məsuliyyətə cəlb olunub

Qaradağlı faciəsinin şahidi: O dəhşətli günlər yaddaşımdan heç zaman silinməyəcək

Əfqanıstanda 170 cütlük kütləvi toy mərasimi keçirib

® “NEQSOL Holding” Azərbaycanda ən iri vergi ödəyiciləri sırasında

Rəssam Milena Nəbiyeva: Ornamentlər Azərbaycan xalqının özünəməxsus müqəddəs yaddaşıdır

Ankarada 3,5 maqnitudalı zəlzələ olub

Azərbaycanla Tacikistan arasında fövqəladə hallarla mübarizə sahəsində əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə olunub

Horadiz-Ağbənd dəmiryol xəttində ikinci tunelin qazma işləri yekunlaşıb

Vergi xidmətinin 25 illiyi qeyd edilib

Ötən il gəmi-bərələrlə daşınan sərnişin sayı 20 faiz artıb

ANAMA: Ötən həftə 935,6 hektar ərazi mina və partlamamış hərbi sursatdan təmizlənib

BANM müəllimləri Bolqarıstanda mühazirələr oxuyacaqlar

Koçaryan: Ermənistanı Avropa İttifaqında heç kim gözləmir

ADU və Portsmut Universitetindən magistrlərə ikili diplom imkanı

Üzeyir Hacıbəylinin 140 illik yubileyi ilə əlaqədar Özbəkistanda konsert təşkil olunacaq

Sahibə Qafarova: Azərbaycan və Belarus parlamentləri beynəlxalq təşkilatlarda uğurla əməkdaşlıq edir

Mühəndislikdə müasir texnologiyalar, süni intellekt və beynəlxalq elmi əməkdaşlıq müzakirə olunub

“Beşiktaş” kapitanı ilə müqavilənin müddətini uzadıb

İranlı nazir: Şimal-Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin əvvəli Bəndər Abbas limanı, şimal nöqtəsi isə Astaradır

“İrşad” elektronika mağazaları şəbəkələri arasında Azərbaycanın ən çox vergi ödəyən şirkəti olub

Türkiyənin hakim partiyası qarşıdakı illər üçün prioritetləri müəyyənləşdirəcək

Qaradağlı faciəsi qurbanlarının xatirəsi anılıb VİDEO

Etnadakı aktivlik hava nəqliyyatına mənfi təsir göstərib

Elm Fondu 2025-ci il üzrə Gənc Alim və Tədqiqatçıların 9-cu qrant müsabiqəsini elan edir

Nəsirəddin Tusi irsinə həsr olunmuş tədbir keçirilib

Vyanada ATƏT Parlament Assambleyasının 24-cü qış sessiyası keçiriləcək

Naxçıvanda Vergi ödəyicilərinə xidmət mərkəzlərində göstərilən xidmətlərin sayı artıb

Media: Trampın ticarət siyasəti qızılı ən perspektivli aktivə çevirib

Məhkəmə qərarları ilə müsadirə olunmuş narkotik vasitələr məhv edilib

Misirdə binanın çökməsi nəticəsində 10 nəfər ölüb, 8 nəfər yaralanıb

Azərbaycanlı futbolçu “Real Madrid”in ulduzunu öz kumiri hesab edir - MÜSAHİBƏ

Vəhşi heyvanlar arasında quduzluq xəstəliyinə qarşı növbəti peyvəndləmə aparılır

Azərbaycan Elm Fondu 2025-ci ilin Əsas Qrant Müsabiqəsini elan edir

Ali Məhkəmə: Vərəsə miras qoyanın borclarının mirasdan çox olduğunu sübut etməlidir

Londonda “BAFTA 2025” kino mükafatının qaliblərinin adları açıqlanıb

Qida sənayesi ilə bağlı müxtəlif terminlərin Azərbaycan dilinə tərcüməsi məsələsi müzakirə edilib

Azərbaycan ilə Gürcüstan arasında nəqliyyat sahəsində əməkdaşlıq müzakirə olunacaq

Moskva və Vaşinqton iqtisadi əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə edəcəklər

TASS agentliyi OANA-nın Baş Assambleyasına ev sahibliyi edəcək

Qazaxıstan Xəzər Boru Kəməri Konsorsiumu tərəfindən qazax neftinin ixracına məhdudiyyət olmadığını bildirib

Azərbaycan millisi İnkişaf Kubokunda ilk qələbəsini qazanıb

Kənd təsərrüfatı naziri Şamaxı və Ağsuda şərab istehsalı müəssisələrində və heyvandarlıq təsərrüfatında olub

Türkiyə parlamentində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi anılacaq

“Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində, Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində, “Azərbaycan Respublikasının Konsul Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında”, “Sosial sığorta haqqında”, “Dövlət qulluğu haqqında”, “Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndəliklərində və konsulluqlarında xidmət keçən diplomatik xidmət əməkdaşlarının və inzibati-texniki xidməti həyata keçirən şəxslərin dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında” və “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il 27 dekabr tarixli 110-VIIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və bununla əlaqədar Azərbaycan Respublikası Prezidentinin bəzi fərmanlarında dəyişiklik edilməsi haqqında
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində, Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində, “Azərbaycan Respublikasının Konsul Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında”, “Sosial sığorta haqqında”, “Dövlət qulluğu haqqında”, “Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndəliklərində və konsulluqlarında xidmət keçən diplomatik xidmət əməkdaşlarının və inzibati-texniki xidməti həyata keçirən şəxslərin dövlət icbari şəxsi sığortası haqqında” və “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikasının Qanunu

“Diplomatik xidmət haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il 27 dekabr tarixli 109-VIIQ nömrəli Qanununun tətbiqi və bununla əlaqədar Azərbaycan Respublikası Prezidentinin bəzi fərmanlarında dəyişiklik edilməsi barədə
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

Diplomatik xidmət haqqında
Azərbaycan Respublikasının Qanunu