AZƏRTAC Orta Dəhlizin Şərq başlanğıc nöqtəsində

Pekin, 25 yanvar, AZƏRTAC

Ötən ilin noyabrında Çin-Avropa yük qatarlarının sayı 100 minə çatdı. “Çin Dövlət Dəmir Yolu Qrupu” Çin ilə Avropa arasında həm yük qatarlarının sayının, həm də daşınan yüklərin həcminin ildən-ilə çoxaldığını açıqlayıb.

Çin ilə Avropa arasında dəmir yolu ilə yükdaşımalara 2011-ci ildən başlanılıb. Bu istiqamətdə yüklər əsasən Şimal marşrutu ilə daşınsa da, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti istifadəyə verildikdən sonra Şərqlə Qərb arasında yüklərin daşınmasında yeni alternativlər yaranıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başlamasından sonra Şimal xətti üzrə dəmir yolu xəttində yaranmış çətinliklər logistika, ixrac və idxal şirkətlərinin Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinə - Orta Dəhlizə marağını əhəmiyyətli dərəcədə artırıb. Son vaxtlar Qırmızı dənizdəki təhlükəsizlik problemləri səbəbindən isə gəmilərin Çindən Avropaya səyahət müddəti ən azı 12 gün çoxalıb, nəticədə daşıma və sığorta xərcləri iki dəfədən çox artıb. Bu kontekstdə də Orta Dəhlizin əhəmiyyəti getdikcə daha qabarıq formada özünü göstərir. Hazırda Mərkəzi Asiya-Xəzər dənizi-Azərbaycan-Gürcüstan-Qara dəniz və Türkiyə ərazisindən keçməklə Çindən Avropaya bir neçə marşrut üzrə multimodal yük daşımaları həyata keçirilir. Orta Dəhlizlə hərəkət edən yük qatarları Çinin iki əsas sərhəd-keçid məntəqəsindən istifadə edir. Bunlardan biri Alaşankou, digəri isə Horqosdur.

Çin Xalq Respublikasının şimal-qərbində yerləşən Sincan Uyğur Muxtar Rayonu İpək yolunun önəmli halqası kimi tarixən bu ölkə ilə Mərkəzi Asiya, Avropa, Yaxın Şərq arasında ticarət mübadiləsində əvəzolunmaz rol oynayıb. Hazırda Qazaxıstan, Qırğızıstan, Monqolustan, Pakistan, Rusiya, Tacikistan, Əfqanıstan və Hindistan ilə sərhəddə yerləşən Sincan bölgəsi unikal coğrafi mövqeyi sayəsində indi də Çinin Qərb istiqamətdə ticarətində mühüm paya malikdir. Avrasiyanın “quru körpüsü” adlandırılan Horqos limanını Orta Dəhlizin şərq başlanğıc nöqtəsi hesab etmək olar. Çünki Çindən Avropa istiqamətində hərəkət edən yük qatarlarının və avtomobillərinin müəyyən hissəsi Horqos terminalından keçməklə Qazaxıstan, Xəzər dənizi, Azərbaycan vasitəsilə Avropaya gedir. Horqos şəhəri dünyanın ən böyük quru yük sərhəd-keçid məntəqəsinə malikdir. Urumçidən 670 km məsafədə yerləşən Horqos sərhəd-keçid məntəqəsi dinamik və irimiqyaslı ticarət üçün olduqca sərfəlidir, qısaca olaraq bura dənizdən daha tez, havadan daha ucuz marşrut kimi xarakterizə olunur. Horqos sərhəd-keçid məntəqəsi 1983-cü ildə istifadəyə verilib. 2009-cu ildən isə Çinin dəmir yolu şəbəkəsinə qoşulub. Qazaxıstan tərəfdə dəmir yolunun inşası başa çatandan sonra - 2012-ci ildən Horqos üzərindən dəmir yolu ilə yüklərin daşınmasına başlanılıb. Ötən il Horqos terminalından 8730 yük qatarı keçib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 12,5 faiz çoxdur. Buradan təkcə yük qatarları deyil, həm də yük avtomobilləri, habelə sərnişinlər keçir. Horqos quru sərhəd-keçid məntəqəsində hər gün təxminən 2000 nəqliyyat vasitəsinə, 4000 sərnişinə xidmət göstərilir.

“Azərbaycan Dəmir Yolu” QSC-nin bu yaxınlarda açıqladığı məlumatda qeyd olunur ki, beynəlxalq tərəfdaşlarla aparılan davamlı və fəal danışıqlar nəticəsində Orta Dəhliz vasitəsilə tranzit daşımaların həcmi və payı ildən-ilə artırılır. Ötən il bu dəhlizlə Çindən daşınan yüklərin həcmi 27 min konteyneri keçib. Bu, 2023-cü ilin göstəricilərini 25 dəfədən çox üstələyir. Davamlı tədbirlər, görüşlər və razılaşmalar sayəsində ötən il Çindən Azərbaycana 358 konteyner blok-qatarı göndərilib ki, bu da Orta Dəhlizlə yükdaşıma həcminin artdığını və ölkəmizin beynəlxalq nəqliyyat sistemindəki rolunun daha da gücləndiyini göstərir. Gələn il Orta dəhliz vasitəsilə blok qatarların sayının 1000-ə çatdırılması planlaşdırılır. Blok qatarları orta hesabla Çindən Azərbaycana 8-10, Gürcüstan limanlarına isə 12 gün ərzində çatdırılır. Dünya Bankının proqnozlarına görə, Orta Dəhliz üzrə daşınan yüklərin həcmi 2030-cu ilədək 10 milyon tona çatacaq.

Şahin Cəfərov

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Pekin