Bakı, 3 aprel, AZƏRTAC

Bu gün Azərbaycan–Çin münasibətləri iki ölkə arasında ticari-iqtisadi əlaqələrin inkişafına geniş imkanlar açır. Dövlətlərarası sərmayələrin təşviqi, imzalanan sazişlər, iqtisadi əməkdaşlığa dair sənədlər mühüm önəm daşıyır. Çinlə ölkəmiz arasında son illərdə səmərəli investisiya əməkdaşlığı həyata keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin son illərdə Çinə olan səfərləri, eləcə də, müxtəlif beynəlxalq səviyyəli tədbirlərdə Çinin dövlət və hökumət başçıları ilə görüşləri əlaqələrin daha da inkişafına səbəb olub, müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın genişlənməsinə töhfələr verib.

Azərbaycan və Çin arasında son illərdə ticarətin həcmi əhəmiyyətli həcmdə böyüyüb. Belə ki, 2015-ci ildə ticarət dövriyyəsi 561 milyon dollar, 2016-cı ildə 975 milyon dollar, 2017-ci ildə 1 milyard 300 milyon dollar, 2018-ci ildə 1 milyard 310 milyon dollar, 2019 və 2020-ci illərdə 2,1 milyard dollar, 2022-ci ildə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 2,2 milyard dollar, 2023-cü ildə isə 3,1 milyard dollar təşkil edib. Son 9 ildə mal mübadiləsi 6 dəfə yüksəlib və Çin Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarından birinə çevrilib.

Hazırda Çin Azərbaycanın 5 böyük ticarət tərəfdaşından biri kimi 4-cü yerdə qərarlaşır. İdxalda isə 3-cü yeri tutur. Çin həm də ölkəmizdə potensial investorlardan hesab edilir. İndiyə qədər Çindən ölkəmizə 1,5 milyard dollara qədər sərmayə yatırılıb. Öz növbəsində, Azərbaycan bu Asiya-Sakit region ölkəsinə çoxhəcmli investisiya qoyuluşlarında xüsusi paya malikdir və investisiyaların həcmi 1,7 milyard dolları ötür.

Azərbaycan-Çin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun üzvü Aydın Hüseynov bildirib ki, Çin şirkətləri ölkəmizin neft, sənaye, energetika, maliyyə, bank, rabitə, İKT, kənd təsərrüfatı və qeyri-neft sektorunun müxtəlif sahələrində təmsil olunur və hazırda onların sayı 120-yə yaxındır. İqtisadi əlaqələrin dinamikasına təsir göstərən mühüm amillərdən biri hər iki ölkədə ticarət nümayəndəliklərinin yaradılması, investisiyaların təşviqi ilə bağlı səmərəli iqtisadi alətlərin tətbiqidir.

“Hazırda Azərbaycanın Çindəki səfirliyində ticarət nümayəndəsi fəaliyyət göstərir, eləcə də, Çinin Urumçi, Şanxay və Lucou şəhərlərində Azərbaycanın ticarət və şərab evləri açılıb. Bu fəaliyyətlər sayəsində iki ölkə arasında həm siyasi təmaslar daha da möhkəmlənir, həm də iqtisadi əməkdaşlığın coğrafiyası və strukturu genişlənir. İki ölkə arasında nəqliyyat-logistika, infrastruktur sahələrində də sıx faydalı əməkdaşlıqlar mövcuddur. Xüsusilə də, Asiya və Avropanı birləşdirən qlobal dəhlizin - “Bir kəmər, bir yol” nəqliyyat marşrutunun gerçəkləşməsini ilk dəstəkləyən və siyasi dəstək verən ölkələrdən biri Azərbaycan olub. Cənab Prezidentin 2015-ci ildə Çinə rəsmi səfəri zamanı “İpək Yolu İqtisadi Kəməri”nin yaradılmasının birgə təşviqinə dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb və hazırda hər iki ölkə “Bir kəmər, bir yol” layihəsinin inkişafı çərçivəsində fəaliyyətlərin daha da genişləndirilməsi təşəbbüsünü artırırlar”, - deyə A.Hüseynov qeyd edib.

İqtisadçı-ekspert Samir Heydərov vurğulayıb ki, Azərbaycan-Çin münasibətləri əsas Çinin meqalayihəsi olan “Bir kəmər, bir yol” layihəsi çərçivəsində qiymətləndirilməməlidir. 2013-cü ildə Çinin baş katibi Si Cinpin tərəfindən irəli sürülən Orta Dəhliz layihəsi Mərkəzi Asiyanın türk respublikalarından və Azərbaycan, eləcə də, Türkiyədən keçməklə Çinlə Avropanı birləşdirən dünya ticarətinin əsas arteriyalarından biri olmağa iddia etməkdədir.

“Bunun üçün artıq müəyyən şərtlər də var. Beləki dünyada və regionda mürəkkəb geopolitik situasiya Orta Dəhlizin qısa məsafəli və təhlükəsiz dəhliz kimi əhəmiyyətini aktuallaşdırır. Qeyd edək ki, Çin-Azərbaycan iqtisadi əlaqələrinə Orta Dəhliz çərçivəsindən yanaşmaq lazımdır. 2022-ci ildə ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi əvvəlki illərə nəzərən 21 faizdən çox artıb. Çin şirkətləri, həmçinin Azərbaycan iqtisadiyyatının lokomotivi olan neft-qaz sənayesinə böyük maraq göstərirlər. 2018-ci ildə SOCAR və Çinin CNPC neft şirkətinin törəməsi olan “BGP.Inc” ilə birgə müəssisənin yaradılması haqqında təsis müqaviləsi imzalayıb. “BGP.Inc”nin əsas fəaliyyət sahələrinə quruda, keçid zonasında və dənizdə kəşfiyyat işlərinin aparılması, o cümlədən mürəkkəb əməliyyatlar aparmaqla seysmik məlumatların əldə edilməsi, emalı, İKT texnologiyalarının xidmətinin göstərilməsi və seysmik avadanlıqların istehsalı daxildir. Bundan başqa, Çin hökumət nümayəndələri 2017-ci ildə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun istifadəyə verilməsini, “Bir kəmər, bir yol” layihəsinə verəcəyi töhfəni yüksək qiymətləndiriblər”, - deyə iqtisadçı-ekspert qeyd edib.

Çin ölkəmizlə sənaye sahəsində də əməkdaşlığı inkişaf etdirir. Belə ki, Azərbaycan və Çin şirkətləri arasında ümumi dəyəri 821 milyon dollar olan müxtəlif istiqamətlər üzrə 10 sənəd imzalanıb. Bunlar Sumqayıt Kimya Parkı ərazisində şin istehsalı zavodunun qurulması, Kürdəmir rayonunda 300 hektarlıq sahədə müasir istixana kompleksinin tikintisi, Quba, Xaçmaz və Göyçayda aqro-logistik sənaye parklarının yaradılması, “Azerbaijan Digital Hub” proqramı çərçivəsində Asiya-Avropa telekommunikasiya dəhlizinin yaradılması, Transxəzər nəqliyyat dəhlizi vasitəsilə Bakıya və Azərbaycandan tranzit keçməklə digər ölkələrə 2500-dək konteynerin daşınması, Azərbaycan istehsalı olan şərab və spirtli içkilərin Çinə ixracı, Çinin Çendu şəhərində Azərbaycan Ticarət Evinin açılması ilə bağlı sənədlərdir.

Çin hökuməti Azərbaycan kənd təsərrüfatı və kimya sənayesi məhsullarının idxalını artırmağı və iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsində maraqlıdır. Çin Rəqəmsal İpək Yolu ilə elektron ticarətin inkişafını dəstəkləyir və bu məsələdə Azərbaycanla əməkdaşlığı dərinləşdirmək istəyir.

Azərbaycan Çinin təşəbbüsünə qoşularaq 2015-ci ildə Asiya İnfrastruktur İnvestisiyaları Bankının həmtəsisçisi olub. Bankın yaradılması haqqında saziş 57 ölkənin iştirakı ilə 2015-ci il iyunun 29-da imzalanıb.