Ankara, 8 oktyabr, AZƏRTAC

On ilə yaxındır davam edən Suriya böhranı ilə əlaqədar gərginlik gündən-günə daha da dərinləşir. Böyük dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar münaqişə ilə bağlı davamlı olaraq narahatlıqlarını ifadə etsələr də, “Suriya böhranı” adını qazanan, əslində isə bütövlükdə bütün Avrasiya üçün fəlakətə çevrilən problemin real həlli istiqamətində hələ də ciddi addımlar atılmır. Böyük dövlətlərin və onların təsir dairəsində olan beynəlxalq təşkilatların toqquşan maraqları bu böhranın həllinə mane olan ən böyük səbəbdir. Türkiyə hökuməti Suriya ilə 911 kilometrlik sərhədi boyu təhlükəsiz bölgə yaratmaqla ardıcıl aviasiya zərbələri ilə darmadağın edilərək pərakəndə halda fəaliyyət göstərən İraq ərazisindəki PKK terrorçularının Fərat çayının sahillərində yenidən birləşməsinin qarşısını almaq istəyir. Bundan başqa, Türkiyədə məskunlaşan suriyalı qaçqınların geri qayıtması üçün ölkənin terrorçu qruplardan təmizlənməzi mühüm şərtdir. Türkiyə Suriyanın ərazi bütövlüyünün qorunmasını, yeni konstitusiyanın qəbul edilməsini, qaçqınların doğma yurdlarına qayıtmasını açıq şəkildə dəstəkləyir.

Hazırda dünya ictimaiyyətini maraqlandıran ən ciddi sual Fərat çayının şərqində antiterror əməliyyatının nə vaxt başlayacağı və prosesin necə cərəyan edəcəyi ilə bağlıdır. Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin açıqlamasında qeyd olunub ki, əməliyyatın başlaması üçün bütün hazırlıq işləri başa çatıb.

Qeyd etmək lazımdır ki, sentyabrın ilk günlərindən başlayaraq Türkiyənin və ABŞ-ın quru qoşunlarından ibarət birliklər Suriya ərazisində - Fərat çayının şərqində birgə patrul xidmətinə başlayıb. Bu prosesi tənzimləmək üçün Türkiyənin Şanlı Urfa bölgəsində fəaliyyət göstərən Birgə Hərəkət Mərkəzi qurulub. Bölgədə kəşfiyyat işləri aparmaq üçün helikopter və pilotsuz uçuş aparatları (PUA) müntəzəm reydlər edirlər.

Lakin rəsmi Ankara açıq şəkildə bəyan edib ki, həyata keçirilən patrul xidməti Türkiyənin maraqlarını təmin etmir. Mövqelərin üst-üstə düşmədiyi məqam terror təşkilatlarına fərqli münasibətdən başlayır. ABŞ rəsmiləri hesab edirlər ki, Türkiyə İŞİD-ə qarşı istənilən əməliyyatı keçirə bilər. Türkiyə isə əsaslandırır ki, terror təşkilatlarına münasibətdə ayrı-seçkilik olmamalıdır. Yəni, İŞİD, FETÖ, PKK, PYD, YPG və digər terror təşkilatlarının və qruplaşmalarının mahiyyəti eyni olduğu üçün onlara qarşı mübarizə də fərqli ola bilməz.

Son aylar Suriya böhranına aid ən aktual mövzu Fərat çayının şərqində təhlükəsizlik bölgəsinin yaranması ilə bağlıdır. Başqa sözlə, Suriya böhranının həllində maraqlı və fəal tərəflərdən biri olan Türkiyə birmənalı olaraq bu məsələdə irəli sürdüyü tələbin gerçəkləşməsində israrlıdır. Hadisələrin inkişafı, maraqlı tərəflərin sərt mövqeləri, o cümlədən məntiqi mülahizələr göstərir ki, Türkiyə sərhədi boyunca təhlükəsizlik bölgəsinin qurulması Suriya böhranının həllində mühüm amildir. Ən azı ona görə ki, Türkiyə son illər ölkədaxili antiterror əməliyyatları nəticəsində əldə etdiklərini yenidən itirmək istəmir. Yəni, Türkiyə daxilində sarsıdıcı zərbələr alan PKK-nın xarici ölkələrlə birbaşa əlaqələrinin kəsilməsi bu terror təşkilatının bir daha dirçəlməməsi üçün vacib rol oynayır. Digər tərəfdən, PUA, aviasiya və tank əleyhinə silah və raketlər, hətta snayper, gecəgörmə cihazları ilə təchiz edilən PKK, PYD və YPG terror təşkilatlarının Türkiyəyə yaratdığı təhlükə açıq-aydın hiss edilir.

İndi isə mövzunu Türkiyənin planlaşdırdığı antiterror əməliyyatının hərbi hərəkət trayektoriyası üzərində davam etdirək. Türkiyə Silahlı Qüvvələri Suriya ilə sərhəd bölgəsinə ağır texnika, o cümlədən artilleriya və tank briqadaları, quru qoşunlara aid avtomaşınlar cəlb edib. Sərhədboyu toplar atəş vəziyyətinə gətirilib. Yaranmış vəziyyət göstərir ki, əvvəlcə kəşfiyyat məlumatları əsasında yerləri müəyyən edilən terror məntəqələri artilleriya atəşinə tutulacaq, sonra isə aviasiyanın dəstəyi ilə digər əməliyyatlara start veriləcək.

Qeyd etməliyik ki, Türkiyə Silahlı Qüvvələri bundan əvvəlki əməliyyatlarda da canlı qüvvə itkisinə yol verməmək, o cümlədən Suriyada yerli əhalini qorumaq üçün əsaslı tədbirlər görüb. Oktyabrın 5-dən bəzi xarici KİV-lərə istinadla məlumatlar yayılıb ki, guya sərhədboyu hərbi hazırlıqlar səbəbindən PKK, PYD və YPG qruplaşmaları Fəratın şərqini tədricən tərk etməyə başlayıblar. Müşahidələr göstərir ki, bu məlumatlar Türkiyənin antiterror əməliyyatından daşındırmaq üçün yayılır. Çünki Türkiyənin aparıcı KİV-ləri bu terror qruplaşmalarının yerləşdikləri yerlərdə beton sığınacaqlar qurduqlarına dair görüntülər də yayırlar.

Türkiyə tərəfi əməliyyatdan əvvəl Suriyada maraqlı olan tərəflərlə danışıqları da davam etdirib. Oktyabrın 7-də Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilə ABŞ Prezidenti Donald Trampın, Xarici İşlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun isə iranlı həmkarı Məhəmməd Cavad Zərif ilə telefon danışıqları olub. Həmin gün gecə saatlarında Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi Fərat çayının şərqində planlaşdırılan antiterror əməliyyatı ilə bağlı açıqlama yayıb. Açıqlamada Türkiyənin sərhədi boyunca yerləşən terrorçu qrupların mövcudluğu, onların xarici qüvvələr tərəfindən silahlandırılması, problemin həlli istiqamətində rəsmi Ankaranın gördüyü siyasi tədbirlər, diplomatik danışıqlar barədə məlumat verilib. Birmənalı olaraq əsaslandırılır ki, Türkiyə tərəfi dövləti təhlükəsizliyi məqsədilə Fəratın şərqindəki antiterror əməliyyatını həyata keçirməkdə israrlıdır və geri çəkilməyəcək.

Sabir Şahtaxtı

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Ankar