RƏSMİ XRONİKA
LİTVA PREZİDENTİ VALDAS ADAMKUSUN BƏYANATI
![LİTVA PREZİDENTİ VALDAS ADAMKUSUN BƏYANATI](/files/2006/2/1200x630/14905990582059562414_1200x630.jpg)
- Sağ olun, cənab Prezident!
Mən demək istəyirəm ki, nümayəndə heyətimizin ölkənizə
səfəri regionda gedən siyasətin və proseslərin nə qədər vacib və mühüm olmasına dəlalət edir. Əmin edirəm ki, Sizinlə apardığımız fikir mübadiləsi beynəlxalq məsələlərdə üst-üstə düşən mövqelərimizi daha da möhkəmləndirəcək və eyni zamanda, ikitərəfli münasibətlərə də müsbət təsir göstərəcəkdir. Cənab Prezident, bu fürsətdən istifadə edərək, ölkəmizdə səfirliyinizin açılması qərarına görə Sizə minnətdarlığımı bildirirəm və əminəm ki, parlamentiniz də bu qərarı dəstəkləyəcəkdir. Mən Sizə məlumat vermək istəyirəm ki, bizim hökumət də ölkənizdə səfirliyini açmağı planlaşdırır. Bir sözlə, ölkələrimiz arasında çox gözəl ikitərəfli münasibətlər mövcuddur.
Mən cənab Prezidentin burada qeyd etdiyi məsələləri təkrar etmək istəmirəm. Bildirirəm ki, cənab Prezident bütün məsələləri - ikitərəfli, beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlığa dair məsələləri əhatə etdi.
Mən və nümayəndə heyətimiz ölkənizdə olmaqdan çox məmnunuq və biz ikitərəfli münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsi üçün bütün potensialdan istifadə etməliyik.
Bir daha çox sağ olun. Hesab edirəm ki, biz münasibətlərimizin yeni bir səhifəsini açırıq və zənnimcə, dünyanın digər ölkələri üçün nümunə ola bilərik. Hesab edirəm, gələcəkdə daha güclü strateji tərəfdaşlıq edə biləcəyik. Çox sağ olun.
X X X
Sonra prezidentlər jurnalistlərin suallarına cavab verdilər.
- Mənim sualım enerji ilə bağlıdır. Birinci sualım cənab Adamkusadır. Siz Azərbaycanın neft və qaz məhsullarının alınması məsələsini müzakirə etdinizmi? İkinci sualım isə cənab Prezident Əliyevədir. Ukrayna kimi ölkələr enerji əməkdaşlığına Avropa İttifaqına və NATO-ya daxil olmaqdan ötrü bir fürsət kimi baxır. Siz öz enerji resurslarınızın Avropa bazarlarına çıxarılmasında qarşınıza hansı məqsədi qoyursunuz?
İLHAM ƏLİYEV: Bizim enerji siyasətimiz çox uğurla həyata keçirilir. Artıq on ildir ki, biz Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda yerləşən neft və qaz yataqlarında işləyirik. Azərbaycanda həyata keçirilən enerji layihələri bu gün dünyanın ən böyük enerji layihələridir. Bizim çox müasir nəqliyyat infrastrukturumuz var. Hazırda üç neft kəmərimiz var, onlardan ikisi neftimizi Qara dənizə çıxarır və oradan neft Avropa bazarlarına göndərilir. Üçüncüsü isə əsas ixrac boru kəməridir. O, bu yaxınlarda istismara verilmişdir və artıq Azərbaycan neftini Aralıq dənizi vasitəsilə dünya bazarlarına çıxarır. Yəni bizim enerji daşıyıcılarımız artıq Avropaya və beynəlxalq bazarlara daxil olur. Biz eyni zamanda, qaz layihəsi üzərində çalışırıq. Xüsusən də, böyük qaz kəmərinin çəkilməsi sahəsində işləri görürük. Bununla biz Azərbaycan qazını Qara dəniz və Aralıq dənizi regionlarında istehlakçılara çatdıra biləcəyik. Bütün bu layihələr şaxələndirilmiş neft və qaz təchizatı üçün imkanlar yaradır. Azərbaycan artıq dünya və Avropa bazarlarında etibarlı enerji daşıyıcıları təchizatçısına çevrilir.
VALDAS ADAMKUS: Mən aşağıdakı məsələləri qeyd etmək istəyirəm. Təbii ki, biz, cənab Prezidentlə Litvanın Azərbaycan nefti və qazının istifadəçisinə çevrilməsi ehtimalını müzakirə etdik və cənab Prezident artıq onu qeyd etdi. Təbii ki, texniki baxımdan bu, mümkündür. Azərbaycanın bütün Avropa bazarlarına neft və qaz göndərilməsinə dair böyük planları var. Hesab edirəm ki, Azərbaycan bu sahədə bizim üçün də fürsət yaradacaq və bu istiqamətdə bizimlə də işləyəcəkdir. Yəni Azərbaycan indi bu sahədə olan inhisara son qoyaraq, öz məhsullarını dünya və Avropa bazarlarına çıxaracaqdır.
- Mənim sualım Litva Respublikasının Prezidentinədir. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü nəticəsində yaranmışdır. Bu, Cənubi Qafqaz regionunun sosial və iqtisadi inkişafına əsas maneədir və eyni zamanda, regionun sabitliyi üçün təhlükə yaradır. Avratlantik ailəsinə tam inteqrasiya olunmaq yolunu tutmuş ölkənin Prezidenti kimi Siz bu məsələnin həlli yolunu necə görürsünüz?
VALDAS ADAMKUS: Hər hansı münaqişə regionun və dünyanın sabitliyinə təhlükədir. Hesab edirəm ki, burada başqa seçim olmamalıdır. Yəni beynəlxalq ictimaiyyət öz müqəddəratını təyinetmə, suverenlik və hər bir ölkənin özünün qərarlar qəbul etmək hüququna hörmətlə yanaşmalıdır. Hesab edirəm ki, bu münaqişə hərb yolu ilə yox, saziş və danışıqlar yolu ilə öz həllini tapmalıdır və beynəlxalq ictimaiyyət buna müşahidəçi kimi baxa bilməz. Zənnimcə, Avropa İttifaqı birmənalı olaraq, sülhün bərqərar edilməsində və regional münaqişələrin aradan qaldırılmasında bir vasitəçi kimi fəal şəkildə çıxış etməli və qəbul olunmuş ədalətli qərarları dəstəkləməlidir.
- Cənab Prezident, mənim də eyni sualım var. Sizin fikrinizcə, Dağlıq Qarabağ məsələsi nə vaxt və hansı yolla həll olunacaq?
İLHAM ƏLİYEV: Bilirsiniz, bunun vaxtını demək çətindir. Çünki bu, yalnız bizdən asılı deyildir. Bu, iki tərəfdən asılıdır, yəni danışıqlarda iştirak edən iki tərəfdən asılıdır. Əfsuslar olsun ki, son on il ərzində aparılmış danışıqlar heç bir nəticə verməmişdir. Artıq on ildən çoxdur ki, Azərbaycanın torpaqları Ermənistanın işğalı altındadır. 1980-ci illərin sonunda Azərbaycana qarşı başlanmış təcavüzkar separatizm siyasəti ölkəmizin ərazisinin 20 faizinin işğalı ilə nəticələndi. Burada Dağlıq Qarabağ və onun ətrafındakı yeddi inzibati rayon nəzərdə tutulur. Hazırda onlar Ermənistanın işğalı altındadır. Etnik təmizləmə siyasəti nəticəsində bir milyondan çox azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüşdür. Bu, böyük bir humanitar fəlakətdir. Bu, çox ədalətsiz bir vəziyyətdir və bunun gözlənilməz nəticələri ola bilər. Azərbaycan məsələnin sülh yolu ilə həllinə çox çalışır. Hesab edirəm ki, məsələnin dinc yolla həlli üçün ən mühüm əsaslar müxtəlif təşkilatlar tərəfindən qəbul edilmiş qərarlar ola bilər. Yəni bu məsələ arzular və ya xülyalar əsasında yox, beynəlxalq hüququn mövcud normaları və prinsipləri əsasında həll olunmalıdır. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsi mövcuddur. O dörd qətnamədə erməni hərbi qüvvələrinin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazisindən qeyd-şərtsiz çıxarılması tələb edilir. Eyni zamanda, Avropa Şurası Ermənistanı təcavüzkar kimi pisləmiş və öz qətnaməsində aydın şəkildə bildirmişdir ki, Avropa Şurasının üzvü olan bir ölkə digər üzv ölkənin ərazisini uzun müddət ərzində, davamlı şəkildə işğal altında saxlaya bilməz və bu, yolverilməzdir. Digər beynəlxaq təşkilatların bu məsələ ilə bağlı vacib bəyanatları var, xüsusən də bu yaxınlarda GUAM təşkilatının keçmiş Sovet İttifaqı ərazisində dondurulmuş münaqişələrlə bağlı qəbul etdiyi qərarı var. Bütün bunlar məsələnin həlli üçün çox güclü hüquqi və siyasi əsas yaradır. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü hər hansı bir danışığın mövzusu deyildir. Bizim ərazi bütövlüyümüz bütün ölkələr tərəfindən, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən tanınır və Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz bir hissəsidir. Ona görə də hazırda hər bir məsələ Ermənistan tərəfinin yanaşmasından asılı olacaqdır. Əgər onlar özlərini konstruktiv aparsalar, əgər XXI əsrin reallığına uyğun olaraq siyasətlərinə dəyişiklik etsələr, əgər beynəlxalq səviyyədə normal davransalar və digər ölkənin ərazisinin ondan qoparılmasına çalışmasalar, hesab edirəm ki, biz həll yolunu tapa bilərik. Tamamilə aydındır ki, Azərbaycan öz torpaqlarının işğalı ilə heç vaxt barışmayacaq və biz sülh variantının ən son imkanına qədər çalışacağıq.
- Sualım hər iki prezidentədir. Litva Avropa İttifaqının və NATO-nun üzvüdür. Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətdə Avratlantik ailəsinə tam inteqrasiyanı prioritet hesab etməsi nəzərə alınmaqla, Siz beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində iki ölkə arasındakı əməkdaşlığın perspektivlərini necə görürsünüz?
VALDAS ADAMKUS: Hesab edirəm ki, verəcəyim cavab çox qısa və aydın olacaqdır. Hər iki ölkə müəyyən prinsiplərə sadiqdir. Həmin prinsiplər azad dünya, demokratiya, xalqların öz müqəddəratını təyinetmə hüququ prinsipləridir. Hazırda biz dünyada keçirilən bir çox beynəlxalq tədbirlərdə birgə işləyirik və bu əməkdaşlığımıza sadiqik. Biz bu işləri həmin prinsiplərin qorunmasına yönəldirik və mən hesab edirəm ki, bu əməkdaşlıq sözlə verilən hər hansı bəyanatdan daha yaxşı nümunədir.
İLHAM ƏLİYEV: Bildiyiniz kimi, ölkələrimiz beynəlxalq təşkilatlarda müxtəlif məsələlərə dair əməkdaşlıq edir. Hər zaman bir-birimizi dəstəkləyirik və bu, bizim siyasi münasibətlərimizin yüksək səviyyədə olmasından xəbər verir. Bizim çox oxşar tariximiz var. Hər iki ölkə öz müstəqilliyini 15 il bundan əvvəl bərpa etmişdir. Bundan əvvəl hər iki ölkə uzun onilliklər və əsrlər boyu müstəqillikdən məhrum olmuşdur. Hazırda biz beynəlxalq birliyin fəal üzvüyük, siyasi inkişafımız gedir və gələcəkdə əməkdaşlığımızı daha da genişləndirəcəyik. Avratlantik ailəsinə inteqrasiya çox uğurla gedir. Hər iki ölkə çox qısa müddət ərzində siyasi, iqtisadi, sosial sahələrdə sürətlə inkişaf etmişdir və Litva hazırda Avropa İttifaqının və NATO-nun üzvüdür. Buna görə də Litvadan aldığımız dəstək bizim üçün çox vacibdir və bunun üçün Litva tərəfinə çox minnətdarıq. Əminəm ki, cənab Prezidentin səfərindən sonra ölkələrimiz arasındakı münasibətlər, o cümlədən beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində birgə fəaliyyətimiz və əməkdaşlığımız möhkəmlənəcəkdir. Çox sağ olun.