Bakı, 6 noyabr, AZƏRTAC

Ekspertlərin fikrincə, İsrail-Fələstin münaqişəsi digər ərazilərə də yayılarsa, bu, Hindistan-Yaxın Şərq-Avropa İqtisadi Dəhlizi (IMEC) layihəsinin həyata keçirilməsinin mümkünlüyünə və davamlılığına ciddi təhlükə yarada bilər.

AZƏRTAC Anadolu agentliyinə istinadla xəbər verir ki, Ankara Yıldırım Bəyazit Universitetinin siyasi elmlər üzrə professoru Nazmul İslam hazırkı geosiyasi reallığın IMEC-in gələcək perspektivləri üçün acınacaqlı vəziyyət yaratdığını bildirib. O qeyd edib: “Etiraf etmək vacibdir ki, münaqişə Livan, Suriya və ya İran kimi digər regional ərazilərə yayılarsa, layihə iştirakçılarının səyləri tam effektiv olmaya bilər, çünki bu xalqlar birbaşa və ya dolayı yolla münaqişəyə qoşula bilər”. Professorun sözlərinə görə, nəticə etibarilə, IMEC təşəbbüsü gələcəkdə təhlükəsizlik və siyasi problemləri əhatə edən müxtəlif müxalifətlə qarşılaşacaq.

Buna baxmayaraq, Hindistan tərəfindən irəli sürülən və Qərb güclərinin rəhbərlik etdiyi təşəbbüs uzunmüddətli uğura hesablanıb və son nəticədə strateji rəqabət, xüsusilə Çinə və onun “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü” (BRI) və Çin-Pakistan İqtisadi Dəhlizi (CPEC) kimi təşəbbüslərə alternativ olmaq məqsədi daşıyır. Ekspertlər bildirirlər ki, qısamüddətli maneələr onun tərəqqisinə mane ola bilsə də, bu təşəbbüs uzunmüddətli dirçəlməyə hazırdır, çünki o, qarşıda duran siyasi, təhlükəsizlik, ticarət və biznes problemləri ilə mübarizə aparmağa qadirdir.

IMEC sentyabr ayında Yeni Dehlidə keçirilən G-20 sammitində təqdim edilib. Onun məqsədi BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, İordaniya, İsrail və Yunanıstandan keçən marşrutla Hindistanı Avropaya bağlamaqdır. Sammitdə Hindistan, ABŞ, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Fransa, Almaniya, İtaliya və Aİ arasında ticarətin artırılmasına, enerji resurslarının təmin edilməsinə və rəqəmsal əlaqənin inkişafına kömək edəcək IMEC-in yaradılması üçün anlaşma Memorandumu imzalanıb. Bu sənədi imzalayan ölkələr məcburi maliyyə öhdəliyi götürməsələr də, iki ay ərzində dəhlizin yaradılması üçün Fəaliyyət Planı hazırlamağa razılaşıblar.

IMEC-in ortaq nöqtələrindən birinin İsraildə olması planlaşdırılıb ki, bu da bölgədəki hazırkı eskalasiyanın fonunda narahatlıq yaradır. Hindistan İxrac Təşkilatları Federasiyasının baş direktoru Acay Sahai bildirib ki, hələ ki, İsrail-HƏMAS qarşıdurmasının layihəyə təsiri hiss olunmur. O əlavə edib: “Müharibə uzanmasa, Hindistanın narahat olduğu neft qiymətləri istisna olmaqla, bunun təsirini görə bilmərik. Neft qiymətləri artıq yüksəlib və yəqin ki, bu münaqişə bazarda daha çox gərginlik yarada". Sahai logistika ilə bağlı narahatlığını ifadə edərək, münaqişənin yükdaşıma xərclərini artıra biləcəyini deyib, çünki donanmanın məhdud naviqasiyası və müharibə sığortası xərclərinin artması yükdaşımaların maliyyətini yüksəldəcək. Böhranlar, həmçinin kredit cəbhəsində də kiçik problemlə nəticələnə bilər və ehtimal ki, şirkətlərin, beynəlxalq sığorta və ya təkrar sığorta şirkətlərinin və Hindistanın İxrac Kredit Zəmanət Korporasiyasının rüsumları arta bilər.

Hindistanlı ekspert vurğulayıb: “Bu münaqişənin daha geniş coğrafiyaya yayılması qlobal ticarətə çox mənfi təsir göstərəcək. Biz artıq Rusiya və Ukraynada baş verənləri görürük. Yəqin ki, Asiya körfəzi regionumuzda ikinci müharibəyə tab gətirə bilmərik”.

Qeyd edək ki, IMEC Asiya, Ərəb körfəzi və Avropanın inteqrasiyası vasitəsilə iqtisadi artıma kömək edəcəyi gözlənilən dəmir yolu xətləri və dəniz zolaqları da daxil olmaqla nəqliyyat dəhlizləri şəbəkəsi kimi nəzərdə tutulur. Köhnə “Spice Road” ilə müqayisə edilən layihə Hindistanın Mumbay şəhərindən başlayaraq dəniz yolu ilə BƏƏ-nin Dubay limanına, oradan isə dəmir yolu ilə Səudiyyə Ərəbistanının Harad bölgəsindən və Ər-Riyaddan keçərək İordaniyaya və İsrailin liman şəhəri Hayfaya çatacaq. Buradan isə dəniz yolu ilə Yunanıstanın Pirey limanına aparılacaq yüklər quru yolu ilə Avropaya daşınacaq. Layihə həyata keçirilərsə, Hindistan və Avropa arasında əmtəə ticarəti üçün istifadə edilən mövcud marşrut təxminən 40 faiz qısalacaq.