Bakı, 24 dekabr, AZƏRTAC

AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin (FRTEB) illik hesabatlara həsr olunmuş onlayn iclası keçirilib.

Tədbirdə AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvləri, bölmənin elmi müəssisələrinin baş direktorları və icraçı direktorları, elmi katibləri, təhsil, ictimaiyyətlə əlaqələr və beynəlxalq əlaqələr şöbələrinin rəhbərləri, eyni zamanda, mühüm elmi nəticə müəllifləri iştirak ediblər.

AMEA-dan AZƏRTAC-a bildirilib ki, onlayn iclasda AMEA-nın Fizika, Radiasiya Problemləri (RPİ) institutlarının və Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının 2021-ci ildə aparılmış elmi-tədqiqat işlərinin yekunlarına dair hesabatları müzakirə olunub.

Fizika İnstitutunda aparılmış elmi tədqiqat işlərinin yekunlarına dair məlumat verən AMEA-nın birinci vitse-prezidenti vəzifəsini icra edən, Fizika İnstitutunun baş direktoru akademik Arif Həşimov bildirib ki, institutda tədqiqatlar əsasən üç istiqamət üzrə aparılıb və cari ildə 29 mühüm nəticə əldə olunub. Həmçinin institut əməkdaşlarının yüksək impakt faktorlu məcmuələrdə 132 məqaləsi işıq üzü görüb. Hesabat ili ərzində alimlərin məqalələrinə, ümumilikdə 6909 istinad olub. Bu da 2020-ci illə müqayisədə 1242 istinad çoxdur.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə “yaşıl cəmiyyət”in formalaşdırılması, innovativ ekosistemin yaradılması, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə aparılan bərpa və yenidənqurma işləri, həmin ərazilərin “yaşıl enerji” zonasına çevrilməsi istiqamətində qarşıda duran prioritet vəzifələrin icrası barədə də məlumat verilib.

Fizika alimlərimizin hesabat ili ərzində qazandıqları respublika və beynəlxalq qrantlardan söz açan baş direktor bildirib ki, müəssisənin alimləri Azərbaycan Respublikasının 4 patentini alıblar. O, son iyirmi bir il (2000-2021) ərzində institut əməkdaşlarının işıq üzü görən məqalə, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti və digər çap əsərlərinin kəmiyyət və keyfiyyətində müşahidə edilən artım dinamikasını diqqətə çatdırıb.

Arif Həşimov, həmçinin rəhbərlik etdiyi elmi müəssisənin Rusiyanın Dubna şəhərində yerləşən Birləşmiş Nüvə Tədqiqatları İnstitutu və digər xarici ölkələrin elmi tədqiqat mərkəzləri ilə ikitərəfli və çoxtərəfli beynəlxalq əməkdaşlıq, magistratura və doktorantura pilləsi üzrə aparılan kadr hazırlığı məsələlərinə, institutun Gənc Alim və Mütəxəssislər Şurasının fəaliyyətinə toxunub.

Daha sonra AMEA-nın Radiasiya Problemləri İnstitutunun 2021-ci ildə aparılmış elmi-tədqiqat işlərinin yekunlarına dair hesabatı dinlənilib. İnstitutun əldə etdiyi mühüm elmi nəticələr barədə baş direktor AMEA-nın müxbir üzvü İslam Mustafayev hesabat verib. Bildirib ki, aparılan elmi tədqiqatlar radiasiya materialşünaslığı, radioekologiya, radiobiologiya, nüvə və radiasiya təhlükəsizliyi, ekoloji təmiz energetika istiqamətlərini əhatə edir.

2021-ci ildə Radiasiya Problemləri İnstitutunun gənc əməkdaşlarının yaddaqalan nailiyyətlərindən danışan baş direktor qeyd edib ki, hesabat ilində institutun üç gənc alimi - fizika elmləri doktorları dosent Sakin Cabarov və dosent Elçin Hüseynovun, eləcə də fizika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Mətləb Mirzəyevin adı ABŞ-ın Stenford Universiteti tərəfindən təqdim edilən dünyanın ən nüfuzlu alimlərinin (ilk 2 faiz) reytinq qiymətləndirmə siyahısına daxil edilib. Dosent Elçin Hüseynov, eyni zamanda, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu, AMEA və ICESCO-nun Zəfər Günü və Dünya Elm Günü münasibətilə keçirdiyi “Elmdə Zəfər mükafatı-2021” müsabiqəsində I yerin qalibi olub. İnstitutun mühəndisi və fəlsəfə doktoru hazırlığı üzrə dissertantı Ramin Qəribov 44 günlük Vətən müharibəsində göstərdiyi şücaətə görə “Xocavəndin azad olunmasına görə” və “Füzulinin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilib.

Onun sözlərinə görə, hesabat ilində institut əməkdaşları 4 problem üzrə 20 elmi tədqiqat işi yerinə yetiriblər. Eyni zamanda, yüksək impakt faktorlu jurnallarda 53 məqalə dərc edilib. Alimlərin əsərlərinə ümumilikdə 3503 istinad olub.

Məruzəçi vurğulayıb ki, RPİ hesabat ilində beynəlxalq əməkdaşlıq fəaliyyətində də mühüm uğurlar qazanıb. Alimlər BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyası, Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) və İsveçrə Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə səmərəli görüşlər keçiriblər. Bundan başqa, Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik və Birləşmiş Nüvə Tədqiqatları İnstitutu kimi aparıcı elmi mərkəzlərlə, kanadalı, çexiyalı və türkiyəli həmkarları ilə beynəlxalq səviyyəli tədqiqatlar aparıblar. Bir neçə gənc alim Avropanın nüfuzlu elm və təhsil mərkəzlərində doktorantura təhsilini davam etdirib.

Baş direktor qrantlara əsasən görülən işlər, elektron elmin vəziyyəti, fundamental elmlə təhsilin əlaqəsi, innovasiya və nəşriyyat fəaliyyəti, kadr hazırlığı istiqamətində əldə edilmiş nəticələrdən də bəhs edib.

Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının (ŞAR) elmi və elmi-təşkilati fəaliyyətinə dair hesabatı müəssisənin baş direktoru AMEA-nın müxbir üzvü Namiq Cəlilov təqdim edib. O bildirib ki, rəhbərlik etdiyi müəssisədə 8 mövzu üzrə aparılan tədqiqatlar yekunlaşdırılıb. 2021-ci ildə astronavt və astrofizik alimlərimizin "Web of Science" və "Scopus" beynəlxalq elmi bazasında indeksləşən jurnallarda 2 məqaləsi işıq üzü görüb. Eyni zamanda, ŞAR-ın əməkdaşlarının məqalələrinə 100-dən çox istinad olunub.

“Nizami Gəncəvi İli” çərçivəsində ŞAR-da “Nizami Gəncəvi yaradıcılığında riyazi-astronomik baxış” mövzusunda VIII “Fizika və lirika” konfransı, eləcə də Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şamaxı filialı ilə birlikdə “Nizami Gəncəvi yaradıcılığında kosmopoloji modellər“ mövzusunda elmi-praktiki konfrans keçirilib. Bundan başqa, 9-11-ci sinif şagirdləri üçün keçirilən Respublika astronomiya olimpiadasının 5 qalibi bu ilin noyabr ayında Kolumbiyanın paytaxtı Boqota şəhərində keçirilmiş XIV Beynəlxalq Astronomiya və Astrofizika Olimpiadasında ölkəmizi təmsil ediblər.

Namiq Cəlilov Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı, İsrail, Bolqarıstan, Almaniya, Belçika, Rusiya və Ukraynanın aparıcı elmi təşkilatları ilə birgə həyata keçirilən tədqiqatlardan danışıb.

Onlayn iclasda ŞAR-da elmlə təhsilin inteqrasiyası, elektron elmin və aparılan kadr hazırlığının cari vəziyyəti, nəşriyyat və sosial sferada, o cümlədən "Vikipediya" elektron ensiklopediyasında fəaliyyət istiqamətində əldə edilmiş nailiyyətlər haqqında da məlumat verilib.

Onlayn iclasda çıxış edən AMEA-nın vitse-prezidenti akademik Rasim Əliquliyev ölkəmizdə aparılan innovativ islahatları, “yaşıl cəmiyyət”in formalaşdırılmasını, innovativ ekosistemin yaradılmasını, azad olunmuş ərazilərin “yaşıl enerji” zonasına çevrilməsini, həmçinin “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarının tətbiqini, smart texnologiyalara əsaslanan infrastruktur layihələrinin icrasını, IV sənaye inqilabının və dünyanın qlobal çağırışlarını, ölkəmizin milli və strateji maraqlarını özündə ehtiva edən kiberfiziki sistemlərin intellektuallaşması, mikroelektronika, bərpa olunan enerji mənbələri, radiasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, eləcə də astrofiziki tədqiqatlarda süni intellekt texnologiyalarından istifadə olunması ilə bağlı bir sıra təkliflər irəli sürüb.

Hesabat məruzələrinin ətrafında aparılan müzakirələrdə akademiklər - Fikrət Əliyev, Cavad Abdinov, Adil Qəribov, Yusif Məmmədov, AMEA-nın müxbir üzvləri - Afiq Həsənov, Vəli Hüseynov, Vaqif Quliyev, Oktay Qasımov, Oqtay Səmədov, Ramiz Alıquliyev, professor Elimxan Cəfərov iştirak edərək fikir və suallarını səsləndiriblər.

Sonda bölmənin müəssisələrinin 2021-ci ildə aparılmış elmi-tədqiqat işlərinin yekunlarına dair hesabatları qəbul olunub, AMEA-nın Rəyasət Heyətinə təqdim edilməsinin lehinə yekdilliklə səs verib.