Avropa Şurası Parlament Assambleyasının iyunun 24-də keçirilmiş sessiyasında “Avropada mədəni əməkdaşlıq və assambleyanın gələcək vəzifələri” məsələsinin müzakirəsi aktual problemi əhatə etdiyindən, bu mövzu ətrafında 20-dən artıq deputat çıxış etmişdir. Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvlərindən Gültəkin Hacıyeva və Rəfael Hüseynov müzakirədə fəallıq göstərmişlər. G.Hacıyeva bu məsələdə respublikamızın mövqeyini açıqlayaraq demişdir ki, işğal altında olan ərazilərimizdə xeyli mədəniyyət abidələri, kitabxana və müəssisələr ermənilər tərəfindən dağıdıldığı, Ermənistanın həmin əraziləri azad etmədiyi halda hansı mədəni inkişafdan danışmaq olar? Rəfael Hüseynov isə vurğulamışdır ki, assambleya mədəniyyətin birləşdirici, yaxınlaşdırıcı gücünü daha da artırmaq istiqamətində çox iş görə bilər. Lakin bunun üçün ən əvvəl, heç olmasa, Avropa Şurası tərkibində bir mədəniyyətə qarşı digər ölkə tərəfindən yönəldilmiş dağıdıcı, məhvedici təmayüllərin qarşısı alınmalıdır. 

Ötən il Azərbaycan nümayəndə heyəti tövsiyə üçün bir sənəd hazırlamışdı. “İşğal altındakı ərazilərdə Azərbaycan mədəniyyət abidələrinin dağıdılması və qəsb edilməsi” adlı həmin sənədə əsasən elm, təhsil və mədəniyyət komissiyasında müzakirələr getmiş, məruzəçi təyin olunmuşdu. Amma bir qədər sonra məruzənin istiqaməti bir qədər dəyişdirilmiş və məsələ “Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistanda mədəniyyətin vəziyyəti” şəklində qoyulmuşdu. Lakin daha sonra mövzu yenə dəyişdirilərək üç Qafqaz respublikasındakı mədəniyyətlərin əlaqəsi şəklində ortalığa çıxarılmışdı. Ermənistan Azərbaycan ərazisinin 20 faizini işğal etmiş və bu işğalın ən ağır zərbələrindən biri məhz Azərbaycan mədəniyyətinə dəymişdir. Avropada mədəniyyətlərin yaxınlaşması, mədəni əməkdaşlığın inkişafı məsələsi müzakirəyə çıxarılmazdan əvvəl, AŞPA bu təcavüzün aradan qaldırılması istiqamətində ciddi səylər göstərməlidir. Mədəniyyətilərin bir-birinə hörmətini, rəğbətini, ünsiyyətini təmin etmək üçün ən əvvəl bir mədəniyyətin digərinə təcavüzünü neytrallaşdırmaq lazımdır. Assambleya öz bayrağı altında topladığı dövlətlərin mədəniyyətləri arasında bir-birini dərindən tanıma, maarifçilik istiqamətində dialoqun gücləndirilməsi sahəsində geniş iş aparmalıdır.

X X X

AŞPA-nın yeni sədrinin qoyduğu qaydaya əsasən, hər hansı sənəd cap olunmazdan əvvəl təşkilatın sənədləşdirmə ofisinə təqdim olunmalıdır. İki həftə ərzində həmin sənəddə qoyulmuş məsələ ciddi araşdırıldıqdan sonra onun çapına icazə verilir.

2001-ci ilin yaz və payız sessiyalarında Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri İlham Əliyevin çıxışlarındakı “Ermənistan dövləti işğal etdiyi ərazilərdən terroristlər hazırlamaq üçün istifadə edir, Ermənistan terrorizmi dövlət səviyyəsində həyata keçirən bir dövlətdir” tezisləri əsasında deputat R.Hüseynovun ötən sessiyada hazırladığı tövsiyə üçün qətnamə sənədi bu sessiyada çap olunmuş və deputatlar arasında yayılmışdır. Həmin sənədi oxuculara təqdim edirik.

X X X

“AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ İŞĞAL OLUNMUŞ ƏRAZİLƏRİNDƏ ERMƏNİSTANIN HİMAYƏDARLIQ ETDİYİ TERRORİST TƏŞKİLATLAR ŞƏBƏKƏSİ

Azərbaycan Respublikasının işğal olunmuş və beynəlxalq qanunların işləmədiyi 20 faiz ərazisi, faktiki olaraq, Avropa məkanından təcrid edilmiş və dünya birliyi üçün ciddi təhlükə zonasına çevrilmişdir. Azərbaycan Respublikasının işğal olunmuş ərazilərindəki terrorist təşkilatların maliyyə qaynağını narkobiznes, nüvə layihələri, qanunsuz silah alveri təşkil edir. ABŞ Dövlət Departamentinin 2000-ci il mart hesabatında Dağlıq Qarabağ ərazisində narkotik maddələrin qanunsuz becərilməsi və istehsalı ilə bağlı müddəaların əksini tapması, 2002-ci ilin mayında ABŞ Dövlət Departamentinin qanunsuz nüvə layihələrini gerçəkləşdirən erməni şirkətlərinə qarşı sanksiyaların tətbiqi haqda qərar qəbul etməsi qanundankənar bölgədə bu cinayətkar prosesləri Ermənistan dövlətinin himayəsi altında idarə edən terrorist şəbəkələrə xüsusi diqqət ayırmağı zəruriləşdirir.

İşğal ərazilərinin nəzarətsizliyi ermənilərin “ASALA” və “Haydud” terrorçu təşkilatlarından savayı, onlarla əməkdaşlıq edən bir sıra xarici ölkələrin terrorçu təşkilatlarının da burada təlim-məşq düşərgələri salması və maneəsiz fəaliyyəti üçün münasib imkan yaratmışdır.

İşğal altındakı Kəlbəcərdə Livanın “Qayıdan qəhrəmanlar təşkilatı” (rəhbəri Beyrut ermənisi O.Ter-Qriqoryan), Laçında PKK kürd separatçı təşkilatının xüsusi dəstəsi (C.Şamoyan), “Vartan cəngavərləri” terror təşkilatı (rəhbəri A.Babacanyan), Zəngilanda Livanın “Həmas” qrupunun “Ziyəddin əl-Qissan” hərbi qanadı, Xankəndində Yunanıstanın “Milli dirçəliş təşkilatı” terrorçu qrupu (rəhbəri E.Qalustyan) və s. fəaliyyətdədir.

1970-80-cı illərdə Fransada terror aktları törətmiş məşhur beynəlxalq terrorçular ABŞ vətəndaşı Monte Melkonyana, İran vətəndaşı Vazgen Sisliyana, Suriya vətəndaşı Varujan Qarbijyana və başqa terrorçulara Ermənistan prezidentinin fərmanı ilə rəsmən milli qəhrəman, Qarabağ müharibəsinin qəhrəmanı adlarının verilməsi, onlara dövlət qayğısı göstərilməsi Ermənistan Respublikasının terrorizmə rəsmi dövlət dəstəyi verməsinə əyani sübutdur. Assambleya Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərindəki “qanundankənar” zonanın bütün Avropa üçün təhlükə mənbəyi olduğunu qeyd edərək, üzv dövlətləri problemin həlli üçün səylərini artırmağa çağırır.

Assambleya Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsindəki və ondan kənardakı 7 başqa işğal rayonundakı mövcud vəziyyəti araşdırmaq üçün monitorinq qrupunun yaradılması zəruriliyini təkidlə vurğulayır.

Assambleya Nazirlər Komitəsinə tövsiyə edir ki, beynəlxalq nəzarətin olmamasından istifadə edərək, işğal etdiyi əraziləri terrorist qrup və şəbəkələrin yerləşdirilməsi, narkotiklərin yetişdirilməsi və tranziti, məxfi nüvə layihələrinin icrası üçün istifadə edən Ermənistanın beynəlxalq hüquq normalarına və Avropa Şurası nizamnaməsinə zidd olan fəaliyyətlərini təxirə salmadan dayandırmasından ötrü lazımi tədbirlər görsün”.

X X X

Bu sənədi 9 ölkədən 23 deputat imzalamışdır.

Azərbaycan nümayəndə heyəti ötən sessiyada “Azərbaycan Respublikasının işğal olunmuş ərazilərində nüvə tullantıları və nüvə texnologiyası” adlı sənəd tərtib etmişdir. Nümayəndə heyətimizin qaldırdığı çox vacib məsələ ilə bağlı bu sessiyada məruzəçi təyin olunacaqdır.

X X X

X X X

İyunun 25-də Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icmasının üzvləri AŞPA siyasi komitəsinin sədri Roman Yakiç və komitənin katibi Barış Perinlə görüşmüşlər.

İcmanın rəhbəri Nizami Bəhmənov AŞPA-nın ən nüfuzlu komitəsindən Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçılıq siyasətinə siyasi qiymət verməsini, ölkəmizi bu məsələdə dəstəkləməyi xahiş etmişdir.

Milli Məclisin deputatı Elman Məmmədov bildirmişdir ki, uydurma “erməni soyqırımını” bir çox ölkə tanıdığı halda, XX əsrin ən dəhşətli faciələrindən olan Xocalı soyqırımı barədə danışmaq, nədənsə, unudulmuşdur. Deputat demişdir: “Faciənin canlı şahidi kimi sizə ətraflı məlumat verərək bildirmək istəyirəm ki, erməni hərbi birləşmələri fevralın 26-da gecə Xocalı şəhərinə hücum etmiş, bir neçə saat ərzində şəhəri tamam dağıtmış, çıxmaq imkanı tapmamış üç min sakinə divan tutmuşdur. 613 nəfər qətlə yetirilmişdir. 106 nəfər qadın, 63 uşaq, 70 ahıl sakin ermənilərin vəhşiliyinə məruz qalmışdı. Təkcə mən ailə üzvlərimdən, yaxın qohum-əqrabamdan 30 nəfərini itirmişəm. 8 ailə tamam məhv edilmiş, bəzi ailələrin yarısı öldürülmüşdür. 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq isə onlardan birini itirmişdir.

Ermənilər ələ keçirdikləri sakinlərə olmazın işgəncələrini vermişlər. Onlar həmyerlilərimi diri-diri ağaca bağlayaraq divan tutmuşlar. Ermənilər törətdikləri cinayətin izini itirmək üçün Kosovadakı kimi, cəsədlərin çoxunu xəndəklərə dolduraraq üstünü torpaqla örtmüşlər.

Bu faktları sadalamaqda məqsədim dünya ictimaiyyətinə özlərini “yazıq millət” kimi göstərən ermənilərin Azərbaycan xalqının başına gətirdikləri müsibətləri sizə çatdırmaq və başçılıq etdiyiniz komitənin erməni təcavüzünə, Xocalı faciəsinə siyasi qiymət verməsini xahiş etməkdir. Biz kimsə barəsində ədalətsiz fikir söyləmirik. Təmsil etdiyim xalq sülh, ədalət və demokratiya tərəfdarıdır. Biz Avropa Şurasına inanır və böyük ümid bəsləyirik.

Şuşa rayonu icra hakimiyyəti başçısının Şuşa şəhəri üzrə nümayəndəsi Vaqif Hüseynov xatırlatmışdır ki, vaxtilə informasiya blokadasında olan Azərbaycan ermənilərin təcavüzü, törətdikləri vəhşiliklər barədə dünya xalqlarına əsl həqiqətləri çatdırmaqda çətinlik çəkirdi. Ermənilər isə bundan istifadə edərək, dünya ictimaiyyətinə münaqişə ilə bağlı tamamilə yalan məlumat vermişlər. O, Dağlıq Qarabağda baş vermiş hadisələrin bilavasitə səbəbkarlarından olan Ermənistanın indiki prezidenti Robert Koçaryanın Avropa məhkəməsinə cəlb olunmasını tələb etmiş, Avropa Şurasında, eləcə də siyasi komitədə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsindən tez-tez danışmalarına baxmayaraq, bu günə qədər təcavüzkarın adının çəkilməməsindən təəssüfləndiyini söyləmişdir.

Cənab Roman Yakiç vaxtilə Yuqoslaviyada belə faciəni yaşadığını, günahsız insanların məhvinin şahidi olduğunu bildirmiş, Xocalı faciəsi zamanı əzizlərini itirmiş ailələrə onun başsağlığını yetirməyi xahiş etmiş, Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı məruzəçinin tezliklə təyin olunacağını vəd etmişdir.

Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü, Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr daimi komissiyasının sədri Səməd Seyidov görüşdə iştirak etmişdir.

X X X

X X X

Həmin gün Azərbaycanın AŞPA-dakı nümayəndə heyətinin rəhbəri, Milli Məclisin deputatı İlham Əliyev və nümayəndə heyətinin üzvləri alman həmkarları ilə işgüzar görüş keçirmişlər.

Görüş zamanı AŞPA-da birgə fəaliyyət barədə fikir mübadiləsi aparılmış, Almaniya-Azərbaycan münasibətləri müzakirə olunmuş, perspektiv planlarla bağlı söhbət getmişdir.

AŞPA-da Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləyəcəklərini xüsusi vurğulayan almaniyalı deputatlar iqtisadiyyat komissiyasının bu yaxınlarda keçirdiyi iclasa xüsusi əhəmiyyət verdiklərini söyləmiş və gələcəkdə də belə yığıncaqların keçirilməsində ölkəmizə hərtərəfli kömək göstərmək üçün səylərini əsirgəməyəcəklərini bildirmişlər.

Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri İlham Əliyev iki ölkə arasında əlaqələrin inkişafından razı qaldığını bildirmiş, alman deputatların AŞPA-da ölkəmizin mövqeyini dəstəkləməsinin vacibliyini xüsusi vurğulamışdır.

X X X

AŞPA-nın yay sessiyasının ikinci iş günündə “Şərqi və Mərkəzi Avropanın iqtisadi inkişafında Avropa Bankının yenidən qurulması və inkişaf etdirilməsi” məsələsi ilə əlaqədar məruzə dinlənilmişdir. Məruzədə bu yaxınlarda iqtisadiyyat komissiyasının Bakıda keçirilmiş yığıncağının xüsusi əhəmiyyəti qeyd olunmuş, ölkəmizin beynəlxalq maliyyə qurumlarında iştirakı, Avropa Bankı ilə sıx əlaqəsi yüksək qiymətləndirilmişdir.

Milli Məclisin üzvü Səməd Seyidov iştirakçılara Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatlar, iqtisadiyyatın dirçəldilməsi sahəsində dövlətin gördüyü işlər və qarşıda duran vəzifələr barədə ətraflı məlumat vermişdir. Onun məlumatı deputatlar tərəfindən maraqla qarşılanmışdır.

X X X

İyun ayının 25-də günün ikinci yarısında Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icmasının nümayəndələri İmmiqrasiya, qaçqınlar və demoqrafiya komitəsi sədrinin müavini Zdravka Buşiçlə görüşmüşlər. Görüş zamanı onlar Dağlıq Qarabağın heç bir vaxt Ermənistanın ərazisi olmadığını bildirmiş, ermənilərin Xocalıda törətdikləri vəhşiliklərdən, neçə illərdir çadır şəhərciklərində məskunlaşmış qaçqın və məcburi köçkünlərin dözülməz şəraitdə yaşadıqlarından danışmış, Ermənistanda qaçqın olmadığını, Azərbaycandan getmiş ermənilərin Rusiyada və Avropanın bir çox ölkələrində yaşadıqlarını açıqlamışlar.

Komitə sədrinin müavini bir neçə dəfə ölkəmizdə olduğunu, çadır şəhərciklərinə getdiyini bildirmiş, komitə tərəfindən onlara dəstək veriləcəyini vurğulamışdır.

Əsgər Əliyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri

Strasburq