ELM VƏ TƏHSİL
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının alimləri beynəlxalq layihə və qrantlara qoşulur
Bakı, 17 avqust, AZƏRTAC
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının (ŞAR) alim və mütəxəssisləri beynəlxalq layihə və qrantlara qoşulur. Son illərdə Avropa İttifaqının 5 illik FP7 qrant layihəsi (SOLSPANET), 4 illik “Horizon 2020” - massiv ifratnəhəng ulduzların spektral tədqiqi, ESA-nın beynəlxalq kosmik layihəsi, GRANDMA - yerüstü teleskoplarla qravitasiya dalğaları mənbələrinin optik diapazonda müşahidəsi (İtaliya-Fransa), Moskva Dövlət Universiteti nəzdindəki Şternberq adına Dövlət Astronomiya İnstitutu ilə birgə aktiv nüvəli qalaktikaların tədqiqi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun 1-ci Azərbaycan-Rusiya beynəlxalq qrant layihələri çərçivəsində yerinə yetirilən birgə elmi-tədqiqat işləri həyata keçirilməkdədir.
Bu barədə AMEA Fizika Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsinin (FRTEB) Ümumi yığıncağının növbəti onlayn iclasında rəsədxananın icraçı direktoru, professor Nəriman İsmayılov məlumat verib.
FRTEB-dən AZƏRTAC-a bildirilib ki, alim son illərdə Şamaxı rayonunda turizmin inkişafı, rəsədxananın yaxınlığında yeni binaların tikilməsi, yolların çəkilməsi, süni işıq və tozlanma mənbələrinin artması nəticəsində ŞAR-ın ərazisində astroiqlim şəraitinin ciddi şəkildə pozulduğunu və bunun da astronomik müşahidələrin keyfiyyətinə ciddi mənfi təsir göstərdiyini diqqətə çatdırıb.
N.İsmayılov ŞAR-ın 2021-2025-ci illər üçün qəbul olunmuş beşillik tədqiqat planından da söz açıb, yerətrafı fəzanın fundamental-praktiki problemlərini əhatə edən yaxın kosmosun aktual məsələlərinin tədqiqindən, o cümlədən Günəş və Günəş sistemi cisimləri, Günəş fəallığının fizikası, Günəş-Yer əlaqələri, planetlərarası mühitin fizikası, Yerin asteroid təhlükəsizliyi, orbitdə olan aktiv süni peyklərın hərəkətinin təhlükəsizliyi və kosmik tullantılar problemindən danışıb.
Qeyd edilib ki, 2008-2013-cü illərdə Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə ŞAR-da infrastruktur yenidən qurulub, 2 metrlik teleskopun idarəetmə sistemi yenilənib, müasir işıq qəbuledicilərinin tətbiqi və cihazların təkmilləşdirilməsi sayəsində aparılan astronomik müşahidələr keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyub.
2016-cı ildə ŞAR-ın 2 metrlik teleskopunda yerli mütəxəssislər tərəfindən müasir işıqqəbuledicisi tətbiq etməklə yüksək ayırdetməli, spektrin çox geniş dalğa uzunluğu oblastını əhatə edən Optik Lifli Kasseqren Eşelle Spektroqrafı hazırlanıb. 2019-cu ildə “Canon” obyektivi və “Andor” CCD kamerası əsasında ŞAR-ın 2 metrlik teleskopunda universal dəyişən difraksiya qəfəsli spektroqrafın yeni mükəmməl variantı quraşdırılıb. Bu sistemlər ŞAR-da unikal müşahidə materiallarının alınmasına imkan verib.